Tíminn - 23.06.1987, Side 2

? ríminn
Þriðjudagur 23. júní 1987.
Klámkjaftar og þuklarar í verksmiðjum og Alþingi:
Hraktist úr starfi vegna
kynferðislegrar áreitni
- Könnun á vegum Vinnunnar og Iðju á Akureyri sýnir að
þriðja hver iðnverkakona á Akureyri hefur þolað áreitni
5"— júni
'1987 •
Vwikr.eO.Wrt'4**11,
i,, 500 á ón
rvww' m41cIr
; OKK.mASKK.«NDL'K1
VINNAN. s."111,304
SSÍÍTv* ástand í verk-
Alvarlegtasv yri
cinið 1111® , w iU't w'u'irk“'
SIDIVJ . Akurt,,r, 'r
Z.........................................
k„„„ d Akurr.l ^ >i;ila nrA.A *>’nr 'l' ")* („i'i,, SW-L.li ‘A"
i drc'il
„„nisKiA I' IK"
i"" '>r'TÖ%ow
ÍCrkakwn,,a a
Vínnan
Akun“
vi-rkalniks .
nirílu i
m-rín BjanKUlotlur.
tarviö 37 konur.
aú„i.'..ara'"it
tv." "*íl;
mli • » » *"
11,Þ'V' ,
li »ll oR
.„„...Í.SXn.*4"""
Um þriðjungur iðnverkakvenna
á Akureyri hefur orðið að þola
kynferðislega áreitni á vinnustað
sínum. Þetta kemur í ljós í könnun
sem gerð var um miðjan maí á
vegum blaðsins Vinnunnar, sem
fylgist með málefnum verkalýðs-
hreyfingarinnar, og Iðju, félags
verksmiðjufólks á Akureyri í sam-
ráði við Valgerði Bjarnadóttur,
verkefnisstjóra norræna verkefnis-
ins „Brjótum múrana'*. I könnun-
inni tóku þátt 37 konur, en svo sem
blaðið skýrir frá, var tilgangur
hennar að leiða í Ijós að kynfcrðis-
leg árcitni ætti sér stað hér á landi,
fremur en að vera vísindaleg úttekt
á fyrirbærinu.
Af handahófi voru valin 50 nöfn
af félagaskrá Iðju á Akureyri og
féllust 37 konuráaðsvaraspyrlum.
Af þeim höfðu tíu orðið fyrir
áreitni. Tvær höfðu flúið vinnustað
og svæsinn rógur borinn um tvær.
Af fimmtán konum sem hafa konu
sem yfirmann kvartar aðeins ein
um áreitni á vinnustað. Hinar níu
eru allar undir stjórn karlmanna,
án þess þó að það séu endilega
þeir, sem sekir eru um áreitnina. í
grein Vinnunnar segir frá konu,
sem sneri sér til yfirmanns síns í
von um aðstoð en enga fengið:...
það er þannig mórall þarna,“ svar-
aði hún.
Þukl, klúryrði og rógur
Nauðgunartilraunir, káf, þukl og
önnur snerting, sem þeim sem fyrir
verða er á móti skapi, er skilgreint
sem kynferðisleg áreitni. Einnig
niðurlægjandi athugasemdir,
klámbrandarar og önnur ummæli
sem beint er gegn starfsmanni,
vegna kyns hans, svo og kröfur um
samræði í krafti yfirmannsstöðu.
Rógburður sem beinist í sömu áttir
bættist við þessa viðurkenndu skil-
greiningu í umræddri könnun.
Niðurstöður könnunarinnar eru
í stuttu máli á þessa leið: 8% töldu
að kynferðisleg áreitni ætti sér ekki
stað á íslenskum vinnustöðum en
62% að hún væri til staðar. 29%
„vissu ekki“. Af þeim sem töldu
áreitni eiga sér stað höfðu 10 orðið
sjálfar fyrir henni. Þrjár höfðu
orðið vitni að henni.
Lýsingum kvennanna, sem orðið
hafa fyrir áreitni af þessum toga,
ber að mörgu leyti saman. Þær
taka áreitnina nærri sér og leggjast
jafnvel í þunglyndi. Þær reyna að
forðast vinnufélagann, sem á í
hlut, eða hrekjast hreint og beint
úr starfi. Slíkt dæmi er tekið í grein
Vinnunnar.
Varðandi klúryrði og klæmni
virðast eldri konur en 35 ára þola
það mun verr en yngri konur.
Sltkur munnsöfnuður fer vaxandi á
vinnustöðum að mati eins viðmæl-
anda í könnuninni.
