Tíminn - 30.12.1987, Qupperneq 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 30. desember 1987
Tíminn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU
' Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin i Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr. 400 prdálk-
sentimetri.
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 600.-
Réttarbætur
til foreldra
Um áramótin munu ganga í gildi lagaákvæði og
reglugerðir, sem fela í sér ýmsar réttarbætur fyrir
foreldra nýfæddra barna eða þeirra sem eiga von á
barni. í fyrsta lagi er stefnt að því að lengja
fæðingarorlof í þremur áföngum upp í 6 mánuði
1990. Frá 1. jan. n.k. verður fæðingarorlofið 4
mánuðir, en hefur verið til þessa 3 mánuðir. Þessi
lenging fæðingarorlofs er augljóslega mikilvæg kjara-
bót fyrir foreldra og liður í því að auðvelda foreldrum
sem búa við nútíma þjóðfélagshætti að sinna nýfædd-
um börnum sínum á viðkvæmu aldursskeiði án þess
að missa tekjur af atvinnu sinni.
Auk þess sem fæðingarorlofið lengist munu nú
fleiri foreldrar njóta fjárhagsaðstoðar trygginga-
kerfisins vegna barnsfæðinga en áður hefur verið.
Þessi fjárhagsaðstoð verður tvenns konar. Annars
vegar svo kallaður fæðingarstyrkur, sem er nýmæli í
þessu formi, og kemur ekki síst heimavinnandi
mæðrum til góða og er réttarbót fyrir þær. Hins vegar
eru fæðingardagpeningar sem ætlaðir eru útivinnandi
mæðrum, eins og verið hefur, til þess að koma í veg
fyrir kaupskerðingu hjá þeim.
Þótt það sé út af fyrir sig rétt að ekki næst með
þessu full viðurkenning á tekjuskapandi vinnu-
framlagi heimavinnandi kvenna, þá er hér um áfanga
að ræða í réttindabaráttu þeirra sem ekki er ástæða
til að gera lítið úr. Að sjálfsögðu er nauðsynlegt að
sinna áfram réttindamálum heimavinnandi kvenna í
framhaldi af þessum lögum og reglugerðarákvæðum,
enda við því að búast að núverandi heilbrigðis- og
tryggingaráðherra láti þar til sín taka.
Þess er einnig vert að geta, að hin nýju ákvæði opna
eiginkonum bænda og námsmanna möguleika til þess
að fá vinnu sína metna til fullra dagpeninga.
Endurskoðun
tryggingakerfis
Guðmundur Bjarnason heilbrigðis- og trygg-
ingaráðherra hefur skipað sjö manna nefnd til þess
að endurskoða lög um almannatryggingar. Hér er um
mjög viðamikið verkefni að ræða og auk þess
vandasamt. Virðist augljóst að nefndin þurfi alllang-
an tíma til þess að vinna að þessu verkefni og æskilegt
að hún njóti fyllstu sérfræðiaðstoðar.
Formaður nefndarinnar er Finnur Ingólfsson við-
skiptafræðingur, aðstoðarmaður heilbrigðis- og
tryggingaráðherra, og með honum í nefndinni eru
bæði embættismenn og stjórnmálamenn.
Bryddað hefur á þeirri aðfinnslu á nefndarskipan
þessari, að hvorki eigi sæti í henni forstjóri Trygging-
astofnunar ríkisins né tryggingayfirlæknir. Slík að-
finnsla er ástæðulaus. Ljóst er að þessir tveir menn
verða nefndinni til aðstoðar og upplýsinga stöðu
sinnar vegna. Má segja að þeim beri bæði réttur og
skylda til þess að verða slíkri endurskoðunarnefnd að
liði. Sýnist fullkomiega eðlilegt að samskipti endur-
skoðunarnefndarinnar og yfirmanna stofnunarinnar
byggist á þeim viðhorfum.__________
GARRI

■II

Aðeins Þjóðleikhúsið
er óperuhæft
Þjóðleikhúsið hefur ráðist í mik-
ið þrekvirki sem það er að sviðsetja
söngleikinn Vesalingana, sem
byggður er á frægri skáldsögu eftir
Victor Hugo, nafnkunnasta skáld-
jöfur Frakka á 19. öld. Langt fram
eftir þessari öld var varla til læs
inaður í nokkru landi sem
ekki hafði lesið þessa miklu sögu í
heild cða úrdráttum eða haft af
hcnni einhverjar spurnir.
