Tíminn - 06.09.1989, Blaðsíða 9

8 Tíminn
Miðvikudagur 6. september 1989
Miðvikudagur 6. september 1989
Tíminn 9
Aka 430 km
vegalengd í
hjólastólum
til „betri
framtíðar“
Eftir Egil Ólafsson
Þessa stundina eru fjórir vaskir félagar
í Sjálfsbjörgu, landssambandi fatlaðra á
ferð á hjólastólum einhversstaðar á veg-
inum milli Akureyrar og Reykjavíkur.
Kuldi eða regn bítur ekki á þá félaga því
að þeir eru að berjast fyrir málefnum
sínum. Tilefni ferðalagsins er 30 ára
afmæli Sjálfsbjargar. En auk þess eru
þeir að safna peningum svo að hægt verði
að Ijúka nauðsynlegum framkvæmdum
við Sjálfsbjargarhúsið.
Hvað er Sjálfsbjörg?
Sjálfsbjörg, landssamband fatlaðra var
stofnað árið 1959. Stofnfélögin voru fimm
en hefur nú fjölgað í 15 víðs vegar um
landið. Hlutverk Sjálfsbjargar er að berj-
ast fyrir jöfnum rétti og aðstöðu fatlaðs
fólk í íslensku þjóðfélagi. Takmarkið er
að tryggja fötluðum atvinnu og menntun,
húsnæði við hæfi, nauðsynleg hjálpartæki
og fleira til jafns við aðra þegna þjóðfé-
lagsins. Þeir sem ekki getað aflað sér
tekna með eigin vinnu, fái nægan lífeyri.
Þeir sem eru fatlaðir geta orðið aðalfélag-
ar Sjálfsbjargar en aðrir styrktarfélagar.
Félagsmenn Sjálfsbjargar á landinu öllu
eru nú um þrjú þúsund, þar meðtaldir
styrktarfélagar. Sjálfsbjörg gefur út vand-
að ársrit í lok september ár hvert. Þá er
einnig selt merki Sjálfsbjargar. Efnt er til
happdrætta árlega og þau eru aðaltekju-
lind samtakanna.
Sjálfsbjörg á 30 ára afmæli
Á stofnþingi Sjálfsbjargar sem haldið
var í Reykjavík árið 1959, kom fram að
ekkert heimili væri til í landinu fyrir
mikið fatlað fólk og að þeir einstaklingar
sem vegna fötlunar sinnar dveldu á
ýmsum stofnunum, byggju við óviðun-
andi aðstæður. Á stofnþinginu var því
gerð samþykkt um að eitt aðalverkefni
áamtakanna skyldi vera að byggja dvalar-'
heimili fyrir mikið fatlað fólk. í septem-
ber árið 1966 tók þáverandi félagsmála-
ráðherra Eggert G. Þorsteinsson núver-
andi forstjóri Tryggingastofnunar ríkis-
ins, fyrstu skóplustunguna að húsi Sjálfs-
bjargar að Hátúni 12. Húsið var að hluta
til tekið í notkun árið 1973. Framkvæmdir
við húsið hafa staðið linnulítið í 23 ár og
er alls ekki lokið.
Brýnasta verkefnið framundan er að
setja upp brunaviðvörunarkerfi í húsið.
Þetta er mjög fjárfrek framkvæmd sem
alltof lengi hefur dregist að ráðast í.
íbúar í Hátúni hafa haft miklar áhyggjur
af öryggismálum í húsinu. Öllum er Ijóst
að fatlaðir eiga erfitt með að flýja undan
eldi ef hann kæmi þar upp. Annað álíka
brýnt verkefni er að koma upp viðunandi
inngangi í Sjálfsbjargarlaugina sem var
gjöf allra landsmanna til fatlaðra. Laugin
hefur nú verið lokuð í nokkurn tíma
vegna þess að flísalagning í botni hennar
er stórskemmd. Stórfé kostar að láta gera
við hana. Auk þessa er nauðsynlegt að.
bæta félagsaðstöðuna í húsinu.
Ferðalag á hjólastólum
Verkefnin eru mörg og brýn en fjár-
munir eru af skornum skammti. Því er
það að Sjálfsbjörg efnir til landssöfnunar
undir kjörorðinu, „Betri framtíð.“ Á
mánudaginn var svokallaður hjólastóla-
dagur og þá var Davíð Oddsson borgar-
stjóri m.a. látinn aka um á hjólastól.
