Fréttablaðið - 17.02.2009, Qupperneq 14

14 17. febrúar 2009 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is
og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
Árið 1946 gaf Bókaútgáfa Æsk-unnar út bókina „Sögurnar
hans pabba“, eftir Hannes J.
Magnússon. Í formála kemur
fram að höfundi bókarinnar þyki
vanta alíslenskt lesefni fyrir börn.
Flestar barnabækur séu þýddar
úr öðrum tungumálum og lýsi
erlendu fólki, staðháttum og hugs-
unarhætti. Bókinni var firna vel
tekið og næstu árin komu út þrjár
með sama sniði; Sögurnar hennar
mömmu, og síðar afa og ömmu.
Eins og bókarheitin benda til
er þetta fjölskyldutengt, og hver
kafli hefst á því að krakkarn-
ir biðja um sögu, sem sögumað-
ur tengir atburðum dagsins eða
færir fróðleik í ævintýrabúning,
til dæmis í sögunni um drop-
ann og sögunni um sóttkveikj-
una. Sjálf naut ég þess að lesa
þessar bækur á bernskuárum
mínum. Eftirlætissaga mín var og
er sagan af Lata-Pétri, sem ligg-
ur í rúmi og hlustar á gang stóru
klukkunnar, sem breytist í gaml-
an og gráskeggjaðan karl. Þeir
taka tal saman og karlinn segir
honum sögu, sem er eitthvað á
þessa leið:
Augnablikið
Einu sinni langaði guð til að vita
hve vitrir mennirnir væru orðnir
og hvort þeim hefði farið eitthvað
fram. Hann sendi tvo vitrustu
engl ana sína til að leggja fyrir þá
þessa spurningu: „Hvað er það
besta og dýrmætasta sem til er?“
Englarnir áttu að vera eitt ár að
ferðast um jörðina. Þeir ferðuðust
bæ frá bæ og land úr landi og
spurðu ríka og fátæka, unga og
gamla. Sumir sögðu að það væri
gull, aðrir að það væri svefninn og
hvíldin og aðrir moldin. Englarnir
þóttust vita að ekkert af þessum
svörum væri rétt, því að enginn
var fullkomlega glaður eða ham-
ingjusamur, nema helst börnin.
Síðasta kvöld ársins voru engl-
arnir í þann veginn að leggja af
stað upp til himna þegar þeir
komu auga á lítinn kofa og var það
síðasti viðkomustaður þeirra á
jörðinni. Þeir gengu inn í kofann
og hittu þar fyrir gamlan mann
sem spann gullþráð á snældu.
Þegar þeir spurðu hvað hann væri
að spinna, sagðist hann vera að
spinna þráð í hamingju mannanna.
„Hvaðan fær þú allt þetta gull?“
spurði annar engillinn.
„Ég vinn það úr augnablikun-
um,“ svaraði öldungurinn.
Englarnir mundu nú eftir aðal-
erindinu og spurðu hann hvað
væri það dýrmætasta sem til
væri. Öldungurinn hætti eitt and-
artak að spinna og leit á englana
djúpum og alvarlegum augum
og mælti: „Ef þið hittið menn-
ina aftur, þá segið þeim öllum, að
augnablikið sé það dýrmætasta
sem til er.“
Þegar englarnir voru búnir
að segja guði frá öllu sem þeir
höfðu séð og heyrt var hann orð-
inn ákaflega alvarlegur. Hann
hafði ekki búist við að mennirnir
væru svona ófullkomnir. „Fund-
uð þið þá engan sem var fullkom-
lega ánægður og hamingjusam-
ur?“ spurði drottinn. „Nei, engan,“
svöruðu englarnir, „nema ef vera
skyldi gamlan mann sem við
hittum rétt áðan. Svo sögðu þeir
honum frá manninum í kofan-
um sem spann gullþráð á snældu.
Þá brosti guð lítið eitt og sagði:
Þennan öldung skal ég gera æðsta
kennara mannanna. Hann skal
kenna þeim að finna gæfuna.
