Tíminn - 28.10.1989, Blaðsíða 5

Laugardagur 28. október 1989
Tíminn 5
Landsmenn jákvæöir gagnvart Evrópubandalaginu en vita nær ekkert um það eða hvað aðild þýðir:
Um 61% krata vilja í
EB en 27% Framsóknar
Hreint meirihlutafylgi við umsókn íslendinga um aðild að
Evrópubandalaginu er aðeins að finna meðal stuðningsmanna
Alþýðuflokksins. Yflr 61% þeirra lýsti sig fylgjandi umsókn
samkvæmt könnun sem Félagsvísindastofnun hefur gert á
viðhorfum og þekkingu á málefnum er tengjast Y- Evrópu.
Sá er hins vegar gallinn á hjá „krötum“ að í Ijós kom að þeir
reyndust vita minnst allra um hvað málið snýst. Aðeins 22%
þeirra höfðu einhverja hugmynd um það hvað aðild að
Evrópubandalaginu þýðir - t.d. að nokkur munur væri á því
og EFTA.
Helstu niðurstöður könnununar-
innar voru þær að þjóðin lýsir mjög
jákvæðri afstöðu til samstarfs við
þjóðir Evrópu. Á hinn bóginn kem-
ur í ljós að almenn þekking á
málefninu er afar takmörkuð - sér í
langi hvað varðar þær skuldbinding-
ar sem fylgja aðild að Evrópubanda-
laginu. T.d. voru vissu aðeins 26%
þátttakenda að nokkur umtalsverð-
ur munur væri á aðild að Evrópu-
bandalaginu og hins vegar EFTA
(Fríverslunarsamtökum Evrópu).
Og aðeins 22% vissu að ísland er í
EFTA.
Hátt í helmingur (44%) þjóðar-
innar treysti sér ekki til að taka
afstöðu til þess hvort íslendingar
ættu að sækja um aðild að EB. Af
þeim sem afstöðu tóku voru 63%
fylgjandi umsókn, en aftur á móti
aðeins 36% allra þátttakenda í
könnuninni.
Nei, við veiðum í landhelgi
Nær allir voru hins vegar reiðu-
búnir að lýsa skoðunum sínum varð-
andi aukna samvinnu við V-Evrópu-
lönd. Yfirgnæfandi meirihluti
landsmanna er því fylgjandi, að
íslendingum verði gert auðveldara
að flytjast þangað til starfa, að
íslensk fyrirtæki geti í auknum mæli
nýtt sér þjónustu evrópskra fyrir-
tækja, t.d. banka og tryggingafyrir-
tækja og að dregið verði úr tollum
og innflutningshöftum á evrópskum
vörum gegn niðurfellingu tolla á
íslenskum útflutningi til V-Evrópu.
Rúmlega helmingur vill hins vegar
að erlend fyrirtæki geti tekið þátt í
íslenskum atvinnurekstri og aðeins
10% þykir koma til greina að leyfa
Evrópubandalagsríkjum veiðar inn-
an landhelginnar gegn bættum að-
gangi að Evrópumörkuðum.
Þama er eitthvað að
„Ef þetta er vönduð skoðana-
könnun og mark á henni takandi þá
er þetta væntanlega lexía um það, að
þama er eitthvað að hjá þeim sem
miðla upplýsingum til þjóðarinnar,
sem er einhvers konar samband milli
stjórnvalda, almannasamtaka og
fjölmiðla. Þama er eitthvað að. Þó
fullyrði ég að í þessu sérstaka máli
hefur meira verið að gert af hálfu
stjómvalda en í nokkm öðm máli,
til þess að koma upplýsingum á
framfæri“, sagði utanríkisráðherra,
Jón Baldvin Hannibalsson, er Tím-
inn bar undir hann niðurstöður
könnunarinnar um þekkingarleysi
það er þar kemur fram.
Jón segir utanríkisráðuneytið
m.a. hafa efnt til sérstaks samstarfs
við aðila vinnumarkaðarins og
mundað þar samstarfsráð með 50-70
fulltrúum, auk fjölda annarra sam-
starfshópa um hin ýmsu verksvið í
sambandi við viðræður vegum
EFTA. Evrópustefnunefnd hafi
starfað á Alþingi og m.a. gefið út 5
binda ritröð um málið. Þá hafi hann
í tvígang efnt til kynningarfunda
með fjölmiðlum um þetta mál, þar
sem lögð voru fram öll fram komin
gögn í þessu máli. Þetta kynningar-
kerfi þýði að allir þessir aðilar fá öll
gögn sjálfkrafa í hendur. Og síðan
sé til þess ætlast að þeir kynni þau
umbjóðendum sínum.
Af hverju ekki íslendingar?
íslenskir fjölmiðlar hafa hins veg-
ar valdið Jóni vonbrigðum.
„Ég verð að varpa þeirtí spum-
ingu til fjölmiðla, ef það kemur á
daginn að þjóðin er illa upplýst í
þessu máli, hvort það kunni ekki að
vera að einhverju leyti við þá að
sakast. Því vissulega höfum við reynt
að troða upp á fjölmiðla upplýsing-
um og efni. Almenningur í hinum
EFTA ríkjunum hefur á hinn bóginn
aðgang að vönduðum fjölmiðlum.
