Tíminn - 16.05.1990, Blaðsíða 9

8 Tíminn
Miðvikudagur 16. maí 1990
Miðvikudagur 16. maí 1990
Tíminn 9

—

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Sextán hundruð manna bæjarfélag
hjá Vorsabæjarhamri enn í vexti
Magnea Ásdís
Ámadóttir hús-
móðir segir að
renna þurfi fleiri
stoðum undir
atvinnulíf
Hveragerðis:
Eflir
Áma
Gunnarsson
Sextán hundruð manna
bær og fer fjölgandi
Hveragerði í Ölfusi er byggt undir Vorsa-
bæjarhamri, milli Varmár og Núpaíjalls.
Bærinn er eitt af örfáum uppgangsplássum á
landsbyggðinni, en íbúum þar hefur farið
íjölgandi undanfarin ár. Nú búa um 1.600
manns í bænum, en fyrir tíu árum voru þeir
1.250 talsins. Tilurð bæjarins má rekja til
jarðhitans sem hann dregur nafn sitt af. Árið
1930 tók þar til starfa samvinnufélagið
Mjólkurbú Ölfusinga, en ætlunin var að nota
jarðhitann í Hveragerði til þess að vinna
mjólkina. Einnig byggði mjólkurbúið raf-
stöð við Varmá, sem búið átti til helminga á
móti Berklahælinu er þá var á Reykjum og
Reykjabúinu.
Þetta var í fyrsta skipti sem reynt var að
nýta jarðvarma til framleiðslu hér á landi og
tilraunin með mjólkurbúið mistókst. En
byggðin var komin af stað, þótt fólksfjölgun
væri hæg til að byija með. Fyrstu íbúðarhús-
in á svæðinu voru reist árið 1929 og fyrstu
gróðurhúsin fljótlega eftir það.
Meginatvinnuvegur Hvergerðinga hefúr
ávallt verið garðyrkja og nú eru þar starfandi
rúmlega 40 garðyrkjubændur. Bæði eru
ræktaðar matjurtir og blóm, en hlutur blóm-
anna hefur farið vaxandi á undaníomum ár-
um. Þá hefur þjónusta við ferðamenn verið
mjög vaxandi atvinnugrein í bænum, sam-
hliða betri samgöngum við höfúðborgar-
svæðið og aukinni bifreiðaeign einstaklinga.
Þar eru nú rekin tvö hótel, annað Hótel Örk,
sem hefur verið mikið í umræðunni allt ffá
því að framkvæmdir við það hófust. Auk
ýmissar þjónustu við ferðamenn er starf-
ræktur smærri iðnaður í bænum.
—
Það styttist í kosningar. Fylkingar hafa rað-
að upp listum; fólki sem býðst til þess að
fara með stjóm, borgar, bæjar- eða sveitarfé-
lags næstu fjögur árin. Menn gefa út dreifirit
til þess að vekja athygli á baráttumálunum
og rifast á ffamboðsfundum. En hvað fær
þijátíu og níu ára gamla húsmóður, sem aldr-
ei hefúr skipt sér áður af pólitík, til þess að
bjóða sig fram í baráttusæti til bæjarstjóm-
ar?
Hún heitir Magnea Ásdís Amadóttir er
þriggja bama móðir og býr í Hveragerði.
„Eg var ekki ánægð með stjóm bæjarins og
þáði þess vegna boð um að taka sæti á lista.“
Hún bætir við að kannski hafi hún gert þetta
vegna áhuga fyrir að bæta aðstöðu bama og
unglinga í bænum.
„Þaö þarf ekki aö sækja
allt í févana bæjarsjóð“
— Nú er það svo að fyrir kosningar velja
menn sér gjaman þægileg baráttumál sem
allir geta verið sammála um en síðan dregst
að ffamkvæma þau eftir kosningar, vegna
þess að annað er talið brýnna.
„Já,“ segir Magnea, „það er vissulega
margt aðkallandi, en allra síst megum við
gleyma æskunni, því hennar er framtíðin. Til
þess að nútímafjölskyldan geti lifað sóma-
samlegu lífí og byggt sér þak yfir höfuðið,
þurfa báðir foreldrar í flestum tilfellum að
vinna úti. Hér er leikskóli, sem er orðinn fyr-
ir löngu síðan allt of lítill og mörg böm á
biðlista. Allt of mörg böm á skólaaldri em
ein heima og þurfa að sjá um sig sjálf. Hér er
brýnt að stofna skóladagheimili og upplagt
að sameina þessa tvo þætti, dagheimili og
leikskóla, í einni stofnun.
Hér þarf að efla íþrótta- og æskulýðsstarf-
semi og með samstilltu átaki er hægt að
skapa bömunum okkar og okkur sjálfúm
betri bæ. Það er hins vegar misskilningur að
allt sem gert er þurfi að kosta bæjarfélagið
stórar fjárhæðir. Starf foreldrafélagsins
héma í Hveragerði er sönnun þess að ekki
þarf að sækja alla hluti í févana bæjarsjóð.“
Þriðja hver króna
í fjármagnskostnað!
— Hvemig stendur bærinn fjárhagslega í
samanburði við önnur bæjar- og sveitarfélög
á landsbyggðinni?
„Það er mjög alvarleg viðvörun við íjár-
