Tíminn - 31.01.1988, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Sunnudagur 31. janúar 1988
UNGLINGAR OG ÞEIRRA
Rætt við nokkur ungmenni um
áfengismál, reykingar og kynlíf
nglingavandamál-kynslóðabil hefur verið í deigl-
unni að undanförnu. Með frumsýningu sjónvarpsmyndar
seint á síðsta ári er fjallaði um ungiinga og þeirra
vandamál, vaknaði umræða manna á meðal og sitt
sýndist hverjum.
En öll höfum við verið unglingar og er það engin ný
saga að eitthvað skuli vera til sem kallast unglingavanda-
mál. Þegar grannt er skoðað virðist lítið hafa breyst
undanfarin 20-30 ár. Það sem stingur helst er virðingar-
leysið fyrir verðmætum og öðrum mannverum, þá
sérstaklega foreldrum.
En ekki er rétt að setja alla unglinga undir sama hatt.
Þeir hafa misjafnar skoðanir, en þó kom fram í samtölum
okkar við þá unglinga sem við ræddum við að afgerandi
þáttur meðal unglinga dagsins í dag er fjármálin; hvort
sem þau vinna fyrir peningunum sem þau hafa handa á
milli eður ei. í samtölum okkar við nokkra unglinga
kemur skýrt fram að flestir hafa næga peninga handa á
milli og líta á það sem sjálfsagðan hlut.
En hér á eftir fara skoðanir nokkra unglinga sem
Tíminn talaði við.
helgi. Einnig felist í því visst aðhald
að þurfa stundum að neita sérum
eitthvað, því hann sé ákveðinn í að
láta sína aura duga fram á sumar.
Þeir eru á einu máli um að flestir
unglingar á þeirra aldri hafi næga
peninga undir höndum og ef þeir
komi ekki frá foreldrunum þá vinni
margir með skólanum.
En hvað með drykkjusiði og vímu-
efnanotkun? Verða þeir mikið varir
við önnur efni en áfengi?
„Nei, ekki í okkar vinahóp eða í
kringum þá sem við þekkjum. Auð-
vitað höfum við heyrt af einum og
einum sem er í einhverju rugli, en
það er undantekning þar sem við
þekkjum til,“ segja þeir. Þeirsegjast
ekki mikið vera í sterkum vínum
heldur þeim léttu, þó komi það fyrir
að þeir fái sér í glas inni á skemmti-
stað og þá sé það oftast sterkt.
Hvorugur segist hafa drukkið sig
ofurölvi, og vilja meina að þeir hafi
tök á sinni drykkju.
„Við höfum ekki þurft að fela
drykkju fyrir foreldrum okkar, þeir
vita að við brögðum stundum vín og
treysta okkur, enda aldrei komið
upp nein þau atvik sem gefa tilefni
til annars. Það er líka fjarri lagi að
við drekkum um hverja helgi,“ segja
þeir félagar og telja allt tal um fullan
TELJUM OKKUR KUNNA AÐ
FARA MEÐ VÍN
Finnur er á sautjándi ári og stund-
ar nám í Verslunarskólanum. Hann
segist fara út um helgar, en minna á
virkum kvöldum, nóg sé að gera við
lærdóminn. Hvert hann fari?
„Ef ekki eru einhversstaðar partý,
þá reynum við vinirnir að komast
inn á skemmtistaðina. Helst Útópíu
og Casablanca. Það er misjafnt hvort
maður dettur í það, oft er einhver
okkar á bíl og að sjálfsögðu er
bílstjórinn alltaf edrú. Oft rúntum
við á milli staða og erum ekki að
drekka, eða förum í bíó. Það er alls
ekki um hverja helgi sem við „fáum
okkur í glas,“ segir Finnur.
Guðmundur er ári eldri og er við
nám í Menntaskólanum við Sund.
Hann tekur undir orð Finns og segir
að ekkert mál sé að komast inn á
þessa staði. En báðir eru þeir sam-
mála um að skemmtistað fyrir þeirra
aldur vanti tilfinnanlega. Hvaða
lausn sjá þeir á því?
„Það er nú einu sinni þannig að
unglingar eru ekki hrifnir af að
skemmta sér með krökkum á sínum
aldri eingöngu. Okkur finnst
skemmtilegra að vera í blönduðum
hópi. Félagsmiðstöðvarnar eru ekki
fyrir okkur, þar eru aðeins krakkar
á aldrinum 12-14 ára,“ segja þeir.
Þeim dettur ekki neitt sérstakt í
hug til að leysa vanda þeirra sem
skemmta sér á götunni og hafa í
engin hús að venda. Þeir eru harðir
á að ekki þýði að setja á stofn
unglingaskemmtistað sem ekki bjóði
upp á vínveitingar. Slíkt hafi oft
verið gert, en ætíð mistekist.
