Tíminn - 24.06.1989, Blaðsíða 4

14
HELGIN
Laugardagur 24. júní 1989
Rannsóknarlögreglumenn svið-
setja morðið á KGB manninum
Astafyev.
khin og sá Astafyev í fyrsta skipti.
Panov sagði að Astafyev hefði
reynt að slíta sig lausan, en að
Lobov hefði þá snúið hann niður.
„Ég sá að Lobov átti í erfiðleikum
með hann, svo ég gekk til þeirra, reif
í hárið á Astafyev og sló höfðinu á
honum tvívegis við vegginn.“
Meðan á yfirheyrslunum stóð
urðu rannsóknarlögreglumennimir
varir við alls konar afskipti KGB.
Var orðrómur á kreiki um að KGB
hyggðist nota málið til þess að koma
höggi á hátt setta menn, yfírmenn
almennu lögreglunnar í innanríkis-
ráðuneytinu.
Barinov lögregluforingi
kemur á vettvang
Enginn vafi lék á að Astafyev
hafði verið misþyrmt og hann loks
myrtur. En voru lögreglumennimir
þar að verki? Hvemig hafði hann
komist til Pekhorka? Það upplýstist
þegar hjólför eftir Volgubifreið
fundust hjá morðstaðnum. Lög-
reglumaður nokkur bar líka að hann
hefði séð fullsetna Volgu aka burt
frá Pekhorka á þeim tíma sem talið
var að morðið hefði verið framið.
Nú var gengið enn harðar að lög-
regluihönnunum og senn guggnaði
Masokhin.
Jú, Volgubifreiðin hafði verið
þama og það var sjálfur yfírmaður
stöðvarinnar, Barinov, sem ók
henni. Barinov hafði verið í leyfi
þennan dag og hafði farið að heim-
sækja vin sinn. Áður en hann hélt
heim hringdi hann samt á stöðina.
Þegar hann heyrði hvað á gekk hjá
undirmönnum hans, skipaði hann
þeim að bíða og hafast ekki að og
hraðaði sér til Zhdanovskaya. Þegar
hann skoðaði Astafyev sá hann að
illt var í efni. Hann skipaði öllum að
fara út, nema þeim Masokhin, Lo-
bov og Panov.
KGB maðurinn, Astafyev, fannst í andarslitrun-
um í snjónum utan við Moskvu, blóðugur og
flettur klæðum. Skömmu á eftir dó hann. Júrí
Andropov og f leirum leist ekki á blikuna er í Ijós
kom hverjir voru banamenn hans.
í desember 1980 fannst maður
dauða nær í útjaðri Moskvu og lést
hann skömmu eftir að hann komst á
sjúkrahús. Morðingjarnirfundustog
vom dæmdir 1982. Almenningur
heyrði þó ekkert um málið, enda var
það þess eðlis að valdamönnum
þótti ekki ráðlegt að láta um það
spyrjast. Banamenn hans reyndust
nefnilega vera lögreglumenn. En nú
hefur hulunni verið flett af þessu
máli og rússnesk blöð hafa gert því
skil, sem lið í baráttu gegn opinberri
spillingu.
Það var hinn 27. desember 1980
að maður þessi, Vyacheslav Astaf-
yev, fannst blóðstorkinn og hálfnak-
inn skammt frá hverfinu Pekhorka,
sem er nærri veginum er liggur til
Bykovo flugvallar. Hann hafði verið
afklæddur og lágu föt hans á víð og
dreif. Ekkert fannst í vösunum nema
ein vasabók. Hringt var í eitt síma-
númeranna í bókinni og kom þá í
ljós að maðurinn var starfsmaður
leynilögreglunnar, KGB. Hann
komst aldrei til meðvitundar.
Hátt settir menn í KGB sneru sér
að rannsókn málsins og leituðu þeg-
ar til Júrí Andropovs, sem þá var
yfírmaður stofnunarinnar.
Skoðanir voru skiptar í byrjun.
Héldu sumir að hér væri um slys að
ræða, en aðrir töldu morð hafa verið
framið. Krufning leiddi senn í ljós
að síðari skýringin hlaut að vera rétt.
Örlagarík lestarferð
Þetta desemberkvöld hafði Astaf-
yev verið á leið heim til sín eftir að
hafa fagnað afmælisdegi sínum í
góðra vina hópi. Hann sté upp í
neðanjarðarlestina við Nogina torg í
miðborg Moskvu og seig í brjóst á
leiðinni. í fanginu hélt hann á kassa
með nýjum skóm, og við fætur sér
geymdi hann tösku með matar-
pakka, sem hann hafði fengið á
skrifstofunni. Þegar lestin kom á
endastöð við Vykhino vöktu hann
tvær konur og báðu hann að fara út.
„Átt þú þessa tösku?“ spurði önn-
ur konan. Astafyev hristi höfuðið,
því hann var ekki vel vaknaður. En
svo áttaði hann sig: „Æ, víst er þetta
mín taska,“ sagði hann og teygði sig
eftir henni."
En konurnar létu ekki sannfærast:
„Og hvað er þá í henni?“
„Fiskur, vodka, matur ...“
„Rangt, það er koníak."
