Tíminn - 07.08.1986, Side 10

10 Tíminn
Fimmtudagur 7. ágúst 1986
Framkvæmdastjóri lceland Seafood Corporation og verðandi forstjóri Sambandsins
Guöjón B. Ólafsson í einkaviötali viö TÍMANN :
„Egvonasttilaðfólk
geti sagt um mig að ég
Það fór ekki á milli mála, þegar ég gekk um verksmiðju
lceland Seafood Corporation með Guðjóni B. Ólafssyni nú á
dögunum, að hann var undirniðri töluvertstolturaffyrirtækinu.
Það verður I íka að segjast eins og er að hann hefur fuila ástæðu
til. Þessi verksmiðja er mjög nýtískuleg og vel búin, og hún ber
það með sér að hún er ákaflega vel rekin í alla staði.
Iceland Seafood Corporation hefur aðsetur í Camp Hill, sem
er útborg frá Harrisburg, en hún er aftur höfuðborg Pennsyl-
vaníuríkis. Þetta fyrirtæki er í eigu Sambandsins og frystihús-
anna sem Sjávarafurðadeild þess selur fyrir, og Guðjón hefur
verið framkvæmdastjóri þess undanfarin ellefu ár, eða frá
1975. Það hefur hins vegar væntanlega ekki farið fram hjá fólki
að nú í ágústmánuði flytur hann heim til íslands aftur og tekur
við starfi forstjóra Sambandsins frá og með 1. september.
leitist við að
vera sanngjarn“
Guðjón B. Ólafsson cr fæddur í
Hnífsdal 18. nóv. 1935 og ólst þar
upp. Árið 1954 lauk hann prófi úr
Samvinnuskólanum, rcðist sama ár
til Sambandsins og hefur starfað
samfellt síðan hjá því og fyrirtækjum
þcss. Af vcrkefnum hans má nefna
að hann var framkvæmdastjóri
Lundúnaskrifstofu 1964-68, fram-
kvæmdastjóri Sjávarafurðadcildar
1968-75, en síðan hefur hann stýrt
lceland Scafood Corp. með miklum
glæsibrag. Guðjón er kvæntur Guð-
laugu Brynju Guöjónsdóttur, og
eiga þau fimm börn.
Tilefni þess að ég heimsótti Guð-
jón var tvíþætt, annars vegar að
ræða við hann um sölustarfið vestra
og hins vegar væntanleg umskipti á
högurn þcirra hjóna cr hann flytur
heim og tekur við einu þýðingar-
mesta starfi samvinnuhreyfingarinn-
ar hér á landi. Samtal okkar var sem
hér fer á eftir.
- Mig langar í býfjun til þess að
spyrja þig, Guöjón, núna þegar þú
ert í þann veginn að taka við einu
ábyrgðarmcsta starfi í íslensku við-
skiptalífi, hvort það sé einhverju
öðru fremur sem þú vilt þakka það
að þú skulir hafa náð þarna upp á
toppinn?
- Þetta flokka ég undir tilviljun,
eins og flest annað í lífi mínu. Ég hef
aldrei, með tveimur undantekning-
um, sótt eftir starfi. í fyrra skiptið
sótti ég uin starf hjá Sambandinu
eftir nám í Samvinnuskólanum, og
síðan eftir tveggja ára starf þar sótti
ég um það að fá að fara til starfa í
Bandaríkjunum, hjá fyrirtæki sem
þá hét lceland Products Inc. og nú
heitir Iceland Seafood Corp. Allt
annað á ferli mínum hefur ráðist af
tilviljunuin, eða af því að svo vildi til
að ég var á ákveðnum stað þegar
ákveðin þörf kom upp. Mér vitan-
lega bý ég ekki yfir neinum sérstök-
um hæfilcikum, en ég hef reynt að
leysa störf mín á hverjum tíma eins
vel af hendi og mér hefur verið unnt.
Ég hef líka reynt að læra af mínum
eigin mistökum og af mistökum
annarra á sama tíma. Líka held ég
megi segja að mér hafi tekist að
vinna nokkuð vel með samstarfsfólki
mínu á hverjum tíma, og því fólki á
ég mikið af því að þakka ef mér
hefur tekist að ná árangri í mínum
eigin störfum.
Það eru núna komin 32 ár sem ég
hef starfað hjá Sambandinu og fyrir-
tækjum þess, og á þeim tíma hef ég
flust mikið á milli staða og raunar á
milli landa. Það hefur verið mér
ómetanlegt í þessu að ég hef verið
svo stálheppinn að eiga góða konu,
og raunar góða fjölskyldu, og öll
fjölskylda mín hefur orðið að taka á
sig töluverðar fórnir vegna þessa. Á
hinn bóginn er líka að því að gæta
að út úr þessu hef ég, og raunar öll
fjölskylda mín, fengið góða reynslu
sem hefur orðið okkur öllum til
góðs.