Það eru engar ýkjur að þetta mál er
búið að vera í þjóðammræðu með
öðmm þjóðum, þannig að hlutlægt
og yfirvegað upplýsingaefni er mjög
víða að finna. Hvers vegna það er
ekki hjá okkur? Á því kann ég ekki
skýringar".
Hvað nú Stöð 2?
Þjóðir sem gengið hafa í EB hafa
áður efnt til þjóðaratkvæðagreiðslu
um málið. Jón var spurður hvort
könnunin gefi ekki til kynna að
mikið vanti á að íslendingar hafi
þekkingu til að taka afstöðu í slíkum
kosningum.
„Hverjir em nú áhrifamestu miðl-
ar í fjölmiðlabyltingu samtímans -
ef hún hefur ekki étið bömin sín?
Það em sjónvarpsstöðvamar. En á
hverju hafa þær haft áhuga? Hver
hefur verið fréttastefna þeirra? Hafa
þær haft mikinn áhuga á að miðla
einhverjum upplýsingum um svona
veigamikið og stórt mál?
Nei. Þær höfu hins vegar óskap-
lega mikinn áhuga á öðrum málum,
og get ég þar talað af eigin reynslu.
Ég upplifði það á íslandi um daginn
- eftir hálfs mánaðar umfjöllum á
Stöð 2, þar sem reynt var að koma
því inn hjá þjóðinni að ég væri bæði
þjófur og alkóhólisti - að þá höfðu
þeir skoðanakönnun þar sem í ljós
kom að 85% af svarendum töldu að
þetta hlytu að vera réttar fréttir. Nú
mætti kannski beina því til þessarar
stöðvar hvort þeir vildu nú ekki
reyna að upplýsa þjóðina um hin
meiri mál og hafa svo vandaðar
skoðanakannanir á eftir“, sagði Jón.
Svör við spurningunni um hvort
æskilegt væri að íslendingar sæki um
aðild að Evrópubandalaginu var
m.a. skipt niður eftir stuðningi
manna við stjómmálaflokka.
Æskilegt Óviss Ámóti
% % %
Alþýðufl. 61 31 8
Frams.fl. 27 44 29
Sjálfst.fl 48 35 18
Alþ.bl. 37 25 39
Kvennalisti 36 45 20
Aðrirflokk. 50 30 20
Allirfl. 36% 44% 21%
- HEI
Þröstur Ólafsson framkvæmdastjóri KRON játar hvorki né neitar
að félaginu verði breytt í hlutafélag með eignaraðild verkalýðsfélaga:
Ýmislegt verið rætt
Annríki var á hjólbarðaverkstæðunum í gær. Þessi mynd er tekinn í
Gúmmivinnustofunni Réttarhálsi. Tímamynd: Pjeiur
Fyrsti snjórinn á höfuðborgarsvæðinu:
Brjálað í dekkjunum
„Þetta er nú ekki tímabær
spurning," sagði Þröstur Ólafsson
framkvæmdastjóri KRON er hann
var spurður hvort verið væri að
breyta KRON í hlutafélag. Tíminn
hefur fyrír þvi öruggar heimildir að
þetta hafí verið rætt í félagsstjórn-
inni og menn jafnvel orðið næsta
ásáttir um að gera KRON að hluta-
félagi og yrði verkalýðshreyfingin
stór hluthaH. Jafnframt hafi ýmsum
heildsölum sem eiga umtalsverðar
fjárhæðir útistandandi hjá KRON
verið boðið að inneign þeirra verði
breytt í hlutafé í hinu nýja félagi.
„Ég vildi að satt væri,“ sagði
Þröstur um eignaraðild verkalýðsfé-
laganna. Þröstur sagði að ýmsum
möguleikum hefði undanfarið verið
velt milli manna í sambandi við
framtíðarskipulag mála og kannski
hefðu allir hugsanlegir möguleikar
verið nefndir. Ekkert hefði þó enn
verið ákveðið um hvaða leið verði
farin.
„Þessar vangaveltur geta þess
vegna allar verið út í loftið, en
stjórnin hefur ekki enn þá fyrir sitt
leyti afgreitt eitt eða neitt. Þetta eru
spekúlasjónir og þótt menn hafi
verið með hugmyndir í þessa veru
eða aðra veru, þá eru það allt
spekúlasjónir á þessu stigi málsins,-
vangaveltur sem ekki er enn vitað
hvaða endanlega mynd taka,“ sagði
Þröstur.
Þröstur sagðist búast við að stjórn-
in tæki ákvörðun um framtíðar-
skipulag KRON innan mánaðar.
Hann sagðist ekki búast við að
stórfelldar breytingar verði gerðar á
daglegum verslunarrekstri en ljóst
væri að taka yrði Miklagarði tak og
breyta búðinni sjálfri þegar áfengis-
útsala hæfist þar í byrjun næsta árs.