Hann skal kenna þeim að mennt-
ast og vaxa og verða að fullkomn-
um mönnum. Tíminn, augnablikið,
er það dýrmætasta sem til er.
Dagatalið
Í inngangi að bók sinni um ævi og
störf Sigurbjörns Einarssonar bisk-
ups segir Sigurður A. Magnússon
frá fyrstu kynnum sínum af þess-
um einstaka manni.
Þetta var árið 1941 og Sigur-
björn nýkominn til starfa í Hall-
grímssókn. Hann kom á fund hjá
KFUM við Amtmannsstíg og
talaði til drengja innan við ferm-
ingu á þann veg að hann hélt
athygli þeirra óskiptri til enda.
Um inntak orða hans segir Sig-
urður:
„Hann var að brýna okkur að
fara vel með tímann og glutra
ekki niður dögum okkar.
Í því samhengi tók hann dæmi
af dagatalinu. Við rífum daglega
eitt blað, vöðlum því saman og
fleygjum í bréfakörfuna eða út í
buskann, en hvert einstakt blað er
tákn um dýrmæta gjöf sem ekki
má lenda í glatkistunni, því fyrir
hana verður aldrei bætt. Mér er í
minni hve ljóslega og myndrænt
hann lagði út af hinni einföldu
samlíkingu, enda er þetta ræðan
sem ég man best frá unglings-
árunum.“
Brýning Sigurbjörns er sígild.
Á umbrotatímum eins og núna,
þegar óvissan bítur, framtíðin
getur orðið hvernig sem er, og
gengin spor hræða, er margt
verra en að njóta augnabliks-
ins. Vera til af öllum lífs og sálar
kröftum. Hér og nú.
Hér og nú
Verðmætin í lífinu
JÓNÍNA MICHAELSDÓTTIR
Í DAG |
R
íkisstjórnin ráðgerir að svipta Alþingi því hlutverki
að vera stjórnarskrárgjafi. Það er róttækasta breyt-
ing á stjórnarskránni á lýðveldistímanum. Enn fremur
er þetta í fyrsta skipti sem ríkisstjórn hefur einhliða
undirbúning að stjórnarskrárbreytingu án breiðari
samstöðu á Alþingi en stendur að baki henni sjálfri.
Af yfirlýsingum ríkisstjórnarinnar má ráða að Alþingi er ætlað
að afgreiða þessi áform á nokkrum dögum nú á vorþinginu. Efnis-
leg afstaða stjórnarandstöðunnar er enn óljós. Á þessu stigi er því
ekki vitað hvort samstaða næst um áformin eða hvort þau verða
knúin fram í krafti ráðherraræðisins.
Eftir lýðveldisstofnun hafa fimm sinnum verið gerðar breyt-
ingar á stjórnarskránni. Í fjögur skipti voru þær undirbúnar í
víðtæku samráði og samþykktar án teljandi ágreinings. Í eitt sinn
kom til ágreinings vegna breytinga á kjördæmaskipan. Eigi að
síður var sú breyting undirbúin og samþykkt af fleiri flokkum
en vörðu þáverandi ríkisstjórn.
Saga breytinga á stjórnarskránni sýnir að Alþingi hefur
umgengist hana með virðingu fyrir eðli hennar og hlutverki. Birt-
ingarmynd þess kemur fram í því að stjórnarflokkar og þeir sem
varið hafa ríkisstjórn vantrausti hafa aldrei knúið fram stjórn-
arskrárbreytingar án víðtækari stuðnings.
Þegar stjórnskipunarlög eiga í hlut er þetta vinnulag um flest
til fyrirmyndar. Á móti kemur að ekki hefur náðst samstaða um
heildarendurskoðun á stjórnarskránni eins og áform voru um við
lýðveldisstofnun. Orðalag veigamikilla þátta í stjórnarskránni á
því enn rætur í dönskum stjórnarháttum fyrir upphaf þingræðis
í byrjun síðustu aldar. Stjórnskipulegra umbóta er því þörf.
