Tíminn - 18.02.1988, Page 5

Fimmtudagur 18. febrúar 1988
Tíminn 5
Efnahagsaðgerðir ræddar í stjórnarflokkunum:
Olík viðhorf í stjórninni
um tímasetningu aðgerða
Ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar.
Óvissa. Það hugtak lýsir
kannski best því ástandi sem
ríkir nú í samningamáium í
Garðastræti. Ekki er enn farið
að ræða um það sem gæti
strandað viðræðunum, sjálfar
kaupkröfurnar. Hugsanlegt er
að menn byrji þessar viðræður
í dag. Til þessa hafa menn rætt
um hliðarmálin svokölluðu,
t.d. málefni þungavinnuvéla-
manna og ræstingafólks.
Margir forsvarsmenn fiskvinnsl-
unnar hafa beint hvössum oddum í
átt til ríkisstjórnarinnar. Segja þeir
einfaldlega að tómt mál sé að tala
um samningagerð í Garðastræti án
þess að fyrir liggi hreinar línur frá
hendi ríkisstjórnar um hvernig
brugðist skuli við rekstrarvanda
fiskvinnslunnar. Svara ríkisstjórn-
ar virðist ekki að vænta í bráð, hún
bíður með að opinbera og útfæra
sínar efnahagsaðgerðir þar til að
samningar hafa tekist. Þessa dag-
ana er stíft fundað um efnahagsmál
í stjórnarflokkunum. f gær var
fundur í undirnefnd stjórnarflokk-
anna um efnahagsmál og áætlaður
er annar fundur í dag.
Hvaðan kemur
frumkvæðið?
Það er greinilegt að stjórnar-
flokkarnir eru sammála um nauð-
syn þess að slá á þensluna í þjóðfé-
laginu, en svo virðist sem menn séu
ekki á sömu línu um leiðir til þess
og ekki síður hvenær tímasetja
skuli aðgerðir. Framsóknarmenn
telja að ekki'sé unnt að bíða með
ákveðnar efnahagsaðgerðir öllu
lengur en út febrúarmánuð, en
alþýðuflokksmenn og sjálfstæðis-
menn virðast hinsvegar sammála
um að bíða um sinn, a.m.k. þangað
til samningar hafa náðst í Garða-
stræti. Sjálfstæðismenn hafa ást-
æðu til að ætla að úr greiðist í
samningum á næstu dögum, og
þeir bjartsýnustu f þeirra hópi spá
því að samningadæmin í Garða-
stræti gangi upp í næstu viku og
nýir kjarasamningar verði þá
undirritaðir. Af þeim sökum sé
rétt að bíða enn um hríð með
opinberun efnahagsaðgerða.
Febrúar úrslitamánuður
Steingrímur Hermannsson utan-
ríkisráðherra segir að hann standi
fast við þá skoðun sína, sem hann
viðraði í Rómarræðunni frægu á
Hótel Sögu, að í febrúarmánuði
verði ríkisstjórnin að gefa til kynna
hvernig brugðist skuli við aðsteðj-
andi efnahagsvanda. „Það eru þrjú
atriði sem knýja á um að ákvörðun
ríkisstjórnarinnar liggi fljótlega
Ijós fyrir. í fyrsta lagi má búast við
að eftir febrúarmánuð verði ýmsar
þensluverkandi framkvæmdir
komnar á fullt skrið. í öðru lagi
benda aðilar vinnumarkaðarins á
að erfitt sé að ná marktækum
samningum nema ljóst sé að dregið
verði úr þenslu og launaskriði. Og
í þriðja lagi eru kveinstafir útflutn-
ingsatvinnuveganna og frystingar-
innar, sem ekki eru að ástæðu-
lausu.“
Engum dyrum lokað
Steingrímur sagðist aðspurður
ekki vilja segja til um til hvers
konar aðgerða ætti að grípa. „Ég
vil ekki loka neinum dyrum og er
tilbúinn til að skoða allar hug-
myndir. Hinu er ekki að leyna að
við framsóknarmenn erum búnir
að vinna töluvert að þessum málum
og höfum sett ýmislegt á blað,
þannig að við erum tilbúnir í þessa
umræðu hvenær sem er,“ sagði
Steingrímur Hermannsson.
Ríkisstjórnarspilin
Jón Sigurðsson, viðskiptaráð-
herra, segist telja að ríkisstjórn
eigi að halda að sér höndum á
meðan niðurstöður úr kjarasamn-
ingum í Garðastræti liggja ekki
fyrir. „Við höfum fylgst mjög vel
með samningaviðræðunum, höfum
verið í stöðugu sambandi við samn-
ingsaðila, einkanlega höfum við
alþýðuflokksmenn verið í góðu
sambandi við verkalýðsforystuna.
Við vonum að þarna geti náðst
skynsamlegir kjarasamningar, sem
í senn geti samrýmst hjöðnun verð-
bólgu og falið í sér kjarabætur fyrir
þá sem lægst hafa launin. Um leið
og í sjónmáli er farsæl niðurstaða í
kjarasamningunum, þá verður
ríkisstjórnin tilbúin til að leggja
sitt af mörkum. En hún á ekki að
sýna nú þau spil sem hún hefur á
hendi.“ Er Jón Sigurðsson að segja
með þessum orðum að ríkisstjórn-
in hafi mótaðar tillögur um efna-
hagsaðgerðir? „Ég sagði ekki að
ríkisstjórnin væri með tilbúnar til-
lögur, en hinsvegar sagði ég að
ríkisstjórnin hefði úr einhverju að
spila". í hverju felst þá þetta
útspil? „Ég segi ekki fleira,“ sagði
Jón Sigurðsson.