Hvað félagslífið í skólunum varð-
ar segja þeir það gott í sínum skólum
og sæki þeir báðir þær skemmtanir
sem þar eru haldnar. Finnur segir
óvenju marga félaganna hafa bíla til
afnota og aldrei líði sú helgi að ekki
sé einhver á bíl. Þrír vinanna eigi bíl
og þar á meðal Guðmundur. Síðan
eru sumir foreldramir viljugir að
lána sína bíla. Guðmundur segir
föður sinn þó hafa verið orðin þreytt-
an á eilífu bílakvabbi, þannig að
Guðmundur keypti sér bíl í haust
fyrir sumarhýruna með aðstoð föður
síns.
Peningamálin ber á góma, hafa
þeir alltaf nóg af peningum eða
unglingar almennt?
Finnur segist hafa unnið í allt
sumar fyrir ágætis tekjum sem hann
hafi lagt fyrir og enn eigi hann til
pening. Að vísu segist hann fá
pening hjá föður sínum fyrir því sem
hann þarfnast í skólanum, þannig að
hans peningar fari í eyðslu og fata-
kaup. Honum finnst það ágætisfyrir-
komulag, þá þurfi hann ekki að vera
að kvabba í föður sínum fyrir hverja
miðbæ af ofurölvi unglingum orðum
aukið. Auðviðtað sé ákveðinn hópur
sem stundi mikla drykkju, en hann
sé minni en fólk heídu.r en á hinn
bóginn beri meira á þeim sem fyrir
ólátunum standa.
„Við gerum það stundum að
ganga um miðbæinn um helgar,
svona rétt að líta á. í flestum tilfell-
um er um að ræða krakka í 8. og 9.
bekk sem ekkert eru að gera af sér,
þau eru í minnihluta þessi sem eru
að drekka. En við erum löngu vaxnir
upp úr bæjarrápi um helgar," segja
þeir.
Úr reykingum hefur dregið
undanfarin ár með auknum áróðri
og fræðslu. Hvaða álit hafa þeir á
því?
„Ég hef aldrei tekið einn smók og
ætla mér ekki að gera það,“ segir
Finnur, „ég hef viðbjóð á reykingum
og á erfitt með að vera nálægt þeim
sem reykja." Guðmundur er sama
sinnis og segir engan í þeirra vinahóp
reykja. Þeir telja að litið sé niður til
þeirra sem reykja og séu þeir í
miklum minnihluta.
Að endingu eru þeir spurðir hvort
heimilisaðstæður skipti sköpum
hvað varðar hegðun unglinga.
„Nei, í okkar vinahóp eru krakkar
frá mismunandi heimilum, og getum
við ekki séð mun á hegðun, hvort
sem um svokölluð góð eða slæm
heimili er að ræða. Það er af og frá,“
segja þeir félagar að lokum.
-BD.
LEIKLIST OG SKÍÐAIÐKUN
MITT ÁHUGAMÁL
„Ég fer eiginlega mjög sjaldan út
að skemmta mér um helgar," segir
Sigurveig Margrét Stefánsdóttir,
nemandi í áttunda bekk í Haga-
skóla.
Hvað gerir þú þá í staðinn?
„Ég er mest í leiklist og starfa í
leikhóp sem ber nafnið Gaman-
leikhúsið. Frá því í ágúst höfum við
hist allar helgar krakkarnir við
æfingar og leik, þannig að um aðrar
skemmtanir hefur vart verið að
ræða. Ef ég er ekki með krökkunum
í leikhópnum, þá fer ég stundum í
bíó um helgar. Nokkrum sinnum hef
ég gengið um miðbæinn, en ekki
haft ánægju af því eða þótt gaman;
því þeir krakkar sem stunda miðbæ-
inn koma þar aðeins saman til að
drekka."
Hvað með skemmtistað fyrir
krakka á þínum aldri? Heldur þú að
slíkur skemmtistaður myndi vera
sóttur?
„Já ég held það, að minnsta kosti
væri það gott fyrir þá krakka sem
stunda miðbæinn. En hvort ég myndi
sækja slíkan stað veit ég ekki.“
Varðandi það hvort áfengisdrykkja
unglinga á hennar aldri væri algeng,
segist Sigurveig halda að um helm-
ingur unglinga á hennar reki smakki
vín. Misjafnt væri þó í hvað miklum
mæli það væri, þó telur hún færri
drekka að staðaldri, þau væru fleiri
sem smökkuðu vín aðeins einstaka
sinnum. Hún segir mikinn mun á
drykkju í áttunda og níunda bekk,
því fljótlega eftir að þau eru komin
í níunda bekk þá séu mun fleiri sem
drekki." Ég sé líka breytingu frá því
í fyrra; þá var ofsalega mikið mál ef
einhver drakk í sjöunda bekk, en nú
eru langtum fleiri sem drekka
yngri.“
Hvers vegna heldur þú að það sé,
finnst krökkum fínt að drekka?
