Tíminn - 31.05.1988, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Þriöjudagur 31. maí 1988
ARMULA 3 REVKJAVIK SÍMI 38900
Alhliða vagnar í
þurrhey og vothey
KAUPFELOGIN
BUNADARDEILD
HEmpEr
Fjölhnífavagnar
ÁRMULA3 REYKJAVÍK SiMI 38900
Útboð
Rafmagnsveitur ríkisins óska eftir tilboöum í
eftirfarandi:
RARIK-88008: Háspennuskápar, 11 kV, fyrir að-
veitustöð Fáskrúðsfirði.
Opnunardagur: Þriðjudagur 28. júní 1988, kl.
14:00.
Tilboðum skal skila á skrifstofu Rafmagnsveitna
ríkisins, Laugavegi 118, 105 Reykjavík, fyrir
opnunartíma og verða þau opnuð á sama stað að
viðstöddum þeim bjóðendum er þess óska.
Útboðsgögn verða seld á skrifstofu Rafmagns-
veitna ríksins, Laugavegi 118, 105 Reykjavík, frá
og með mánudegi 30. maí 1988 og kosta kr. 300,-
hvert eintak.
Reykjavík 26. maí 1988.
RAFMAGNSVEITUR RÍKISINS.
Aðalfundur íslenska Álfélagsins:
Skipt um formann
og síðar forstjóra
Af 5.179 milljóna króna brúttó
sölutekjum Álversins í Straumsvík
árið 1987 uröu um 22 milljónir í
afgang sem hreinn hagnaður eftir að
rúmlega 67 milljóna króna fram-
leiðslugjald hafði verið gjaldfært.
Þarna er um mikla breytingu að
ræða frá 714 milljóna króna tapi árið
áður. í ársskýrslu er batinn að veru-
legu leyti rakinn til mikils framlags
móðurfyrirtækisins til eflingar eigin
fjár ISAL í árslok 1986, auk hækk-
andi markaðsverðs á áli. Á aðalfundi
ISAL, sem haldinn var í Zurich s.l.
fimmtudag, var Ragnar S. Halldórs-
son forstjóri kosinn í stjórn félagsins
og síðan aftur kosinn stjórnarfor-
maður í stað Halldórs H. Jónssonar.
í forstjórastöðuna er gert ráð fyrir
nýjum manni.
Hreinar sölutekjur ISAL voru
4.911 millj. kr. á árinu, sem var um
20% hækkun frá fyrra ári. Rekstrar-
gjöld voru 4.684 millj. kr., sem var
aðeins 5,5% hækkun frá 1986.
Stærsti liður rekstrarkostnaðarins,
um 2.605 millj. kr.. var kaup á
hráefni og orku sem hækkuðu um
12% frá árinu 1986.
í skýrslunni segir að miðað við
aðra álframleiðendur í Evrópu sé
launakostnaður ISAL orðinn mjög
hár. Launaliðurinn, um 835 millj.
kr., var sá rekstrarliður sem mest
hækkaði milli ára, eða um tæp 35%.
Starfsmenn í árslok voru alls 589 þar
af447 fastráðnir í verksmiðju og 112
við stjórnun og skrifstofustörf. í
skýrslunni segir að áætlanagerð
verði sífellt erfiðari þar sem óeðli-
lega langur tími fari í kjaraviðræður
við fulltrúa verkalýðsfélaga. Pá segir
að rekstrarörðugleikar í kerskálun-
um á síðari hluta ársins hafi leitt til
nokkuð erfiðari samskipta við starfs-
menn en ella.
Eigna og skuldastaða ISAL var
um 4.976 milljónir í árslok. Lang-
tímaskuldir voru 2.253 milljónir
króna sem er 905 milljónum króna
lægri upphæð en í árslok 1986.
-HEI
Birgir Árnason, hagfræðingur um skýrslu Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins:
„IMF hefur aðrar
áherslur en við“
Birgir Árnason, hagfræðingur í
viöskiptaráöuneytinu, er einn af
þeini sein starfa nú í „vísitölunefnd-
inni“, sem fjallar nú um fyrirkomu-
lag verðtryggingar fjárskuldbindinga
og möguleika á afnámi hennar í
áföngum. Tíminn spuröi hann um þá
niðurstööu Alþjóöa gjaldeyrissjóðs-
ins (IMF) að verðtrygging torveldi
stjórnun peningamála. Sagt var frá
skýrslu sjóðsins í Tímanum í síöustu
viku.
„Pegar öll innlán í bönkum eru
verðtryggð og bundið fé í Seðla-
bankanum er verðtryggt líka, þá
gerist það að verðlagshækkanir
hækka innlánin í bönkunum og
bindiskyldan hækkar líka. Það er
því enginn sjálfvirkur „mekanismi"
þegar allt er verðlryggt, sem dregur
úr þenslunni. Það held ég að sé
aðalathugasemd IMF.“ sagði Birgir.