Ástæða til bjartsýni
Ólafur G. Einarsson, formaður
þingflokks sjálfstæðismanna, segir
að það sé óbreytt stefna sjálfstæð-
ismanna að áður en ríkisstjórn
grípi til efnahagsráðstafana verði
að liggja fyrir ljósari línur í Garða-
stræti. „Ég veit ekki annað en að í
ríkisstjórn hafi verið samstaða um
að sprengja ekki upp kjarasamn-
inga nú með efnahagsaðgerðum nú
og í dag (gær) voru, að þvf er ég
best veit, viðræður ráðherra frá
öllum stjórnarflokkunum sem
staðfestu þennan vilja ríkisstjórn-
ar.“ Aðspurður sagði Ólafur að
sjálfstæðismenn hefðu ástæðu til
að ætla að úr greiddist í næstu viku
í samningaviðræðunum í Garða-
stræti. „Við erum auðvitað ekki
fullvissir um það en ég held að
ástæða sé til að vera bjartsýnni nú
en oft áður. Menn eru þó að tala
saman í fullri alvöru,“ sagði Ólafur
G. Einarsson. óþh
Leiðin út úr efnahagsvandanum:
Þjóðin verður að
draga úr eyðslu!
Grundvallarvandi efnahagslífsins um þessar mundir er sá aö
ríkiö, sveitarfélögin, fyrirtækin og einstaklingarnir hafa samanlagt
- annað árið í röð - áætlað að eyða meiru en þjóðartekjunum
nemur. Verði ekki tekið á þessum vanda og þjóðarútgjöldunum
sniðinn stakkur eftir tekjunum verður áframhaldandi jafnvægis-
leysi varla umflúið. Þetta er sagður kjarni þess efnahagsvanda,
er þjóðin stendur nú frammi fyrir að takast á við, samkvæmt grein
í nýju fréttabréfi Verðbréfaviðskipta Samvinnubankans. Efna-
hagsvandinn sé einfaldlega afleiðing þess að við eyðum meiru en
við öflum.
Þjóöartekjur og þjóöarútgjöld
1984.1988'
iooU“ií
1984 1985
' WiWtor. Þjódanthiuflalnl og tOOH* !9H.
„Vandinn“ er hér sýndur svart á hvítu, þ.e. hvernig þjóðin hefur fró 1986
stöðugt eytt (þjóðarútgjöld) meira og meira en henni hefur tekist að afla
(þjóðartekjur). Undir umframcyðslunni er svo staðið með skuldasöfnun
í erlendum bönkum. (Heimlld: Frénebréf Veröbréfavlðskipla Samvinnubankans)
Ljósa hliðin á framvindu efna-
hagsmálanna 1987 var mikill hag-
vöxtur, að mati greinarhöfundar.
Dökka hliðin var hins vegar sú að
þessi hagvöxtur stafaði fyrst og
fremst af mikilli aukningu þjóðar-
útgjalda. Afleiðingar þess eru síð-
an stóraukin verðbólga, halli á
viðskiptunum við útlönd (erlend
skuldasöfnun) og stöðugt aukin
vandræði - ef ekki stöðvun -
útflutningsgreinanna.
Sérfræðingar Verðbréfavið-
skipta Samvinnubankans benda á
að á árunum 1984-1986 jukust
þjóðartekjurnar meira en þjóðar-
útgjöldin. Árið 1986 hafði náðst
ágætt jafnvægi í þjóðarbúskapn-
um. Þjóðartekjurnar voru þá m.a.
orðnar meiri en þjóðarútgjöldin,
afgangur var á viðskiptunum við
útlönd í fyrsta skipti í 8 ár og
verðbólga einungis 13%, sem var
minnsta verðbólga í 15 ár.
Þetta snérist síðan við árið 1987.
Því þrátt fyrir hátt í 10% aukningu
þjóðartekna jukust þjóðarútgjöld-
in mun meira með þeim afleiðing-
um að viðskiptahalli myndaðist á
ný og verðbólgan óx vegna eftir-
spurnarþenslu. Jafnframt er bent á
að efnahagshorfur á þessu ári bendi
ekki til þess að öllu óbreyttu að
betra samræmi verði á milli þjóðar-
tekna og þjóðaraútgjalda en var á
síðasta ári, sem fyrr greinir.
Eins og hjá fyrirtækjum sem
rekin eru með tapi hlýtur leiðin út
úr þessum ógöngum, að mati grein-
arhöfundar, að vera sú að auka
tekjurnar eftir föngum og draga úr
útgjöldum, þó þannig að skilyrðin
til tekjuöflunar skerðist sem
minnst. Um margar leiðir sé að
ræða að þessu markmiði og engan
veginn augljóst hver þeirra skili
bestum árangri. Lykilatriðið sé þó
lækkun áformaðra útgjalda hjá
flestum aðilum efnahagslífsins.
Þannig þurfi hið opinbera að
lækka útgjöld bæði til framkvæmda
og samneyslu og fyrirtæki og ein-
staklingar sömuleiðis að draga úr
sínum framkvæmdaáformum, ekki
síst fiskiskipakaupum og íbúða-
byggingum. Ekki verði heldurund-
an því skorist að hafa hemil á
útgjöldum til einkaneyslu, hvort
sem það verði gert með því að
takmarka launahækkanir og/eða
aðgerðum á sviði ríkisfjármála
(skattahækkunum?). - HEI