Tíminn - 10.01.1988, Blaðsíða 4

Tíminn - 10.01.1988, Blaðsíða 4
4 Tíminn Sunnudagur 10. janúar 1988 Sunnudags- LEIÐARI POST FESTUM Agasamt var í höfuðborginni um jól og áramót og eftirminnilegt er hve aðalvarðstjóra lögreglu í Reykjavík var brugðið er hann birtist á sjónvarpsskjánum hinn þriðja í jólum og skyldi vitna um stórræði er menn hans höfðu staðið í kvöldið og nóttina áður, þegar höfuð- borgarbúar gerðu sér glaðan dag eftir jólahald- ið. Eftir langa málhvíld kunni hann þó frá því að greina að enginn hefði verið drepinn, en gaf ótvírætt í skyn að allt annað sem upp mátti hugsast hefði gerst. Ótal vaktir lögregluþjóna höfðu náð húsum undir morgun með „klofinn hjálm og rofinn skjöld“ og var það sammæli manna í hernum að ekki hefðu þeir komist í hann krappari. Þannig endaði jólahaldið í svipuðum stíl og Bastilludagurinn í París, Guy Fawkes samsærið í London og te - uppþotið í Boston og mun hátíðar Ijóssins og friðarins þetta árið verða getið í heiðurskapítula í Vígslóða pólitíliðsins. Margt renndi aðalvarðstjórinn í grun um orsakir þess að borgarbúar bergðu svo ótæpi- lega af berserkjaölinu. Sýndist honum ekki fráleitt að ætla að húsmæður sem staðið höfðu nóttum saman yfir bakstri fyrir jólin hefðu ofgert sér - og ekki nægt kökudropalyktin ein til þess að ná sér niður. Pá þótti honum og líklegt að nokkur hópur hafi þurft að flýja í skjól undir væng óminnishegrans, þar sem Hrappseyjarpressa VISA Einars hefði starfað full ósleitilega á kortinu hjá þeim á Þorlák - og þrykkt margan iðrunarsálminn. Loks voru svo þeir-eins og aðalvarðstjórinn sagði - sem gera sér alla daga jafna og þurfa enga friðarhátíð til, svo þeir fari um með orgi og líkamsárásum. Nokkrar nætur í mánuði hverjum falla þeir að vísu í hendur lögreglunnar en rísa upp frjálsir menn og reifir að morgni sem Einherjar, albúnir að takast á við ný „verkefni“. Ætla hefði mátt að þessi síðasttaldi hópur mundi einn „eiga sviðið“ um áramótin, þar sem hinir sómakærari borgarar hefðu verið búnir að taka úr sér hrollinn. Ekki fór það þó svo, því „stórir komu skarar“ út á strætin aðfaranótt nýársdags og reyndust búa yfir nógum þrótti til áfloga og rúðubrota - fólk úr öllum stéttum - að sögn lögreglunnar, sem átti í nóg horn að líta, ekki síður en starfsbræður suður við Miðjarðarhafsbotn hina sömu nótt. En nú er nýja árið gengið í garð, allt færist vonandi í samt lag að nýju og flestir njóta heldur sæmilegrar andlegrar heilsu uns jóla og áramóta boðskapurinn krefst inngöngu í sálar- fylgsnin næst. Tíminii Umsjón Helgarblaðs: Atli Magnússon Bergljót Davídsdóttir Agnar Birgir Óskarsson ERLEND MÁL Tíminn er að verða naumur hjá Reagan. Reagan og Gorbatsjov eiga mikilvægt ár framundan Erfiðleikarnir heima fyrir binda hendur þeirra BJARTSÝNI og efasemdir hafa sett svip sinn á áramótaskrif frétta- skýrenda um áramótin. Margir telja leiðtogafundinn í Washington spá góðu og áframhald verði á bættri sambúð risaveldanna á fyrir- huguðum leiðtogafundi í Moskvu, sem sennilega verður haldinn á fyrra helmingi þessa árs. Aðrir þykjast sjá ýms ljón í veginum og vara við of mikilli bjartsýni. Einkum eru það hægri menn, sem láta efasemdir í ljós. Þeir telja perestrojku Gorbatsjovs blekk- ingu, sem sé gerð til þess að villa vestrænum þjóðum sýn á eðli og tilgang kommúnismans. Hægri menn í Bandaríkjunum eru farnir að láta í ljós vantrú á dómgreind Reagans, því að hann treysti orðið á, að Gorbatsjov sé alvara. Peir munu gera sitt ýtrasta til að koma í veg fyrir bætta sambúð risaveldanna, en þróun alþjóðamála á næsta ári muni velta mest á þeim. Þetta nær þó ekki til þróunar efnahagsmála, því að hún mun ráðast mest af hinu kapitaliska kerfi stærstu iðnríkja vestantjalds. Yfirleitt virðist ríkja vantrú á, að þar muni verða um að ræða svo- nefndan efnahagsbata, heldur geti frekar stefnt í öfuga átt. Erfitt er þó að spá um þetta, því að duttl- ungar markaðarins eru oft illa fyrirsjáanlegir. Þannig sáu hag- fræðingar yfirleitt ekki fyrir hið mikla verðhrun hlutabréfa, sem varð í flestum vestrænum löndum í október síðastliðnum. ÞAÐ VIRÐIST nokkurn veginn ljóst, að þróun alþjóðamála á kom- andi ári, muni velta mest á tveimur mönnum eða þeim Reagan og Gorbatsjov. Báðir