Hann reyndi að útskýra fyrir þeim
að hann hefði aðeins ruglast í rím-
inu, en þær höfðu þegar kallað á
lögregluna. Astafyev reyndi að nú
að útlista mál sitt fyrir lögreglunni
og sýndi þeim KGB skírteini sitt, en
það kom allt fyrir ekki. Þeir sveigðu
hendur hans aftur fyrir bak og drógu
hann út. Þetta var skömmu eftir
klukkan átta um kvöldið.
Lögreglumennimir vom frá 5. lög-
reglustöð í Zhdanovskaya og þeir
vom Lobov, Panov, Yemeshev,
Loza, Samoilov og varðstjórinn,
Masokhin. Þá var staddur á stöðinni
maður sem þjónustaði sjálfsala í
hverfmu og veitti hann lögreglu-
mönnunum aðstoð sína.
Rannsókn haffin
Þetta var sem sé aðdragandi þessa
óhugnanlega máls.
Rannsóknarlögreglumaður að
nafni Kalinichenko fékk málið í
hendur nokkmm dögum síðar og
fann að máli hátt settan mann í
KGB, Zaparozhchenko höfuðs-
mann. KGB hafði þá þegar byrjað
að kynna sér málið.
„Við vitum ekkert um þig,“ sagði
höfuðsmaðurinn við rannsóknarlög-
reglumanninn, „og höfum ekki tíma
til að kynnast þér. Málið er ákaflega
viðkvæmt og flókið. Ég ætlast til að
milli okkar ríki fullkominn trúnaður
og að þú gefir mér skýrslu reglulega.
Við höfum haldið uppi fyrirspurnum
og komist að því að maðurinn var
handtekinn af lögreglunni í Zhdan-
ovskaya. Þar með hverfur slóðin.
Þeir á 5. lögreglustöðinni þar hafa
enga skýrslu um hann. En við teljum
að lögreglan sé nátengd málinu og
að hátt settir lögreglumenn séu að
reyna að þagga þetta niður.“
Gáta höfuðsmannsins reyndist
rétt. Þrjátíu rannsóknarlögreglu-
menn fóru að kynna sér málið og
leituðu uppi fólk í grennd við stoppi-
stöðvar lestarinnar og næstu lög-
reglustöðvar og senn fór sitthvað að
skýrast.
Ölvun á lögreglustöðinni
Lögreglumennimir höfðu komið
á vaktina klukkan 4 e.h. Eftirlits-
maður sjálfsalanna færði þeim
vínföng. Matur áskotnaðist þeim
hjá drukknum eftirlaunamanni, sem
þeir höfðu í geymslu. Fyrir peninga
sem þeir höfðu tekið af þrem
drukknum mönnum öðrum keyptu
þeir enn meira áfengi. Senn varð
Masokhin varðstjóri að fara að
leggja sig, þar sem hann var yfirkom-
inn vegna ölvunar. En hinir sátu
áfram á varðstofunni. Það voru þeir
Lobov og Yemeshev sem handtóku
Astafyev og færðu í varðhald.
„Hann er í KGB,“ hvíslaði Lobov
að sjálfsalaviðgerðamanninum, sem
nú kom enn á vettvang. Þeir leituðu
á hinum handtekna í varðstofunni.
Hann leyfði þeim að skoða allt sem
hann hafði á sér, en neitaði að fá
Lögreglumenn á götu í Moskvu. í
hópi þeirra hefur margur misjafn
sauðurinn leynst, eins og lesa má
í þessari grein.
þeim KGB skírteinið. Þar með tóku
þeir til að berja hann og eftir hressi-
legt högg á kviðinn og annað á
hálsinn Iá hann meðvitundarlaus.
Við yfirheyrslurnar voru söku-.
dólgarnir spurðir hvað næst hefði
gerst og kváðust þeir hafa sleppt
manninum að svo búnu. Þeir Lobov,
Yemeshev, Loza og Masokhin voru
nú handteknir.
Sérkennilegt atvik gerðist á fyrsta
degi rannsóknarinnar. Þá komu
KGB menn í heimsókn til Kalini-
chenko rannsóknarlögreglumanns
og bönnuðu honum að ferðast um
nema í sérstökum bíl í eigu KGB.
Vörður var settur við húsið og
dóttur hans var og ekið í skólann af
mönnum frá sömu stofnun.
Rannsóknin leiddi fyrr en varði í
ljós að fjöldi glæpa hafði verið
framinn meðfram lestarsporinu, sem
skipulega hafði verið reynt að láta
fara leynt, og öllum brögðum beitt í
því skyni.
Brátt varð sannað að lögreglu-
mennimir höfðu lumbrað á Astaf-
yev. En ekki fékkst staðfest hvejir
höfðu unnið á honum. Kom enda í
ljós að lögreglumennimir höfðu æft
sig vandlega í að samhæfa framburð
sinn.
En loks kom á daginn að Samoi-
lov, eini ódrukkni maðurinn í
hópnum, hafði hringt í yfirmann
umdæmisins, sem ráðlagði þeim að
sleppa manninum eða kalla til full-
trúa frá KGB. Þeir ákváðu að sleppa
honum og það var gert. En hann var
ekki laus lengi.
Lobov andmælti, eftir að hann var
farinn: „Fífl emð þið að láta mann
eins og hann fara. Hann nær sér
niður á okkur. Gemm út af við
hann!“
Þeir náðu honum á ný í undirgöng-
um einum, bundu hendur hans aftur
fyrir bak og drösluðu honum til baka
til varðstofunnar. Nú vaknaði Maso-