„Nei, kannski ekki, en þeim finnst
gaman að drekka, vínið vont en
áhrifin góð. Ég var t.d. að tala við
stelpu í gær, henni finnst vont að
drekka en sagðist vera svo fúl ef hún
ekki drekki.“
En kunna krakkarnir að drekka?
„Nei, alveg örugglega ekki. Það
kann enginn á íslandi að fara með
vín, ekki fullorðna fólkið heldur.
Nema kannski þeir sem hafa búið í
útlöndum.“
Sigurveig segist sjálf ekki drekka,
aldrei bragðað vín nema messuvínið
utan einu sinni og ekki líkað
bragðið. Á hennar heimili er að öllu
jöfnu ekki drukkið, nema ef sérstakt
tilefni er til.
„Mér finnst allt í lagi þegar ég
verð eldri að drekka létt vín með
mat, en hef engan áhuga á að liggja
einhversstaðar ælandi eins og gerist
hjá mörgum jafnöldrum mínum sem
drekka," segir hún.
Hvað með reykingar, eru viðhorf
til þeirra neikvæð?
„Já, þeir krakkar sem reykja eru
í miklum minnihluta og ég lít á það
sem mjög stóra ákvörðun að byrja
að reykja, því það kemur til með að
fylgja manni allt lífið."
Sjálf segist hún aldrei hafa tekið
svo mikið sem einn smók, og hafa
viðbjóð á reykingum. Foreldrar
hennar reykja hvorugt og enginn í
hennar vinahóp heldur.
En hvað með útivistartíma, eru
ákveðnar reglur um hvenær þú átt
að vera komin heim um helgar?
„Já, ég verð að vera komin heim
helst fyrir kl. 1, nema eitthvað
sérstakt sé um að vera sem er afar
sjaldan." { miðri viku segist Sigur-
veig oftast vera heima á kvöldin, þó
stöku sinnum skreppa til vina sinna,
eða þau komi í heimsókn til hennar.
Hún fer oft á skíði á virkum dögum
eftir skóla og þá dregst heimkoma
stundum fram á kvöld. Aðalatriðið
segir hún að sé að foreldrar hennar
viti hvar hún sé, og njóti hún trausts
í þeim efnum.
Talið berst að peningum og spurð
segist hún ekki fá ákveðna vasapen-
inga, heldur eftir þörfum.
„Ég þarf ekki á svo miklum pen-
ingum að halda. Ef ég bið um pening
segi ég til hvers, það er þá aðallega
fyrir bíóferðum og þegar ég fer á
skíði. Oft fæ ég ríflega og þá geymi
ég peninginn í stað þess að eyða
honum í einhverja vitleysu,“ segir
hún.
Samskiptin við hitt kynið, eru
unglingar á hennar aldri byrjuð að
stunda kynlíf?
„Það held ég að sé mjög lítið, að
minnsta kosti þar sem ég þekki til.
En mér finnst það í lagi í þeim
tilfellum sem strákur og stelpa eru á
föstu og þykir vænt hvoru um annað.
En það er stór ákvörðun sem hver
og einn verður að taka fyrir sjálfan
sig,“ segir Sigurveig og telur að ekki
sé hægt að tala um aldur í því
sambandi, heldur þroska. í hennar
vinahóp tíðkast ekki svo náin sam-
skipti, en hún segist vita um krakka
á sínum aldri í skólanum sem stundi
kynlíf. Hvað hana sjálfa varði, segist
hún ekki vera tilbúin, en er hörð á
því að þegar þar að komi, þá verði
strákurinn að vera eldri, því þeir séu
lengur að taka út þroska en stelpur.
Félagsskapurinn, skiptir hann
miklu máli, eru unglingar það áhrifa-
gjarnir að skipt geti sköpum hvernig
bekkir blandast?
„Ég segi fyrir mig, að ég held að
það hafi haft mikið að segja að lenda
í eins góðum bekk og ég er í hér í
Hagaskóla. Ég var ekki ánægð í
bekknum mínum í Melaskóla og var
feimnari og óframfærnari innan um
bekkjarsystkini þar, heldur en ég er
í bekknum mínum hér. Ef ég hefði
verið áfram með þeim krökkum í
bekk, þá væri feimnin ábyggilega
ekki runnin af mér. Við erum mjög
samstillt og höldum mikið hópinn
krakkarnir í bekknum; engar
klíkur," segir hún. Sigurveig telur
að mikið sjálfstraust þurfi til að geta
sagt nei og af þeim sökum hafi
félagsskapurinn geysilega mikið að
segja. Oft leiðist krakkar út í óreglu
fyrir tilviljanir og án þess að ætla sér
það. Það þurfi sterk bein til að skera
sig úr og fylgja ekki straumnum.
Hún segist hafa verið heppin og er
mjög ánægð með þann félagsskap
sem hún er í. Leiklistin sé skemmti-
legt tómstundagaman sem hún ætlar
sér að halda áfram að sinna.
-BD.