virðast hafa góðan vilja og ásetning um að koma á friðvænlegu ástandi í heim- inum og auka samstarf risaveld- anna, sem gæti stuðlað að því. Hins vegar er augljóst, að báðir þurfa þeir Gorbatsjov og Reagan að glíma við mikla erfiðleika á árinu. Þetta verður síðasta ár Reagans í Hvíta húsinu. Hinn 20. janúar 1989 lýkur síðara kjörtímabili hans, og nýr maður sest í forseta- stólinn. Það er söguleg reynsla, að völd og áhrif Bandaríkjaforseta ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON SKRIFAR minnka eftir því, sem nær dregur brottför hans úr Hvíta húsinu. Það hefur svo styrkt þá trú, að Reagan muni ekki vegna vel á komandi ári, að nýliðið ár var honum þungt í skauti. Hvert málið rak annað, sem rýrði tiltrú til hans. Skoðana- kannanir reyndust honum stöðugt andstæðari. Fyrst eftir leiðtoga- fundinn í Washington fóru þær að verða honum hagstæðari aftur. Það gæti orðið Reagan vísbending um ' hvernig hann ætti að haga störfum sínum á árinu 1989. Þar getur það staðið í veginum, að forsetakosningar fara fram í árslokin eða í byrjun nóvember að afstöðnum hörðum prófkjörum og flokksþingum, þar sem úrslit geta orðið tvísýn varðandi útnefningu forsetaefnis. Stefna og afstaða for- setans munu dragast beint og óbeint inn í prófkjörin og forseta- kosningarnar. Þótt erfiðleikar Reagans geti því orðið verulegir, verða þeir ekki minni hjá Gorbatsjov. Hann stefn- ir að því með perestrojku að gera róttækar breytingar á tilhögun efnahagsmála, stjórnkerfismála, réttarfarsmála, menningar- og fél- agsmála. Um margt minnir þessi umbótastefna Gorbatsjovs á hina svonefndu nýju efnahagsstefnu, sem Lenín hratt í framkvæmd 1921, og fólst að verulegu leyti í því að framkvæma sósíalisma með aðferðum kapitalismans, eða eins og Gorbatsjov segir í bók sinni, Perestrojka, að saman fari almenn- ingseign á framleiðslutækjum og persónulegir hagsmunir einstakl- inga, og innan þeirra marka verði leyfður viss takmarkaður einka- rekstur á sviði þjónustu, smáiðnað- ar og landbúnaðar. Þessi breyting eða umskipti á framkvæmd sósíalismans mun bæði mæta mótspyrnu embættis- mannakerfisins og skilningsleysi al- mennings, sem vill fá skjótan árangur í bættum lífskjörum. Þessi umskipti munu taka sinn tíma, eða að mati Gorbatsjovs frá tveimur til sex árum eftir því, hvaða þátt umskiptanna er um að fjalla. Á þessum tíma getur gætt vaxandi óþolinmæði almennings og vaxandi andstöðu embættismanna, eða eins og Gorbatsjov segir í bók sinni, embættismanna, sem lofa peres- trojkuna í orði en flýta sér ekki neitt við að framfylgja henni í þeirri von að smám saman renni hún út í sandinn. Eigi perestrojkan að komast til framkvæmda, þarf hún ekki aðeins ' að njóta stuðnings í Sovétríkjun- um, heldur einnig skilnings utan þeirra, ekki minnst Bandaríkja- manna. Það getur skipt miklu, að Reagan og fleiri stjórnmálamenn vestantjalds taki perestrojkuna al- varlega og stuðli frekar að fram- gangi hennar en hið öfuga. Mistak- ist perestrojkan gæti það stutt að því, að harðlínumenn næðu aftur völdum í Sovétríkjunum og því gæti fylgt að kalda stríðið kæmi aftur til sögu. Slíkt væri ekki ávinn- ingur fyrir vestrænu þjóðirnar. TVENNT setti óhugnanlegan svip á síðustu mánuði ársins 1987. Annað var það, að blóðug átök í Afganistan hörðnuðu að nýju og ógnarstjórn Gyðinga á vesturbakk- anum svonefnda færðist í aukana. Hvort tveggja sýnir nauðsyn þess að barátta fyrir mannréttindum verði hert. Afganistum ber réttur til þess að ráða sjálfir málum sínum og íbúar vesturbakkans og Gasasvæðisins þurfa á sama hátt að fá sjálfsákvörðunarrétt um mál- efni sín, t.d. um það, hvort þeir vilja heyra áfram undir ísrael, tengjast Jórdaníu eða mynda sjálf- stætt ríki. Risaveldin bæði gera sig hér sek um frekleg brot á mannréttindum, Rússar með því að hafa her í Afganistan og Bandaríkjamenn með því að leyfa Gyðingum að viðhalda ógnarstjórninni á vestur- bakkanum og Gasasvæðinu. Bandaríkjastjórn þyrfti ekki annað en að tilkynna Israelsstjórn, að Bandaríkin myndu draga úr fjár- styrk til hennar, ef hún hætti ekki ógnarstjórninni. Það er ærin ást- æða til þess, að Reagan og Gorbat- sjov ræði bæði þessi mál á Mos- kvufundinum.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.