Tíminn - 18.02.1989, Blaðsíða 9

Laugardagur 18. febrúar 1989 Tíminn 9
kommúnismans, gildir suöur um
alla Evrópu. Petta frjálsræði
hefur m.a. Ieitt til ótímabærs
sameiningartals A-flokkanna á
íslandi. Enn talar Moskva, en
þaö eru kapítalistarnir, sem
hlusta meira en jábræðurnir. Af
þessum sökum er undariegt,
löngu eftir að Bandaríkin og
Sovétríkin eru byrjuð að reykja
friðarpípur sínar, að hér á landi
skuli gamlar röksemdir gegn
Nato og gegn Marshall-aðstoð
vera í fullu gildi, alveg eins og á
dögum kalda stríðsins. Nei, það
hefur ekki verið hlustað nóg á
Moskvu eftir að röddin þaðan
mildaðist og varð manneskju-
legri og jafnvel svolítið kapítal-
isk. Þess vegna hefur þeim hjá
Alþýðubandalaginu ekki tekist
enn að skilja rödd „bræðra-
flokksins“ undir stjórn Jóns
Baldvins, þegar hann talar um
kvaðalausa Natopeninga til
byggingar varaflugvallar. Mildin
og þýðan í samskiptum stórveld-
anna skiptir engu máli. Þannig
verða menn með tímanum rök-
heldir í lausu lofti eftir að undir-
staðan er farin eitthvað annað.
Engum dettur annað í hug en að
það sé fyrst og fremst andúðin á
Nato sem ræður afstöðu sam-
gönguráðherra til byggingar
varaflugvallar fyrir kvaðalaust
fé úr mannvirkjasjóði.
Milljón dollara
________mannslíf____________
Á upplýstum tímum þykir
hverskonar rétttrúnaður ekki
bera vott um mikla víðsýni.
Rétttrúnaður kemur fram í ýms-
um myndum. Við þekkjum svo-
lítið til pólitísks rétttrúnaðar, en
þar á fólk sinn Múhameð, hvort
sem hann heitir Stalín eða Or-
tega. En Múhameð sjálfur er
enn valdamikill. í því efni hefur
engin breyting orðið í fjórtán
aldir. Við Persaflóa hafa risið
upp ríki, sem þrátt fyrir olíuauð
bera því nokkurt vitni að þau
eru enn stödd innan miðalda.
Þetta eru ríki Múhameðs. Dæmi
frá íran hafa sýnt, að samskipti
við slíkar þjóðir geta orðið ör-
lagarík vegna þess að þar ganga
mál eftir öðrum leiðum en ann-
ars staðar. Klerkaveldið í íran
er einstakt í sinni röð. Par eru
trúarrit Múhameðs hið sama og
lög landsins, og allt sem honum
viðkemur heilagt.
Á þessari staðreynd hefur
þekktur rithöfundur í London
flaskað. Hann hefur talið sér
heimilt samkvæmt siðareglum
Vesturlanda að skrifa bók, sem
klerkar múhameðstrúar telja
hvarvetna hið versta guðlast.
Vel má vera að frá bæjardyrum
trúar þeirra hafi þeir rétt fyrir
sér, og hver maður á að fá að
hafa trú sína í friði. Hins vegar
hefur fylgt þessum andmælum
það ofboð að klerkaveldið í íran
hefur lýst höfundinn réttdræpan,
og raunar heitið einni milljón
dollara fyrir morðið.
Lífshættulegt
trúarofstæki
Við þessar upplýsingar er fólk
allt í einu hrokkið aftur í miðald-
ir, þegar verið var að dæma
menn fyrir að halda fram jafn
mikilli firru og þeirri að jörðin
snerist. Nú vill svo til að rithöf-
undurinn og guðlastarinn, Salm-
an Rusþdie er sjálfur múham-
eðstrúar, þannig að halda mætti
að honum ættu að vera ljósir
þeir annmarkar sem hljóta að
vera á skáldsögu hans frá sjónar-
miði trúbræðra. En það gerir
raunar enga stoð. Hann hefur
fengið sinn líflátsdóm og hefur
nú fengið vörð um heimili sitt í
London.
Staðreyndir lífsins bitna á rit-
höfundum eins og öðru fólki.
Peir skrifa sínar bækur, oftar en
hitt svo uppteknir af viðfangs-
efni sínu, að þeir hvorki skilja
eða vita hvaða afleiðingar orð
þeirra og samsetningur kann að
hafa. Mr. Rushdie hefur þó að
líkindum slegið út öll fyrri met
hvað þetta snertir, og geldur
hann þess, að enn skuli vera til
svo illa upplýstir stjórnendur
ríkja að þeir heita einni milljón
dollara fyrir líf manns, sem þeir
telja að hafi móðgað trúarleið-
toga, sem var uppi fyrir fjórtán
öldum. Við höfum ýmislegt
heyrt frá íran og öðrum Araba-
ríkjum á liðnum árum, einkum
eftir að ríkidæmi þeirra jókst
með olíunni. En vestrænn heim-
ur hefur aldrei fyrr orðið vitni að
öðru eins trúarofstæki.
Fortíðin í samtíðinni
Hér á íslandi eigum við enga
svona sögu, hvað snertir rit og
rithöfunda. Hér á landi hafa þó
tvö skáld verið drepin, en ekki
fyrir það sem þau skrifuðu. Þessi
skáld voru Snorri Sturluson og
Jón Arason. Báðir voru þeir
drepnir fyrir atbeina erlendra
aðila og báðir féllu þeir á tímum
þegar manndráp þótti æðsta
niðurstaða allrar deilu. Nú er
langt um liðið síðan Árni beisk-
ur og Kristján skrifari voru á
dögum. Það er því furðulegt, að
samtíminn skuli ekki vera lengra
frá fortíðinni en svo, að heyra
má í sjónvörpum og lesa í dag-
blöðum, að nú eigi að drepa
rithöfund vegna þess að hann
hefur talað glannalega um konur
Múhameðs, sem að sjálfsögðu
var fjölkvænismaður.
En við skulum nú samt fara
varlega við að telja ofstæki af
þessu tagi til einsdæma. Þessi
öld hefur fengið sinn skammt af
ofstæki, þótt Múhameð og kon-
ur hans hafi ekki blandast í þau
mál. Tvö ríki risu á legg á fyrri
hluta aldarinnar sem byggðu
tilvist sína á ofstæki sem kostaði
tugmilljónir manna lífið. Bæði
þessi ríki áttu sinn heilaga Mú-
hameð og í nafni slíkra guða
áttu sér stað þær fjöldaaftökur,
sem almenning hryllir enn við
og á erfitt með að gleyma þótt
nokkuð sé um liðið. Nú um sinn
hefur margt gengið skaplegar
fyrir sig í heiminum, enda skyldu
menn ætla að eitthvað hefði
lærst af reynslunni. En engu að
síður eru til einstaklingar, sem
hafa sinn rétttrúnað í lagi og láta
ekki hrekja sig frá bókstafnum.