Til að vekja athygli á landssöfnuninni
ætla fjórir félagar úr Sjálfsbjörg með
Jóhann Pétur Sveinsson formann samtak-
anna fremstan í flokki, að keyra á
hjólastólum milli Akureyrar og Reykja-
víkur. Ferðalagið hófst frá Ráðhústorg-
inu á Akureyri klukka 14 á sunnudaginn.
Áætlað er að koma að Sjálfsbjargarhús-
inu um klukkan 14.30 á föstudaginn.
Blaðamaður Tímans hringdi í Jóhann
Pétur Sveinsson þar sem hann var ásamt
félögum sínum að keyra í gegnum
Blönduós, um klukkan 11 í gærmorgun.
Eru þið ekki orðnir nokkuð lúnir eftir
daginn?
„Jú, ég neita því ekki,“ sagði Jóhann
Pétur, „en ég held að við hljótum að lifa
þetta af. Annars eru þetta hörku naglar
sem eru í þessu. Sá elsti okkar fjór-
menninganna, Gunnar Sigurjónsson, er
reyndar orðinn 69 ára en það bítur ekkert
á hann.“
Hvernig hefur viðrað á ykkur?
„Við höfum verið frekar heppnir með
veður. A.m.k. höfum við sloppið við allt
slagveður. Að vísu hefur verið nokkuð
blautt öðru hvoru. Við verðum varir við
að það er farið að hausta. En við erum
mjög vel klæddir.“
Söfnunin gengur vel
Hvernig hefur svo söfnunin gengið til
þessa?
„Söfnunin byrjaði mjög vel. Segja má
að hún hafi hafist síðastliðið miðviku-
dagskvöld eða nokkrum dögum áður en
við lögðum af stað. Nokkrir ungir sveinar
frá Akureyri tóku sig til og efndu til
draugahússýningar í Einholti 11. Að-
gangseyrir á sýninguna var 10 krónur og
þannig náðu þeir að safna 130 krónum.
Þeir félagarnir gáfu okkur þessa peninga
og kunnum við þeim hinar bestu þakkir
fyrir.
Þegar við vorum að leggja af stað frá
ráðhústorginu á Akureyri sendi Jóhanna
Sigurðardóttir félagsmálaráðherra okkur
skeyti og 100 þúsund krónur frá sínu
ráðuneyti. Akureyrarbær afhenti okkur
umslag við athöfnina á ráðhústorginu. í
því eru nú einhverjir peningar en við
vitum ekki hvað þeir eru miklir því
umslagið verður ekki opnað fyrr en á
Lækjartorgi. Við tökum bara að okkur
að flytja það milli landshluta líkt og
brekkurnar?
„Nei, það þurfum við ekki. Stólarnir
standa sig með prýði. Þeir eru svo
kraftmiklir að það er varla að þeir slái af
upp brekkurnar."
Hvert áætli þið að komast í kvöld?
„Dagurinn í dag (þriðjudagur) er frek-
ar erfiður. Við lögðum af stað klukkan 7
í morgun. Fyrirhugað er að keyra 95
kílómetra og reyna að ná að Reykjum í
Hrútafirði. Þangað verðum við tæpast
komnir fyrr en um miðnætti. Það er því
líklegt að við lendum í myrkri,“ sagði
Jóhann Pétur að lokum.
Mikilstarfsemiferframí Hátúni 12
í Sjálfsbjargarhúsinu í Hátúni fer fram
mjög fjölbreytt starfsemi. Á fyrstu hæð-
inni er staðsett ein fullkomnasta endur-
hæfingarstöð landsins. Um eitt þúsund
manns sækja þangað endurhæfingu og
þjálfun árlega. Þar er einnig sundlaug
sem nú er lokuð vegna skemmd í flísa-
lögn. Tveir heitir pottar eru við laugina.
I vesturálmu fyrstu hæðar er vinnu- og
fönduraðstaða. íbúar sækja vinnu eftir
hádegi og ráða vinnutíma sínum sjálfir.
Laun eru greidd eftir afköstum. í vestur
álmunni eru einnig skrifstofur Sjálfs-
bjargar og félagsheimili. í félagsheimilinu
fer fram mjög fjölbreytt starfsemi.