Ráðagerð ríkisstjórnarinnar um að færa stjórnlagahlutverkið
frá Alþingi til sérstaks stjórnlagaþings á að einhverju leyti rætur
í umróti síðustu mánaða. Sú gerjun hefur eðlilega og sem betur
fer kallað á endurmat og skoðun á ýmsum þáttum sem lúta að
stjórnskipun landsins.
Önnur ástæða fyrir hugmyndum um stjórnlagaþing er sú stað-
reynd að ekki hefur tekist að ljúka heildarendurskoðuninni. Síð-
asta stjórnarkrárnefnd efndi til þjóðarumræðu um viðfangsefnið
og skilaði þar um skýrslu. Hún fékk hins vegar ekki tækifæri til
að reyna til þrautar að ná samstöðu um tillögur.
Veik staða stjórnarandstöðunnar á Alþingi hefur með réttu
leitt til umfjöllunar um jafnvægið milli framkvæmdarvalds og
löggjafarvalds. Þar eru brestir sem berja þarf í. Það má gera með
fullum aðskilnaði. Eins koma til álita ýmsar aðrar ráðstafanir til
að styrkja stöðu Alþingis innan ramma þingræðisins.
Sumir talsmenn stjórnarandstöðunnar hafa afgreitt hugmyndir
um stjórnarskrárbreytingar með þeim rökum að nú þurfi að sinna
öðrum mikilvægari verkefnum. Það er veik röksemdafærsla. Hitt
er rétt að það bæri ekki vott um agað vinnulag að keyra fram
grundvallarbreytingar á stöðu Alþingis án ítarlegrar umræðu
og viðleitni til að ná breiðri samstöðu.
Kjarni málsins er sá að við blasir stjórnskipulegur vandi vegna
stöðu Alþingis. Það er brýnt úrlausnarefni. Erfitt er hins vegar að
sjá að úr því verði leyst með því að rýra hlutverk þess. Vissulega
hefur gætt óánægju með þá sem valist hafa til setu á þessari
fulltrúasamkomu fólksins eins og oft áður í langri sögu Alþingis.
Á hinn bóginn er ekki augljóst að bót verði ráðin þar á með því
að fjölga slíkum fulltrúaþingum.
Alþingi með sérstöku stjórnlagaþingi:
Rýrnar í roðinu
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
Geir og prófkjörin
Vörður – fulltrúaráð sjálfstæðisfé-
laganna í Reykjavík – samþykkti
einróma á fundi fyrr í mánuðinum
að halda sameiginlegt prófkjör í
Reykjavíkurprófkjörunum 13. og 14.
mars næstkomandi. Í tilkynningu frá
Verði segir að þátttaka í prófkjörinu
sé heimil:
„a) öllum fullgildum meðlimum
sjálfstæðisfélaganna í kjördæm-
inu sem þar eru búsettir og náð
hafa 16 ára aldri prófkjörsdag-
ana.
b) Þeim stuðningsmönnum
Sjálfstæðisflokksins, sem munu
eiga kosningarétt í kjördæminu við
kosningar og undirritað hafa inntöku-
beiðni í sjálfstæðisfélag í kjördæm-
inu fyrir lok kjörfundar.“
Opnu prófkjöri hafnað
Á borgarafundi í Háskólabíó í
nóvember í fyrra var Geir H. Haarde,
formaður Sjálfstæðisflokksins, spurð-
ur hvort Sjálfstæðisflokkurinn væri
reiðubúinn að halda opið prófkjör
fyrir næstu kosningar. Svar hans var
afdráttalaust: „Já.“ Meðlimir í sjálf-
stæðisfélögunum í Reykjavík
voru sem sagt á öndverðum
meiði við Geir.