„Ef hins vegar bundið fé í Seðla-
bankanum væri ekki verðtryggt þá
þyrfti hluti af aukningu innlána
bankanna að vera lagður inn í Seðla-
bankann til að fullnægja bindiskyld-
unni. Með því vinnurðu á móti
aukningu peningamagns vegna verð-
hækkana, því bankarnir gætu ekki
notað aukningu innlúna til aukinna
útlána. Parmeðerdregiðúrþenslu.
Vandinn við hagstjórn við núver-
andi fyrirkomulag er ekki sá að það
kyndi undir verðbólgu en það haml-
ar afskaplega lítið á móti henni. Það
er í þessum skilningi sem IMF sér
tormerki á aðhaldssamri hagstjórn
þar sem allt er verðtryggt.
En erlendis eru menn óvanir þess-
ari miklu verðbólgu sem við búum
við. Þess vegna er áherslan hjá þeim
öðruvísi en okkar. Þeir eru að hugsa
um hvaða áhrif verðtrygging hefur á
heildarstjórn efnahagsmála. Það
sem skiptir mestu máli hjá okkur
varðandi verðtrygginguna er að
henni er ætlað að eyða verðlagsáhrif-
um á sparnað og lán. Við höfum
meiri áhyggjur af því hverjir eru að
græða og hverjir að tapa, hvort
sparifé sé að étast upp í verðbólg-
unni. Þess vegna eru ekki sömu
áherslurnar.
Við höfum önnur stjórntæki til að
hamla gegn þenslu. Það er t.d. með
því að hækka bindiskyldu bankanna,
það hlutfall innlána sem bankar
þurfa að eiga í Seðlabankanum.
Þetta kom m.a. til tals í sambandi
við gengisfellinguna, að hækka hana
úr 13% í 15%. Hægt er að hækka
lausafjárhlutfallið. Nú er bönkum
skylt að eiga 8% í lausafé. Það mætti
hækka og með því er líka dregið úr
útlánagetu bankanna. Síðan er
kannski það mikilvægasta sem eru
ríkisfjármálin.
Vísitölubinding er engin orsök
verðbólgu. Það þarf að beita öðrum
tækjum til að ná verðbólgunni niður
og þegar það hefur tekist er hægt að
taka vísitöluna úr sambandi án þess
að það skipti nokkru máli. Afnám
verðtryggingar kyndir frekar undir
verðbólgu, ef maður lítur á sögulega
reynslu hér á landi. Það var mikil
verðbólga á 8. áratugnum en með
tilkomu verðtryggingar í áföngum
dró úr henni. Spurningin er því
miklu frekar sú af hverju við höfum
svona mikla verðbólgu og um það
má hafa lærðar tölur. Við höfum
djúpstæða reynslu af því að langvar-
andi verðbólga án verðtryggingar,
og með miðstýrðum vöxtum er ekki
gott fyrirkomulag.
Það sem kæmi nú í stað verðtrygg-
ingar og lágra raunvaxta væru mjög
háir nafnvextir. Það er mikið erfið-
ara fyrir lántakendur að bera háa
nafnvexti því skuldabyrgðin er svo
há framan af,“ sagði Birgir.
Birgir var spurður um þær tölur
um sparnað sem koma fram í skýrslu
IMF, samkvæmt okkar heimildum.
Þar segir að sem hlutfall af þjóðar-
framleiðslu hafi hann verið 15,8%
1980, 8,7% 1984 og 12,5% 1987. „Ef
þú tekur þróun innlána í bönkum,
þróun verðbréfasjóða og ríkis-
skuldabréfa, þá sérðu verulega
aukningu í þessum sparnaði. Það er
vitað að 8. áratugurinn dró verulega
undan peningalegum sparnaði en
ekki fjárfestingu, sem var eina leiðin
til að verðtryggja fjármagn. Ég held
að það hafi orðið veruleg aukning í
peningalegum sparnaði frá 1980 og
það má skrifa á verðtryggingu og
hækkun raunvaxta. Verðtryggingin
hækkar raunvexti úr því að vera
neikvæðir í að vera jákvæðir. Síðan
komu vaxtahækkanir í kjölfar Seðla-
bankalaganna 1986. En það er ýmis-
legt annað að gerast í þjóðfélaginu,
gengdarlaus þensla og ntikil eyðsla.
Þannig að þó einhverjir séu að spara
þá eru aðrir að eyða. Það þarf að
túlka þessar tölur IMF varlega, því
það er ekki alveg ljóst hvers konar
sparnaðartölur þeir eru með. 1984
höfðu tekjur dregist mjög saman og
það er eðlilegt við þær kringumstæð-
ur að sparnaður dragist saman,"
sagði Birgir.