Tíminn - 02.03.1990, Blaðsíða 5

Föstudagur 2. mars 1990
Tíminn 5
Mesta mildi að ekki varð slys þegar báturinn Mummi BA 21 var fluttur a minjasafnið að Hnjoti við Patreksfjörð:
Háspenna fór um bát
hefil og hjólaskóflu
„Leiðnin var nokkuð góð, hún náði frá bát, í gegn um vír,
þaðan í veghefil, fram úr honum, um annan vír og í
hjólskóflu. Það má þakka fyrir að ekki hafí orðið stórslys,“
sagði Eiður Bragason vegaverkstjóri á Patreksfirði í samtali
við Tímann. En í fyrradag voru vegagerðarmenn að aðstoða
Egil Ólafsson bónda á Hnjóti, að draga 12 tonna eikarbát að
minjasafninu við bæinn, þegar mastur bátsins, sem dreginn
var eftir þjóðveginum, kom við háspennulínu, er flytur 11
þúsund volta rafstraum.
bátinn. Ólafur Ágúst Pálsson sá er
ók hjólaskóflunni sagði í samtali við
Tímann að fyrst í stað hafi hann
ekkert vitað hvað var að gerast og
stokkið út í fíflagangi. Veghefils-
stjórinn, Gunnar ðli Björnsson sat
hins vegar sem fastast, þar sem hann
sá hvað gerst hafði. „Ég stóð við
vélina og ætlaði að teygja mig í
myndavél, sem var inni, þá fékk ég
straum og hoppaði frá henni,“ sagði
Ólafur Ágúst. Hann sagði að vír sem
hjólskóflan hafi dregið veghefillinn
með hafi slaknað og lagst niður á
veginn og fór hann þá allur að
krauma af hita og neistaflugið staðið
Eiður sagði að það hafi verið
hrapaleg mistök að enginn skyldi sjá
hvað verða vildi. Ingimundur
Andrésson svæðisstjóri Orkubúsins
sagði þegar svona gerðist gengi 11
þúsund volta spennan í gegn, með
litlum töfum. „Það voru nokkur
amper sem fóru þarna í gegn um
skrokk bátsins, til jarðar og út í
véiarnar,“ sagði Ingimundur.
Ástæða þess að línan sló ekki út
sjálfkrafa, var vegna þess hversu
þurrt var og náði því ekki nógu
mikilli jörð. Því var þannig hagað
við að draga bátinn að fyrst fór
hjólaskófla, er dró veghefil sem dró
Egill Ólafsson bóndi að Hnjóti
í allar áttir, auk þess sem neistaði
niður í keðjumar á báðum vélunum.
„Það var farið að rjúka úr tveim
dekkjum á hjólskóflunni, en
sprungu ekki,“ sagði Ólafur Ágúst.
Hann sagði að einnig hafi gneistað
af stýrishúsi bátsins og mastrinu, og
kjölur bátsins hitnaði það mikið að
klakinn undan honum bráðnað. Þá
rauk einnig mikið út bátnum.
Ólafur Ágúst sagði að líklega hafi
liði um 5 til 10 mínútur, þar til
straumurinn var tekinn af. Veghef-
ilsstjórinn sem sat hinn rólegasti inni
í heflinum og kallaði í gegn um
talstöðina til áhaldahúss vegagerðar-
innar á Patreksfirði, sem síðan hafði
samband við orkubúið.
Þegar rafstraumurinn hafði verið
tekinn af, var aftara mastur bátsins
sagað af að hluta til að koma honum
undir línuna og gekk eftirleikurinn
vel. Báturinn er nú kominn að þeim
stað sem hann á að standa gestum
Minjasafns Egils Ólafssonar til
augnayndis.
Egill Ólafsson bóndi á Hnjóti
sagði að þetta hafi bara verið mann-
leg mistök, sem engan væri við að
sakast og engar skemmdir hafi orðið,
hvorki á bátnum né háspennulín-
unni. „Það var þó nóg til þess að
rafmagnið fór af í um tvo klukku-
tíma í sveitinni," sagði Egill. Hann
sagði að honum hafi verið gefinn
báturinn til varðveislu á minjasafn-
ínu. „Ég tók við honum í sumar,
keyrði hann hérna yfir og dró hann
með jarðýtu upp á túnið hjá mér,“
sagði Egill. Síðan var beðið eftir að
snjóaði og gott færi gæfist.
Báturinn heitir Mummi BA 21, er
12 tonna eikarbátur smíðaður 1935
af Bárði Tómassyni og var hann
mikið happafley. Báturinn hefur
verið gerður út frá Patreksfirði allt
frá árinu 1953.
Kjölur bátsins var klæddur áður
en farið var að draga hann á klakan-
um. Egill sagði að þar rafstrauminn
hafi leitt svo vel í gegn um bátinn og
í jörðina, þá hafi enginn lífshætta
stafað af þessu. Hann sagði að ef
báturinn hefði verið á vagni með
gúmmídekkjum, þá hefði verið
meiri hætta á ferðum. „Þetta fór allt
betur en á horfðist," sagði Egill.
„Nú á ég eftir að steypa undir
Mumma, koma honum í ákveðnar
stellingar, mála hann og setja á hann
Ijósabúnað, svo hann geti verið öðr-
um til augnayndis," sagði EgiII.