Ærlegur kinnhestur
Margvíslega virðist brugðist við
kynferðislegri áreitni. Sumar bera
harm sinn í hljóði, aðrar reka
karlmanninum ærlegan kinnhest
og hafa hann að spotti. Nýjar
starfsstúlkur eru varaðar við af
hinum eldri og bent á að bíta frá
sér. Fjöldi kvenna taldi hugsanlegt
að yfirmaður á vinnustað gæti kom-
ið til hjálpar þar sem kynferðislegri
áreitni er beitt, eða 16 af 37. Sex
konur bentu á trúnaðarmann og
jafn margará verkalýðsfélag. Færri
nefndu félagsráðgjafa, lækna,
vinnufélaga og fjölskyldu. Aðeins
tvær töldu að best væri að snúa sér
til sérstakrar kvennaráðgjafar eða
til hins opinbera. Greinilega kom í
Ijós í könnuninni, að konurnar
áttu ekki von á miklum stuðningi
laga og dómskerfis, enda fslensk
lög ákaflega óskýr hvað athæfi sem
þetta varðar.
Þukl á Alþingi
Vinnan hefur áður sagt frá kyn-
ferðislegri áreitni í borgarstjórn,
að þar ætti sér stað þukl og káf. í
lesendabréfi frá fyrrverandi starfs-
konu í þinghúsinu, sem látið er
fylgja könnuninni, er ritað um
kynferðislega áreitni í „hinu háa
Alþingi1' Islendinga. í bréfinu segir
að „sýknt og heilagt séu á ferð
tvíræð orð og „blautlegur kveð-
skapur'.'Orðrétt er ritað: „En verst
er þó þuklið og þreiíingarnar.
Kræfastir í því efni eru x, x og x.
Drjúgir við klámið eru x og x.“
(Ekki nafngreint í Vinnunni). Seg-
ir og að siðprúðum konum hafi
blöskrað allt talið um smokkafar-
aldurinn í vetur og gengu verjur
manna milli eins og skæðadrífa og
hafi steininn tekið úr þegar gripirn-
ir sáust í umferð inni í þingsölum.
Sjálf skrifar fyrrum starfskona á
þingi ekki undir nafni, en kallar til
vitnis fyrrverandi starfsfélaga sína
sem telja klámið „ljótan blett á
þessari „virðulegu“ stofnun og hafa
af þessu mikla raun.“ þj
Sýningaraðilar og fulltrúar útflutningsráðsins sænska: (f.v.) Esbjörn Skjöld, Ágúst Hafberg, Ágúst Ragnarsson,
Bert Kristiansson, Vigfús Geirdal, Reynir Guðmundsson, Guðmundur Ólafsson, Sigurður Daníelsson og
Gunnar Ingibergsson, innanhússarkitekt. (Tímamynd: BREIN)
Stjórnarmyndunin:
Strembnar viðræður
Það verður varla sagt að „rífandi
gangur" sé í stjórnarmyndunarvið-
ræðunum. Stöðugt miðar þó í áttina
og sátu hvers slags nefndir á stífum
fundum í gær og verður þeim fram-
haldið í dag.
Stuttur fundur var um hluta beina-
grindar af væntanlegum stjórnarsátt-
mála í nefnd þeirri sem falið hefur
verið að semja liann, en þar sitja
Friðrik Sóphusson, Guðmundur
Bjarnason og Jón Sigurðsson.
Nefndarmenn munu hittast aftur
fyrir hádegi í dag.
Nefnd sú, sem falið var að fjalla
um breytingar á skipan Stjórnarráðs-
ins og í sátu Helga Jónsdóttir, Björn
Friðfinnsson og Birgir ísleifur Gunn-
arsson, lagði einnig hugmyndir sínar
fyrir forystumenn flokkanna. Mikið
verk var unnið í þeim málum í gær,
en engin niðurstaða fékkst. Verður
sá þráður tekinn upp snemma í dag.
Ekki er talið að sú umræða tefjist
mikið úr þessu, enda hafði mikið
verk verið unnið í þeim málum af
„stjórnarráðsnefndinni“ sem skipuð
var í upphafi stjórnartímabils ríkis-
stjórnar Steingríms Hermannssonar
og skilaði af sér 1984. Ljóst er þó að
viðskiptaráðuneytið verður lagt nið-
ur í núverandi mynd og utanríkisvið-
skiptin fari til utanríkisráðuneytis-
ins. Þá er rætt um að taka skref til
sameiningar atvinnumálanna í eitt
ráðuneyti og hefur möguleikinn á
sameiningu sjávarútvegs- og land-
búnaðarráðuneytis verið nefndur í
því sambandi.