- Af hverju hefur KRON staðið
sig svo illa í samkeppni við einka-
reksturinn í verslun?
„Á því er fyrst og fremst ein
skýring: Hún er sú að við færðumst
mikið í fang við að breyta KRON og
stækka úr 5-6% markaðshlutdeild í
15- 17% og það hefur verið okkur
mjög dýrt. Hefðum við hins vegar
haldið í horfinu og látið okkur duga
5-6% markaðshlutdeild þá væri
eignar og rekstrarstaða KRON í
þægilegu ástandi. Við fórum hins
vegar út í það að eiga meirihluta í
Miklagarði, kaupa Víði, fara í sam-
einingu við Kaupfélag Hafnfirðinga
sem var með neikvæðan höfuðstól
þegar við tókum við því, einnig
tókum við á leigu verslunina sem nú
heitir Mikligarður vestur í bæ.
Allt þetta varð mjög stór biti í háls
en við gerðum okkur alltaf grein
fyrir því að svo yrði. Þar að auki
hefur ekki framundir þetta tekist
nógu vel að koma rekstrinum fyrir
innan þeirra marka sem tekjurnar
eru,“ sagði Þröstur Ólafsson.
- sá
Gríðarlegt annríki var á hjól-
barðaverkstæðum á höfuðborgar-
svæðinu í gær eftir að fyrsti snjórinn
féll í fyrrakvöld.
Hafa margir bifreiðaeigendur
vafalaust leitt hugann að ástandinu
síðastliðinn vetur og heitið sjálfum
sér að vera betur undir veturinn
búnir að þessu sinni.
Hjá nokkrum verkstæðum sem
Tíminn hafði samband við fengust
þær upplýsingar að tugir bíla biðu er
opnað var í gærmorgun og dagurinn
í gær varð strax bókaður. Síðdegis í
gær var orðið fullbókað fyrir daginn
í dag og á mánudaginn. Þolinmóðir
bíleigendur geta þó mætt á staðinn
og beðið eftir að auð stund gefist til
að setja dekkin undir. Dæmi eru um
það að fólk hafi beðið í fjórar
klukkustundir á kaffistofum verk-
stæðanna eftir að fá skipt um dekk.
Hvað kostnaðarhliðina varðar er
verð á sóluðum dekkjum án nagla
yfirleitt í kringum 2600 krónur en í
kringum 3400 krónur með nöglum.
Verð á nýjum dekkjum er aftur á
móti mjög misjafnt. Sum verkstæði
selja dekk frá Kóreu sem eru litlu
dýrari en sóluðu dekkin en aðrar
tegundir kosta jafnvel hátt í sex
þúsund krónur stykkið, er þá átt við
meðalstór dekk undir fólksbíl. SSH
Suðureyri:
Stóra stopp
Fiskiðjan Freyja á Suðureyri
var innsigluð af sýslumanni í gær
vegna vangoldinna staðgreiðslu-
skatta að upphæð 12.5 milljónir
króna.
Vinnsla var í Fiskiðjunni fyrir
hádegi í gær en var hætt um
hádegi og allur óunninn fiskur
var sendur annað til vinnslu.
Freyja á einnig óuppgerða
skuld við gamla Útvegsbankann
sem er talin vera 45 milljónir
króna og hefur Steingrímur Her-
mannsson forsætisráðherra sagt
að ríkissjóður myndi greiða
bankanum þá skuld. Viðskipti
Freyju og Útvegsbankans voru
eitt þeirra máal sem sett voru í
nefnd með aðild ríkissjóðs þegar
Útvegsbankanum var breytt í
hlutafélagsbanka. SSH
Ostadagar verða í húsakynnum Osta- og smjörsölunnár að Bitruhálsi 2, í
Reykjavík nú um helgina. í gærdag var Oddgeir Sigurjónsson hjá
Mjólkursamlagi KEA útnefndur Ostameistari Íslands 1989, fyrír framleiðslu
á kotasælu. 80 tegundir osta voru dæmdir að þessu sinni.
Stærsti ostur landsins, framleiddur hjá Mjólkursamlagi KÞ á Húsavik
verður til sýnis og er gestum boðið upp á að geta sér til um þyngd hans.
Vegleg ostakrafa verður veitt þeim sem næst kemst hinni réttu þyngd.
Húsakynni Osta- og smjörsölunnar eru opin almenningi á laugardag og
sunnudag frá kl. 13.00 til 18.00.
Á myndinni (f.v.) eru: Óskar H. Gunnarsson framkvæmdastjóri Osta- og
smjörsölunnar, Steingrímur J. Sigfússon landbúnaðarráðherra, Hermann
Jóhannsson Mjólkursamlagi KÞ Húsavík, Oddgeir Sigurjónsson Mjólkur-
samlagi KEA Akureyrí, Haukur Pálsson Mjókursamlagi KÞ Húsavík,
Eiríkur Ingvarsson Mjólkurbúi Flóamanna og Ólafur Arnar Kristjánsson
formaður dómnefndar. Tímamynd Ánd Bjama.