Tíminn - 01.06.1986, Qupperneq 7

Sunnudagur1.júní 1986
Tíminn 7
■ Hér hefur verið búið um lík konu sem náð hefur tuttugu til
þrjátíu ára aldri. Hún hefur mátt sín mikils í lifanda lífi og hlotið
virðulega útför, en í haugnum fundust skartgripir og nælur.
Gröfin fannst í Fole á Gotlandi í Svíþjóð.
■ Örvar sem notaðar voru til
að tendra eld í bústöðum
fjandmanna. Kveikjan varfest
í rákinni sem sjá má á oddi
örvanna.
■ Um helgidóm Svíaríkis um 900 ritar Adam frá Bremen: „Ekki
fjarri hofinu stendur mikið tré, sem teygir greinar sínar vítt og
er alltaf grænt, bæði um sumar sem um vetur. Enginn veit hvað
sú tegund er kölluð. Þar er einnig lind, þar sem heiðingjar fórna
til heiðurs guðum sínum og henda í lindina lifandi manni. Komi
hann ekki upp aftur verða óskir manna upp fylltar."
í tré þetta sem Adam minnist á voru hengdir menn, hundar
og hestar sem fórnað var. Einn kristinna manna er sagður í riti
hafa séð hanga í trénu samtals sjötíu og tvo menn í einu. En
við athöfnina eru sungnir söngvar sem Adam frá Bremen vildi
ekki hafa eftir.
■ Danski Tollundmaðurinn er heimsfrægur. i
Skeggið er dægurgamait og yfir andliti hans ríkir
ró og kyrrð. Það er undarlegt til þess að hugsa, að
fyrir 220 árum var þessi maður kyrktur - um það
vitnar kaðallinn um háls hans - og því næst var,
lokið aftur augum hans og munni. Hann fannst og
í mýri, en hörundslitur, hár og skegg verður
roðalitt.
■ I fenjum og mýrum á Norður-
löndum þar sem menn hafa búið
frá örófi alda má finna ótrúlega vel
varðveitt lík manna sem lifðu á
járnöld. Mennirnir eiga það sammerkt að hafa látið lífið með
voveifjegum hætti; þau hafa mörg hver verið svipt höfuðleðri, hár
þeirra rakað, þeim hefur verið misþyrmt og sum hver, eins og
Grauballemaðurinn sem hér sést, verið skorinn á háls eyrna á milli og
lemstraður. Maðurinn liggur á bakinu.
Fornleifafræðingar og sagnfræðingar hallast helst að því, að svona
hafi verið farið með afbrotamenn, því að lík annarra voru brennd. Árið
100 e. Kr. hefur Rómverjinn Tacitus skráð lýsingar á Thulitum (þeim
sem búa í Thule) og ritar um reglur þeirra og lög: „Svikara og
afbrotamenn hengja þeir í tré upp; blauðum og aumingjum og þeim
er misbjóða líkama sínum (kynvillingum) er drekkt í mýri og líkin hulin-
með ábreiðu úr basti.“ Einnig: „Hafi kona samneyti við mann, annan
en þann sem hún er bundin með lögum, skal hún lífið láta í mýri“.
Á meðal afbrotamanna eru einnig lagðir þrælar, sem bundnir hafa
verið á höndum og fótum og höfuðið mölvað. Það hefur næst verið
höggvið af og því komið fyrir milli fóta þrælsins svo hann gangi ekki
aftur og ásæki menn. Oft var rekinn páll í brjóst hins dána í sömu
erindum.
Hin myndin er tekin í gegnum smásjá og á henni má sjá síðustu
máltíð Grauballemannsins. í þessari viðbjóðslegu súpu kenndi
ýmissa grasa og róta, korna og sveppa en fyrir myndinni miðri er hár
af rottu eða mús. Ekki fysilegur kostur fyrir mann á öld hraða og tækni.
■ Klofið höfuð víkings eftir
axarhögg, en fyrst hafði hann
misst nokkrar tennur. „Sjá
maðr hefir helst hraðfeigr
verit“, hefði Skarphéðinn
mælt.
■ Nákvæm eftirlíking af víkingaþorpinu Birka í Svíþjóð.
■ Þessi kappi hélt í veislu til
Valhallar, því ekki er gróin
und, en beittu sverði hefur
verið höggvið t læri hans.
Hér skal minnt á frásögn úr
Njálssögu:
„Kolskeggr brást við fast
ok óð at honum ok hjó með
saxinu á lærit ok undan fótinn
ok mælti: „Hvárt nam þik eða
eigi?“
„Þess galt ek nú,“ segir
Kolr, „er ek var berskjaldaðr,“
- ok stóð nökkura stund á
hinn fótinn ok leit á stúfinn.
Kolskeggr mælti: „Eigi
þarft þú að líta á, jafnt er sem
þér sýnist, af er fótrinn."