Áhugi almennings á Vesalingun-
um mun talsvert hafa verið farinn
að fölna, þegar nýtísku söng-
lcikjasmiðir tóku sig til fyrir fáum
árum og sömdu eftir verkinu þenn-
an söngleik, sem nú er verið að
sýna í Þjóðleikhúsinu i íslenskum
búningi.
Ágætur söngleikur
Garri er svo frægur að hafa séð
uppfærslu á Vesalingunum í
London og hlýtur að segja sem er
að það var mikil hátíð og minnis-
stæð skemmtun. Efni og andrúm
sögunnar kemst vel til skila í söng-
lciknum, þótt auðvitað væri hann
borinn uppi af söng og leik og
tölvusmíðuðum texta, að ekki sé
minnst á sjálfa leikhúsverkfræðina,
sem var svo fullkomin að sviðið og
leikhúsið allt var cins og á hjólum.
Victor Hugo sem skrifaði með
fjaðrapenna hefði aldrei órað fyrir
aö hægt væri að búa svo orðmargt
og epískt ritverk eins og Vesaling-
ana hans í annað eins maskínuverk
á sviði.
Garri vonar fyrir hönd Þjóðleik-
hússins að þetta sviðstæknilega
meistaraverk heppnist vel á fjölum
þess. Það vekur að vísu spurningu
hvort rétt sé að velja í stór hlutverk
í alvarlegum söngleikjum og úper-
um lítt lærða poppsöngvara ineð
míkrófónraddir og óvana öðru en
argvítugum söngtextum, sem dúll-
ararnir búa aukinhcldur til sjálfir á
hnjám sér og ætlast varla til að séu
bornir fram eins og mannamál. En
auðvitað verður að dæma útkom-
unu eftir á en ekki fyrirfram.
Látum svo vera.
Hvar eru
meistarasöngvararnir?
En hvar eru nú allir söngvararn-
ir, sem voru að búa sig undir það á
frægum skólum að verða færir um
að syngja og bera fram söngtcxta
eins og listin býður?
Því getur Garri ekki svarað!
En e.t.v. geta þeir svarað sem
tekið hafa sér valdið til þess að ráða i
yfir óperu- og söngleikjaflutningi á
Islandi með talsverðum fyrirgangi
en lítilli forsjálni.
Það er með öllu óraunsætt að
dreifa kröftunum varðandi óperu-
starfsemina eins og gcrt hefur verið
síðan íslenska óperan var stofnuð.
Hún hefur því miður ekki reynst
það þrifafyrirtæki sem ætlast var til
og listclskandi fólki var gert að
trúa. Á mcðan ekki rís sérstakt
óperuhús - sem varla verður í
náinni fraratíð - er engin spurning
um að affarasælast verður að fcla
Þjóðleikhúsinu að annast úperu-
flutning eins og lög gera reyndar
ráð fyrir og hefðin býður. Að svo
komnu er ekkert hús og ekkert
leiksvið fært um að þar séu fluttar
óperur eða söngleikir nema Þjóð-
leikhúsið og svið þess. Gamla bíó
má hins vegar nýta sem æfingasal
fyrir Þjóðleikhúsið og hljóm-
leikasvið fyrir einsöngvara, litlar
hljómsveitir og kóra.
Brýna nauðsyn ber til þess að
cndurskoða hugmyndir manna um
óperustarfsemi og meta þær í Ijósi
fenginnar reynslu síðustu ára. Op-
erustarfsemin og hagsmunir söng-
menntaðs fólks hafa þolað önn
fyrir sundurvirkni og ofríki. Slíkt á
ekki að láta viðgangast lengur.
Garri.
VÍTTOG BREITT
Með illu skal illt burt reka
Nú á að gera tilraun til að kenna
bílstjórum í Reykjavík mannasiði.
I gær gat að líta í Tímanum frétt
um að koma eigi upp nýju liði
löggæslumanna sem jöfnum hönd-
um munu sinna starfi stöðumæla-
varða og umferðarlögreglu. Verk-
efnið verður einkum að fylgjast
með að reglum um stöðumæla
verði hlýtt og að taka þá í karphús-
ið sem leggja bílum ólöglega.
Eins og allir vita hefur bíllinn
allan forgang þegar mannfólkið er
annars vegar. Þetta kemur hvað
best í Ijós þegar athugað er hvcrnig
alltof margir ökumenn leggja bíl-
um sínum. Þeir hafa ekki hugmynd
um að gangstéttir eru ætlaðar gang-
andi vegfarendum en eru ekki
bílastæði.