Hagfræðinganefndin helduráfram
að fínpússa leiðir til að ná inn hinum
alkunna milljarði. Skattur á krítar-
kort er nú endanlega út úr myndinni,
en verið er að athuga leiðir til að láta
neytendur í einhverju borga kostn-
aðinn af krítarkortaviðskiptunum til
að stemma stigu við notkun þeirra.
Nú felst vinnan í að að reyna að
ná meiru út úr afnámi undanþága frá
söluskatti en upphaflega var hugsað.
Nefndar hafa verið frekari sölu-
skattsálögur á þjónustu og á mat
annan en mjólk.kjöt og fisk, en þó
þannig að álögurnar verði nokkuð
lægri en núverandi söluskattsprós-
enta. Má segja að verið sé að feta sig
í áttina að nýju söluskattskerfi, lík-
lega virðisaukaskatti, sem taki við 1.
janúar 1989. þó enn hafi menn ekki
kveðið úr um hvaða kerfi það
verður.
Um þessi mál var fjallað á fundi
hagfræðinganefndarinnar með full-
trúum Seðlabanka, fjármálaráðu-
neytis og Þjóðhagsstofnunar síðdeg-
is í gær. ÞÆÓ
Viðskiptajöfnuður við Svía óhagstæður:
Sænsk vörukynn-
ing í tilefni
konungskomu
Kynning á sænskum vörum, sem í
áranna rás hafa rutt sér rúm á
innlendum markaði, hefst í dag
klukkan 15.30 að viðstöddum for-
seta íslands og sænsku konungshjón-
unum, en vörusýningin er í tilefni
opinberrar heimsóknar þeirra.
Sænska sendiráðið á íslandi efnir til
sýningarinnar í Scania húsinu við
Skógarhlíð 10, sem verður opin til
27. júní. Opnunarræðu flytur Mats
Hellström, samstarfsráðherra Sví-
þjóðar.
Sendiráðið auglýsti ekki eftir sýn-
endum, heldur valdi úr umboðshöf-
um á íslandi, til þess að geta kynnt
þversnið alls þess besta í sænskri
tækni og verkmenningu og til að
minna á góð viðskipti íslands og
Svíþjóðar. Um það bil 30 íslensk
fyrirtæki, sem flytja inn sænskar
vörur, taka þátt í kynningunni og
sýna allt frá stærstu þungaflutninga-
bílum til hins fíngerðasta listiðnað-
ar. Þó hefur sendiráðið af einhverj-
um sökum litið að mestu leyti fram
hjá stórum innflutningsþáttum við
val á sýninguna, sem eru vörur úr
trjáviði og einnig pappír. Auk þess-
ara þátta skipa málmvörur, vélar,
samgöngutæki og rafeindabúnaður
alls konar veglegan sess í innflutn-
ingi til landsins.
Sænskar vörur voru 9% af inn-
flutningsvörum til íslands á síðasta
ári, sem náðu þá 0,1% af heildarút-
flutningi Svía. Viðskiptajöfnuður er
afar óhagstæður, því að vörur þær,
sem Svíar flytja frá íslandi, eru ekki
nema um þriðjungur afvörukaupum
íslendinga í Svíþjóð. Á hinn bóginn
ferðast fleiri Svíar til íslands en
öfugt. Það yrði þó varla til að rétta
viðskiptin af. Agúst Hafberg hjá
Isarn tók fram á blaðamannafundi
með sýningaraðilum og fulltrúm út-
flutningsráðsins sænska í gær að
útflutningur hefði aukist verulega að
undanförnu, sem rekja má til stór-
slyssins í Tjernobyl. Héðan hafa
verið fluttar ómengaðar landbúnað-
arvörur, meðan þær spilltust erlend-
is. Þá hefur verið gerður samningur
um byggingu þriggja frystiskipa fyrir
ísland í Lunde varv í Svíþjóð, en
langt er um liðið frá því skipasmíðar
voru sóttar þangað síðast.
Viðskipti þjóðanna hvíla á göml-
um merg og innflutningurinn stór-
tækur í íslenskri viðmiðun. Hann
hefur tíðum verið mikilvægur í
tækniþróun íslendinga, svo sem vél-
bátaútgerð, símamálum, rafvæðingu
landsins, samgöngumálum, mennt-
un og síðast en ekki síst í kvik-
myndaiðn. þj
r