Uppstillingu hafnað
Geir H. Haarde lýsti einnig þeirri
skoðun sinni á á fundi kjördæmis-
ráðs Sjálfstæðisflokksins í Suð-
vesturkjördæmi í síðustu viku að
skynsamlegt gæti verið að stilla upp
á framboðslistann í stað þess að
efna til prófkjörs. Sú hugmynd féll í
grýttan jarðveg og var tillaga stjórnar
kjördæmisráðsins um prófkjör sam-
þykkt nánast samhljóða.
Undir lok ferils síns sem forsætis-
ráðherra var Geir legið á hálsi
að vera ekki í nógum góðum
tengslum við þjóð sína. Ætli
sjálfstæðismönnum líði eins í
garð formanns síns?
bergsteinn@frettabladid.is
UMRÆÐAN
Jón Trausti Reynisson svarar Guð-
mundi Andra Thorssyni
Guðmundur Andri Thorsson rithöfundur sá ástæðu til að uppnefna DV „sorpblað“
í pistli í Fréttablaðinu síðastliðinn mánudag.
Ástæðan fyrir uppnefninu var að DV hafði
gengið hart á eftir svörum hjá Davíð Odds-
syni seðlabankastjóra, sama dag og forsætis-
ráðherra og eflaust stór hluti þjóðarinnar
beið svara frá honum. Blaðamaður DV gerði sitt allra
besta til að fá svör hjá seðlabankastjóranum, sem
lauk með því að hann lýsti andstöðu sinni við að svara
þar sem hann væri á leið í læknisskoðun. Fyrir til-
viljun komast blaðamaðurinn að því að sú yfirlýsing
Davíðs stóðst ekki, í það minnsta miðað við þá stað-
reynd að hann gekk rakleiðis í gegnum spítalann og
stefndi út bakdyramegin, þar sem einkabílstjóri beið
hans. Nokkrum vikum áður hafði annar blaðamaður
DV reynt að spyrja Davíð spurninga. Í það skiptið
hunsaði hann blaðamanninn alfarið og talaði til heim-
iliskattar frekar en að svara spurningum.
DV hefur margítrekað lagt fyrirspurnir fyrir
Davíð Oddsson seðlabankastjóra og reynt að ná tali
af honum, en án árangurs. Auk þess hefur blaðið
kært Seðlabankann á grundvelli upplýsingalaga.
Eftir því sem næst verður komist hefur
Davíð ekki svarað spurningum DV frá árinu
2005, þegar hann var valinn maður ársins
af þáverandi ritstjórn. Blaðamönnum hefur
hins vegar gefist færi á að spyrja Davíð
spurninga á blaðamannafundum Seðlabank-
ans við stýrivaxtaákvarðanir. Þeir fundir
virðast hafa verið lagðir niður. Davíð hefur
ekki haldið blaðamannafund við stýrivaxta-
ákvörðun frá 11. september í fyrra.
Ef Guðmundi Andra Thorssyni mislíkar að
fjölmiðill skuli heimta skýr svör til að upp-
lýsa almenning má hann auðvitað hafa þá skoðun.
Hann má líka dreifa þeirri skoðun í pistlum, þótt það
sé óþarfi að nota uppnefni í því samhengi. Óháð því
hefur DV ekki aðeins fullan rétt til að spyrja seðla-
bankastjóra og aðra ráðamenn spurninga og birta við-
brögðin, heldur líka skyldu til þess gagnvart lesend-
um.
Ef einhver telur að ágeng upplýsingaleit sem varðar
almannahagsmuni beri vott um að fjölmiðillinn sé
sorpblað, megi þá verða til fleiri sorpblöð hér á landi,
og jafnvel sorpútvarps- og sjónvarpsstöðvar, sorps-
tjórnmálamenn, sorpgreiningadeildir og sorprithöf-
undar. Eða höfum við ekkert lært af feluleik, útúr-
snúningum og blekkingum ráðamanna síðustu ár?
Höfundur er ritstjóri DV.
Mikilvægi „sorpblaða“
JÓN TRAUSTI
REYNISSON
Skoðaðu
MÍN BORG
ferðablað
Icelandair
á www.visir.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871