málastjóm bæjarins að Hveragerði skuli
hafa verið meðal þeirra sveitarfélaga sem
voru tekin til sérstakar skoðunar hjá félags-
málaráðuneytinu vegna mikilla skulda. Und-
ir stjóm núverandi meirihluta síðastliðin tvö
kjörtímabil hefúr sífellt hallað á ógæfuhlið-
ina og nú er staðan sú að við höfúm ekki efni
á að taka neina áhættu. Áætlaður fjármagns-
kostnaður bæjarsjóðs á þessu ári er um 52
milljónir króna, eða þriðjungur af öllum
tekjum bæjarins. Heildartekjur em áætlaðar
um 150 milljónir króna og af þeim einungis
11 milljónir til framkvæmda á vegum bæjar-
ins. Annað fer í rekstur og fjármagnskostn-
að. Óstjóm í íjármálum hefur verið landlæg
hér til fjölda ára. Hins vegar hafa vinnu-
brögð bæjarstjóra verið mun markvissari og
betri eftir að Hilmar Baldursson tók við
þeirri stöðu af fyrrverandi bæjarstjóra árið
1988 “
Listamannanýlendan
Hverageröi?
Hveragerði var, og er enn, að vissu leyti
nokkurs konar listamannanýlenda. Þar bjó
Jóhannes úr Kötlum um 20 ára skeið, Krist-
mann Guðmundsson átti heima þar um svip-
aðan tíma, séra Helgi Sveinsson bjó í Hvera-
gerði, svo og listmálaramir Kristinn
Pétursson og Höskuldur Sveinsson. Rík-
harður Jónsson myndhöggvari dvaldi þar oft
og svo mætti fleiri upp telja.
„Bærinn hefur vissulega stækkað mikið
þessi 23 ár sem ég hef búið hér, en mér finnst
að atvinnuástandið hafi ekki fýlgt eftir þeirri
aukningu,“ segir Magnea. Mér finnst að það
hafi verið staðið rangt að uppbyggingu at-
vinnulifsins hér. Menn hafa að mínu mati
einblínt of mikið á að koma á laggimar stór-
um fyrirtækjum, eins og tívolíinu og Hótel
Örk. Sögu þeirra fyrirtækja þekkja allir. Ég
tel að það væri mun farsælla íyrir bæjarfé-
lagið að byggja hér upp fleiri og smærri fyr-
irtæki á sviði iðnaðar. Ein af þeim hugmynd-
um sem settar hafa verið fram af H -
listanum er að bærinn beiti sér fyrir því að
komið verði upp iðngörðum í Hveragerði.
Hins vegar verðum við að horfast í augu við
það að eftir að núverandi bæjarstjómarmeiri-
hluti hefúr farið með stjómina í tvö kjör-
tímabil, þolir fjárhagur bæjarins ekki mikil
útgjöld til þess að standa fyrir atvinnuupp-
byggingu. Því miður. Og forgangsverkefrii
okkar hér í bænum hlýtur að vera það að
minnka skuldir bæjarsjóðs, greiða þær niður
og þar með lækka fjármagnskostnað.“
Fjölbrautaskólinn
hamlar gegn fólksflótta
Ef litið er á landsbyggðina í heild, hefur
þróunin verið sú undanfarin ár að fólk fer til
náms til höfuðborgarsvæðisins og kemur
ekki þaðan aftur. Sumpart vegna þess að það
fær ekki vinnu sem hæfir þeirri menntun er
það hefúr aflað sér, í sumum tilfellum njóta
menn betri kjara og enn aðrir vilja ekki
sleppa þeirri þjónustu sem býðst á Reykja-
víkursvæðinu. Samanburður á aldursskipt-
ingu aðfluttra höfúðborgarbúa sýnir að rúm-
lega 35% þeirra er á aldrinum frá 20 - 24 ára.
En hver hefur verið þróunin í Hveragerði?
Hefur unga fólkið flutt þaðan í jafhmiklum
mæli og annars staðar frá af landinu?
„Þegar Fjölbrautaskóli Suðurlands á Sel-
fossi var tekin í notkun batnaði ástandið
mikið,“ segir Magnea. „Margt ungt fólk hér
sækir þangað nám, í stað þess að fara til
Reykjavíkur eins og áður. Það hjálpar líka til
að héðan gengur daglega skólarúta á milli.
Vissulega fer allt of margt af unga fólkinu í
burtu og kemur ekki aftur. Hveragerði bæði
líður fyrir það og nýtur góðs af því að vera 1
nálægð Reykjavíkur. Fólk héðan sækir mik-
ið verslun og þjónustu til Reykjavíkur og
margir sækja þangað vinnu sína. Það er allt í
lagi ef menn kjósa það frekar en að vinna
hér. Við megum hins vegar ekki hvika frá
þeirri sjálfsögðu kröfu að hér sé það öflugt
atvinnulíf að Hvergerðingar séu ekki nauð-
beygðir til þess að sækja vinnu yfir í næstu
sveitarfélög.“
Mynd og texti: Árni Gunnarsson.
Magnea Ásdís Ámadóttir í hópi nokkurra bama á leikvellinum fýrir utan grunnskólann. í formannstíð hennar byggði foreldrafélagið á staðnum þennan leikvöll í sjálfboðavinnu og fyrir ftjáls framlög.