í miðálmunni er vinnu- og dvalarheim-
ilið. Hjúkrunar- og iæknisþjónusta er á
heimilinu. Alls eru þar 45 eins manns
herbergi. Nokkrir íbúanna vinna utan
heimilis hluta úr degi.
í vesturálmu eru íbúðir ætlaðar fötluð-
um á fjórum hæðum. Á hverri hæð eru
þrjár 2ja herbergja íbúðir og 6 einstakl-
ingsíbúðir. Sameiginlegar setustofur eru
á 3. og 5. hæð og bókasafn á þeirri 4.
Leigu er stillt mjög í hóf og íbúar geta
keypt sér hádegismat í borðsalnum sem
er á 2. hæð.
Tvær gestaíbúðir eru til afnota fyrir
fatlaða um skamman tíma t.d. vegna
endurhæfingar. Á 1. hæðinni er rekin
Hér er einn fjórmenninganna að berjast áfram á malbikinu.
landpóstarnir forðum daga. Kaupfélag
Skagfirðinga tók á móti okkur í Varma-
hlíð og afhenti 100 þúsund krónur í tilefni
af 100 ára afmæli sínu. Skagfirðingar
stóðu sig mjög vel því að héraðsnefndin
kvaddi okkur við sýslumörkin með 54
þúsund krónum sem er 1200 krónur á
ekinn kílómetra í gegnum sýsluna.
Fólk hefur einnig hringt í áheitasíma
okkar 985 22626. Meðal annarra er
ökukennari frá Fáskrúðsfirði sem sendi
okkur sem svarar einum ökutíma.
Rækjubátur sem er á rækju fyrir norðan
Þorleifur EA, hét á okkur 10 þúsund
krónum. Við erum því að vona að menn
séu að taka við sér.
Hvað haldið þið að þið séuð komin
með mikinn pening nú þegar?
„Við erum með söfnunarbauka víðs
vegar um landið. Þeir eru meðal annars
á öllum bensínstöðvum á landinu. Við
vitum lítið hvað hefur komið mikið í þá
en við vorum í gærkvöldi (mánudags-
kvöld) að giska á að safnast hefði um ein
milljón. Við eru mjög ánægð með það.“
Hefur eitthvað safnast í morgun?
„Húnavatnssýslan virðist ætla að lofa
góðu því að við vorum rétt komnir inn í
Langadalinn þegar fulltrúar frá Vindhæl-
ishreppi komu og afhentu okkur 10
þúsund krónur. Héraðsnefnd Austur-
Húnavatnssýslu ætlar að kveðja okkur
við Gljúfuránna. Við lítum því björtum
augum til Húnavatnsýslunnar enda eru
hér góðir vegir.“
Fáið þið ekki allgóða innsýn inn í
vegakerfi landsmanna eftir þetta ferða-
lag?
„Jú,líkast til er óhætt að segja það.
Þegar við komum út af malbikinu við
Akureyri tekur við mjög slæmur kafli
upp Hörgárdalinn og maður var eins og
skopparakringla í hjólastólnum. Mér
varð þá hugsað til þess að það væri ekki
víst að samgöngumálaráðherrann hefði
viljað standa aftan á hjá okkur upp
dalinn.“
Þurfi þið ekkert á hjálp að halda upp
Tímamynd: örn Þórarinsson.
ferðaþjónusta fyrir fatlaða. Ferðaþjón-
ustan er rekin af Reykjavíkurborg.
Við hliðina á sundlauginni á 1. hæð er
rekin dagvistun fyrir fatlaða. Þar rúmast
um 30 manns í einu. í dagvistuninni er
spilað, sungið, lesið og föndrað. Sjúkra-
þjálfari veitir hópþjálfun og sund er
stundað af kappi.
„Nú er þörf á stórátaki“
í áskorun sem Sjálfsbjörg hefur sent
frá sér í tilefni landssöfnunarinnar segir:
„Það hefur verið einkenni okkar ís-
lendinga að samstöðu hefur ekki skort
þegar mikið hefur legið. Nú þurfa fatlaðir
einmitt á stórhug og samstöðu allra
íslendinga að halda. Það er von Sjálfs-
bjargar að þú getir ljáð þessu máli
stuðning. Við hjá Sjálfsbjörg minnum á
að margt smátt gerir eitt stórt og að
stuðningur þinn getur haft úrslitaáhrif.
Þannig skapar þú fötluðum betri
framtíð.“
\