- Hvaðaráðáttþúhelstfyrirungt
Aðkoman að verksmiðju
lceland Seafood Corporation í
Camp Hill í Pennsylvaníu í
Bandaríkjunum.
fólk sem núna er að hefja starfsferil
sinn og hefur hug á að komast áfram
í viðskiptalífinu?
- Það væri helst að vinna öll sín
störf af samviskusemi og trú-
mennsku. Ég hef þá bjargföstu trú
að mönnum, sem vinna störf sín af
trúmennsku, hljóti alltaf að bjóðast
störf sem eru meira krefjandi en þau
sem þeir gegndu áður. Þetta minnir
mig á að síðast í gær átti ég tal um
þessi efni við tiltölulega ungan
mann, rúmlega fertugan, sem hefur
komist mjög vel áfram og er núna
stjórnarformaöur í einni stærstu
veitingahúsakeðju hér í Bandaríkj-
unum. Hann sagði mér frá því að
hann hefði byrjað búskap sinn ný-
giftur í bílskúr föður síns og átt ntjög
erfitt fyrstu árin. Hann minntist þess
í samtali okkar að faðir sinn hefði
einhverju sinni sagt sér að hvaða
bjáni sem væri gæti lært af sínum
eigin mistökum, en ef menn vildu
virkilega ná árangri þá horfðu þeir í
kringum sig og reyndu líka að læra
af mistökum annarra.
Ég tel líka að það sé ekki síður
mikilvægt í sérhverju fyrirtæki að
menn geri sér góða grein fyrir því að
þar eru allir hluti af áhöfninni. Þar á
hver og einn sinn þátt í því að sigla
fyrirtækinu áfram.
Þá tel ég það vera mikið atriði í
fyrirtæki að þar eigi menn jafnan
kost á því að vinna sig áfram.
Forsenda þess hlýtur þó alltaf að
vera sú að þeir sýni trúmennsku í
starfi.
Staða lceland Seafood
- Hvernig meturþústöðu Iccland
Seafood Corporation í dag, og hver
er þýðing fyrirtækisins fyrir íslensk-
an sjávarútveg?
- 1 því sambandi má kannski rifja
það upp að þetta fyrirtæki var stofn-
að í New York árið 1951 í þeim
tilgangi að greiða fyrir sölu á frystum
Frystigeymslur lceland Seafood
Corp eru engin smásmíði. Þar eru
jöfnum höndum geymdar
fiskblokkir sem bíða vinnslu og
fullunnir fiskréttir á leið til
neytenda víðs vegar um
Bandaríkin.
fiski frá Sambandsfrystihúsunum til
Bandaríkjanna. Sá markaður var þá
að opnast, en frystitæknin var á
þessum tíma ný af nálinni, og mestir
möguleikar voru taldir á því að
dreifa frystri vöru til Bandaríkjanna
og mun meiri en til Evrópulanda.
Fyrst í stað fólst þessi starfsemi í því
að flytja hingað út flök og blokkir,
sem síðan voru seld hér til banda-
rískra dreifingaraðila og framleið-
enda. Sala á fiskréttum var þá á
algeru byrjunarstigi, en þegar sá
markaður tók að vaxa þá fóru að
heyrast raddir um það frá kaupend-
um hér að þeir óskuðu eftir að fá
fiskrétti frá sama aðila og seldi
flökin og blokkirnar. Það leiddi svo
til þess að fyrst var samið við fram-
leiðanda hér í Harrisburg um að búa
til slíka rétti úr íslenska fiskinum
undir vörumerki okkar, en síðan
þróaðist þetta smám saman þar til
verksmiðja þessa framleiðanda var
keypt árið 1959.
Þetta leiddi svo aftur til þess að
ákveðið var að byggja nýja verk-
smiðju, sem opnuð var hér í Camp
Hill í maí 1966. í byrjun var hún þó
lítil og tiltölulega vanbúin af
tækjum, en hún hefur verið stórlega
endurbætt síðan. Eftir ýmsar stækk-
anir á fyrstu árunum var stærð
hennar tvöfölduð á árunum 1979-82.
í dag erum við hér með nijög
fullkomna fiskréttaverksmiðju, sem
hefur mikla framleiðni og fjöl-
breytni, því að hér erum við með
meira en 700 tegundir fiskrétta á
boðstólum. Þá náðist það takmark á
síðasta ári að við urðum stærsti
fiskréttaseljandi hér á stofnana-
markaðinum, með 25% markaðs-
hlutdeild.
Þá má einnig nefna það að frá
upphafi, og miðað við kostnaðar-
verð á hverjum tíma, þá nema
fjárfestingar þessa fyrirtækis hér,
bæði í landi, húsnæði, vélum og
tækjum, 18,4 milljónum dollara. Á
sama tíma hafa þessar eignir verið
afskrifaðar um nálægt helming, eða
um 9 milljónir dollara, svo að bók-
fært verð þeirra var 9,3 milljónir
dollara í lok seinasta árs.