Bílum er lagt þvers og kruss um
alla borg en fyrst kastar tólfunum
þegar dónarnir þurfa að skilja sig
við bíla sína í miðbænum. Þar ríkir
stjórnlaust öngþveiti alla daga þar
sem hver þvælist fyrir öðrum í leit
að bílastæðum og þau finnast á
ólíklegustu stöðum, svo sem á
stöðvunarstöðum strætisvagna og
á Dómkirkjutröppunum, fyrir nú
utan gangstéttar og akbrautir.
Burðarmikill
malarkambur
Margir eiga erindi í miðbæinn,
sem var ekki fyrir svo löngu síðan
lítið annað en malarkambur milli
Tjarnarinnar og sjávar. Þar eru
settar niður byggingar allra höfuð-
stofnana landsins sem annast
stjórnsýslu og fjármálaumsvif.
í ráði er að reisa þarna enn
nokkrar pragtbyggingar með bíla-
stæðum langt undir sjávarmáli. En
varla minnkar umferðin um mið-
bæinn við þau auknu umsvif.
Það er því ekki seinna vænna að
reyna að venja bíleigendur af að
hrúga farartækjum sínum um-
hverfis þau hús sem þeir eiga erindi
í.
í þeim hluta höfuðborgarinnar
sem nú er farið að kalla kvos eru
hundruð bílastæða. Þau eru yfirfull
alla vinnudaga og meginþungi bíla-
umferðar um svæðið stafar af ráð-
villtum bílstjórum sem aka hring
eftir hring í leit að stæðum.
Það er alkunna að flestir bíl-
eigendur hafa glatað hæfileikanum
til að ganga. Því kemur ekki til
mála að spara sér tíma og fyrirhöfn
með því að leggja bílunum tveggja
til þriggja mínútna gang frá þeim
stað sem leiðin liggur á.
í Kolaportinu eru nær ávallt næg
bílastæði. Á stóra planinu við höfn-
ina er einnig alltaf hægt að koma
bílum fyrir á auðveldan hátt og
þaðan er ekki nema steinsnar í
bankana og stjórnsýslustofnanirn-
ar eða verslanir miðborgarinnar.
Einsdæmi
En fótalausu vesalingarnir sem
ekki hafa getu eða sjálfsbjargarvið-
leitni til að ganga undir beru lofti í
mínútu eða jafnvel tvær demba sér
inn í umferðarflækjuna í þröngum
götum kvosarinnar og leggja þar
bílum sínum á ská og skjön sjálfum
sér og öðrum til armæðu.
Daglangt eru kranabílar að
draga lögbrjótana á brott en allt
kemur fyrir ekki. Áfram er haldið
að troða umferðinni inn í yfirfullar
götur og skilja bílana eftir þversum
á gangstéttum.
Nú standa vonir til að hægt verði
að koma einhverri löggæslu við og
kenna bílstjórum betri siði. Það
verður víst ekki gert nema með
harðýðgi og refsigleði og nú stend-
ur einmitt til að láta á það reyna
hvort hert eftirlit og háar fésektir,
sem meiningin er að innheimta,
duga til að koma vitinu fyrir þá
fótstirðu.
Annars er skipulag miðbæjarins
fyrir löngu orðið ein allsherjar
kaos. Þar á að fara að byggja meira
og stærra en nokkru sinni fyrr, en
lítið sem ekkert er fyrirhugað til að
greiða fyrir umferð að svæðinu, í
því eða út úr kvosinni. Hið eina
sem gert hefur verið i þeim efnum
í nokkra áratugi var að sneiða af
stjórnarráðsblettinum og leggja
hraðbraut að gluggum á skrifstof-
um forseta og forsætisráðherra.
Annað rými virðist ekki vera
fyrir allan þann umferðarþunga
sem stefnt er að og í gegnum
miðbæinn.
Annars gerir ekkert til þótt ekki
séu bílastæði í miðborginni gömlu.
Þau eru nefnilega hvergi til á helstu
athafnasvæðum höfuðborga.
íslendingar eru víðförulir en
skortir flesta hæfileika Eiríks á
Brúnum að taka eftir því sem fyrir
augu ber í útlöndunum.
En sé að gáð mun Reykjavík
vera eina höfuðborgin, þar sem
þykir sjálfsagt að hrúga kyrrstæð-
um bílum við og umhverfis allar
höfuðbyggingar stjórnsýslu og
fjármálavelda. Bílastæði er heldur
hvergi að finna við athafnasamar
verslanagötur.
Bíla og umferðarþvælan í kvos-
inni er einsdæmi. OÓ