- ABÓ
380 volta spenna hleypt á nokkur hús í Garðabæ:
Reykjarstrókar stigu upp
af ísskápum og sjónvörpum
Verulegt tjón varð í þrettán hús-
um við Álftanes veg í Garðabæ þegar
380 volta rafstraumi var hleypt á
húsin í stað 220 volta. Mörg raf-
magnstæki skemmdust og talið er að
endingartími þeirra hafi styðst veru-
lega við þetta. Óhappið varð vegna
mannlegra mistaka starfsmanna
Rafveitu Hafnarfjarðar. Rafveitan
mun bæta það tjón sem íbúamir
hafa orðið fyrir.
í einu húsi skemmdist geislahitun
þannig að húsið er búið að vera
hitalaust síðan á þriðjudag þegar
óhappið varð. íbúar í húsinu áttuðu
sig ekki strax á hvernig komið var og
opnuðu allar hurðir upp á gátt til að
lofta út því að megn brunalykt var í
húsinu af skemmdum raftækjum.
Verulegar skemmdir urðu á raf-
magnstækjum í húsinu t.d. á bakar-
ofni, eldavél, myndbandi og afrugl-
ara. Sjónvarpið er í þannig ástandi
að persónur sem birtast á skjánum
eru grænar öðru megin og rauðar
hinu megin.
Karl Brand, íbúi við Álftanesveg,
var staddur niður í kjallara þegar
óhappið varð. Hann sagðist ekki
hafa áttað sig á hvað var að gerast
því að allt í einu skutust ljósperurnar
niður í gólf eins og skotið væri úr
hríðskotabyssu. Karl sagði að nokk-
uð af rafmagnstækjum hefði
skemmst hjá sér. Hann vildi þó taka
fram að starfsmenn Rafveitu Hafn-
arfjarðar hefðu brugðist vel við eftir
að þeir uppgötvuðu hvað hefði gerst.
Dóttir Karls, Elísabet, býr í næsta
húsi við föður sinn. Hún sagði að
reykjarstrókurinn hefði staðið úr
frystiskáp og sjónvarpi eftir að þessi
háa spenna hafði verið hleypt á. Tvö
sjónvarp, ísskápur, afruglari,
myndband, símsvari, útvarpstæki og
vekjaraklukkur skemmdust. Þá
sprungu perur og eldavél virkar ekki
eins og hún á að gera. Elísabet sagði
alla rafeindavirkja sem hún hefi rætt
við væru sammála um að endingar-
tími viðkvæmra rafmagnstækja stytt-
ist mikið við svona álag. Élísabet
sagði að fólk hefði orðið fyrir mikl-
um óþægindum vegna þessa atviks.
Jónas Guðlaugsson, rafveitustjóri
Rafmagnsveitu Hafnarfjarðar, sagði
óljóst hversu mikið tjón hefði orðið
vegna óhappsins, en flest benti til
þess að það væri mun minna en á
horfðist. Hann sagði að í sumum
tilfellum væri nægilegt að skipta um
öryggi eða inngangsspenni í tækjun-
um.
Jónas var spurður hvort ekki væri
rétt að endingartími rafmagnstækja
sem hafa orðið fyrir 380 volta spennu
væri styttri. „Það er hægt að ræða
slíkt endalaust. Þetta er eitt af því
sem aldrei verður sannað. Ég held
þó að það verði alit í lagi með
yfirgnæfandi meirihluta af þessum
tækjum. Sum tæki eru með öryggj-
um sem springa þegar svona gerist
og þar á enginn skaði að verða.
Tækin sem hafa bilað eru send í
viðkomandi umboð og færustu fag-
menn þar yfirfara þau.“
Rafveitan mun bæta viðgerðar-
kostnað sem rekja má til þessa
óhapps. Ekki er vitað til að svona
óhapp hafi orðið áður á íslandi, ef
frá eru skilin nokkur dæmi þar sem
of hárri spennu var hleypt á einstök
hús. - EÓ
Bolli Héðinsson.
Bolli Héðinsson, hagfræðingur:
Efnahagsráðgjafi
forsætisráðherra
Bolli Héðinsson hagfræðingur
hefur verið ráðinn efnahagsráðgjafi
forsætisráðherra frá og með 1. mars.
Bolli var áður efnahagsráðgjafi í
ríkisstjóm Steingríms Hermanns-
sonar árið 1987, en hélt þá til
framhaldsnáms við háskólann í Roc-
hester í New York. Undanfarna
mánuði hefur hann starfað að sér-
stökum verkefnum hjá Olíufélaginu
h.f.
Bolli er kvæntur Ástu St. Thor-
oddsen lektor við Háskóla íslands
og eiga þau fjögur börn.
Mjólkurframleiösla:
Birgðir
minnka
Mjólkurframleiðsla á landinu hef-
ur aukist nokkuð á síðustu vikum.
Enn er neysla þó meiri en fram-
leiðsla þannig að birgðir halda áfram
að minnka. Um áramót voru birgðir
af mjólkurafurðum í kringum 12,8
milljónir lítra, en hafa minnkað þó
nokkuð síðan.
„Það er að lifna yfir framleiðslunni
og hef trú á að við lifum veturinn
af,“ sagði Gísli Karlsson fram-
kvæmdastjóri Framleiðsluráðs land-
búnaðarins þegar hann var spurð
hvort að hætta væri á mjólkurskorti
í vetur. - EÓ
Gegnum þennan spenni fóru 380 volt í stað 220. Afleiðingamar voru stjórtjón á heimilistækjum. Tímamynd Pietur