Venjulegur togari af algengustu
gerð kostar núna upphæð sem sam-
svarar 5-6 milljónum dollara, svo að
bókfært verð eigna hjá þessu fyrir-
tæki samsvarar um það bil einu og
hálfu togaraverði. Þegar við erum
annars vegar að tala hér um ein-
hverja best búnu verksmiðju sem
um getur á sínu sviði, og hins vegar
um það að hún annar auðveldlega
framleiðslu sem við fáum frá meir en
30 frystihúsum á íslandi, sem aftur
taka við afla frá 20-30 togurum og
ótöldum fjölda báta, þá tel ég að
þessi fjárfesting sé tiltölulega hófleg
og mjög hagkvæm fyrir eigendur
þessa fyrirtækis, sem eru eins og
menn vita Sambandið og frystihúsin
sem framleiða hráefnið fyrir okkur.
„Grundvallarskekkja í
sjávarútvegsdæminu“
- Nú er stutt síðan í Morgunblað-
inu birtist greinaflokkur eftir Asgeir
Jakobsson þar sem tilveruréttur
sölufyrirtækjanna hér vestra er dreg-
inn mjög í efa. Þarerþví m.a. háldið
fram að þau séu grundvallarskekkja
í sjávarútvegsdæminu, þau taki að
meðaltali í sinn hlut um 40% af
söluverðinu, og Bandaríkjamarkað-
urinn sé okkur íslendingum ein-
faldlega of dýr, sem við verðum að
borga með lágu fiskverði heima, of
lágu kaupi og offjárfestingu í húsum,
vélunt og tækjum. Hver er þín
skoðun á þessum ásökunum?
- Já, ég komst ekki hjá því að sjá
þessi skrif, og ég verð að segja það
eins og er að ég varð mjög undrandi
á því að nokkur maður skyldi leyfa
sér að láta slíkt frá sér fara, ekki síst
þar sem hér á í hlut maður sem mun
telja sig vinveittan íslenskum sjávar-
útvegi. Ég tel að slík skrif séu svo
fullkomlega ábyrgðarlaus að slíkt
sæti furðu, enda hefur þar greinilega
engin tilraun verið gerð til þess að
afla staðreynda eða til að setja sig
inn í málin. Þar er með öðrum
orðum gerð alvarleg tilraun til að
kasta rýrð á þá starfsemi sem
kannski öðru fremur hefur haldið
uppi lífskjörunum á íslandi, og
sömuleiðis til þess að gera þessa
starfsemi tortryggilega.
Það er vissulega ekki óeðlilegt að
íslendingar spyrji sjálfa sig að því af
og til hvort það, sem þeir eru að
gera, sé rétt og hagkvæmt, eða hvort
betri kosta sé völ, og ég hef síst af
öllu á móti slíku. Aðþvíer viðkemur
frystiiðnaðinum og starfsemi sölu-
aðila í honum þá er það ekkert
vafamál að þar hefur aðaláherslan
verið lögð á Bandaríkjamarkað
vegna þess að það skilaði besta
verðinu fyrir framleiðsluvörur okkar
í íslenska þjóðarbúið. Ég held líka
að enginn hafi nokkru sinni efast um
þýðingu og arðsemi Bandaríkja-
markaðarins fyrir íslendinga fyrr en
hugsanlega núna á seinustu 6-12
mánuðum. Nú heyrast allt í einu
raddir sem ekki aðeins efast um
réttmæti þess að selja frystan fisk til
Bandaríkjanna nú í dag, heldur líka
um það hvort við hefðum nokkurn
tíma átt að gera það.
Breyting á
verðmæti gjaldmiðla
Það sem hefur átt sér stað á sein-
ustu mánuðum er fyrst og fremst
breyting á verðmæti gjaldmiðla, sem
hefur verið óvenju mikil og hefur
rýrt verðmæti Bandaríkjadollars
miðað við helstu myntir í öðrum
vestrænum löndum. Það hefur leitt
það af sér að breski markaðurinn
hefur orðið samkeppnisfærari en
áður, og einnig hefur eftirspurn eftir
fiski í Evrópulöndum verið mikil á
þessu tímabili og þessi markaður
hefur einnig verið tilbúinn til að taka
við fiski sem hefur verið minna
snyrtur en það sem útheimtist fyrir
Bandaríkjamarkað.
Það er hins vegar út af fyrir sig
furðulegt að sú kenning virðist nú
eiga upp á háborðið á íslandi að
okkur beri að snúa baki við kröfu-
harðari mörkuðum og að það sé
íslendingum í hag að flytja úr landi
hráefni í formi ófrosins heils fisks,
eða þá fiskflök með beinum og roði.
Bandaríkjamarkaður krefst þess að
fiskurinn sé roðlaus og beinlaus og
að öðru leyti gallalaus, enda hlýtur
það að teljast eðlilegt að markaður-
inn fái það sem hann krefst. Hvorki
íslendingar né Bretar borða roð eða
bein í fiski. og það getur varla talist
ávinningur að borga flutning á því
sem síðan þarf að kasta úr vörunni.
- En hvað er um verðdæmið að
segja?
- Hvað verð snertir þá fer það