Tíminn - 08.09.1990, Blaðsíða 13

Laugardagur 8. september 1990
'Tíminn 21
Stefán Krístjánsson
fyrrverandi íþróttafulltrúi Reykjavíkurborgar
Fæddur 30. júní 1924
Dáinn 1. september 1990
Enginn veit sína ævina fyrr en öll er.
Þessi sannindi eru sífellt að minna á
sig. Nú síðast við ffáfall Stefáns
Kristjánssonar, fyrrverandi íþrótta-
fulltrúa, Stóragerði 31 í Reykjavík.
Hann kvaddi í þann mund er grösin
voru að byija að sölna í toppinn og
stöku lauf að falla af tijánum, rétt til
að minna á að sumri væri tekið að
halla að hausti.
Hann hafði slegið upphafshöggið á
9. brautinni áNesvellinum. Það hafði
heppnast vel og annað höggið var í
undirbúningi. Mið var tekið á flötina
með blaktandi fánanum á stönginni.
Þar átti kúlan að lenda.
Golfið er skemmtileg íþrótt. Það
veitir í senn hæfilega áreynslu, úti-
veru og síðast en ekki síst afþreyingu
fyrir þá sem lokið hafa mesta amstri
ævinnar og eignast stundir til að
sinna hugðarefhum.
Það er ánægjuleg tilfmning að hafa
slegið vel heppnað upphafshögg,
standa hjá kúlunni, meta fjarlægðina,
velja rétt jám og búa sig undir að
senda kúluna inn á flötina.
Þetta allt fékk vinur minn til margra
ára að reyna á Nesvellinum áður en
kallið kom. En annað höggið var
aldrei slegið á níundu brautinni. Áð-
ur en að þvi kom hneig hann niður
með golfkylfuna í höndunum. Það
var um hádegisbil. Eftir það kom
hann ekki til meðvitundar og var ör-
endur um kvöldmatarleytið.
Það er mikið áfall fyrir aðstandend-
ur og vini þegar fólk á góðum aldri
og vel á sig komið andlega og líkam-
lega fellur ffá svo skyndilega og
óvænt.
En þannig er nú þetta stundum.
Röddin sem kallar fólk yfir móðuna
miklu kemur oft á tíðum óvænt og er
hvorki mild né hlý heldur „kuldaleg
og djúp“ eins og Jón Helgason orðar
það i kvæði sínu, Áföngum.
I þeim fátæklegu svipmyndum, sem
hér verða dregnar upp, er ekki ætlun-
in að rekja æviferil né ævistörf Stef-
áns Kristjánssonar.
Reyndar kynntist ég honum ekki
fyrr en við vorum komnir vel á miðj-
an aldur sem kallað er. Að vísu hafði
ég vitað af honum í fjarlægð. Ég vissi
að hann var Þingeyingur að ætt og
uppruna, hafði lesið i blöðum um af-
rek hans í skiðaíþróttinni bæði hér
heima og erlendis, einkum á sjötta
áratugnum. Þá var altalað meðal
kennara að íþróttakennarinn í Laug-
amesskólanum væri mjög stjómsam-
ur og góður kennari og liðtækur
skákmaður í sveit kennara skólans
sem stundum keppti við sveitir ann-
arra skóla. En fyrst og fremst mundi
ég samt eftir honum sem frábærum
fimleikamanni í flokki Jóns Þor-
steinssonar. Þá vom fimleikar í heiðri
hafðir og úrvalsflokkar í þeirri grein
aufusugestir hvar sem þeir komu til
að sýna. Þá skipti miklu máli hver fór
hæst í heljarstökki eða hvort sex eða
sjö gátu staðið samtímis í handstöðu
á kistunni. Ég vissi að hann var giftur
ágætri konu að vestan sem líka var
íþróttakennari.
Þetta allt og kannski dálítið meira
vissi ég þegar leiðir okkar lágu sam-
an af tilviljun í veiðiskap og siðar i
störfum hjá Reykjavíkurborg.
Stefán var veiðimaður af lífi og sál.
Hann hafði bæði næmleika og þá út-
sjónarsemi sem góður laxveiðimaður
þarf að hafa. Oft vorum við saman
um stöng, einkum seinni árin. I
hundruðum talið eru þeir laxar sem
stöngin okkar skilaði á land úr Selá,
Norðurá, Laxá í Ásum og Stóru-
Laxá.
Þegar farið var í Vopnafjörðinn
ásamt eiginkonum okkar, var jafnan
stansað í Þingeyjarsýslunni. Þá var
urriðinn í Laxá heimsóttur, skroppið
á golfvöllinn á Húsavík og héraðið
skoðað.
Ekki leyndi sér að Stefán var Þing-
eyingur og það var bæði ffóðlegt og
skemmtilegt að ferðast með honum
um æskuslóðimar.
Sagan að fomu og nýju og hvers
konar fróðleikur annar um héraðið
var honum ofarlega í sinni og stökur
hinna ffábæm þingeysku hagyrðinga
og skálda lágu honum létt á tungu.
Hann las jafhan mikið og var fróður
um marga hluti.
Á vefrum var gripið I tafl og spil og
farið á skíði, bæði hér heima og er-
lendis. Aldrei skapaðist tómarúm. Ég
geri ráð fyrir að aðrir muni greina ít-
arlega ffá störfum Stefáns að íþrótta-
málum og þá einkum frá starfi hans
sem íþróttafu 1 ltrúi Reykjavíkurborg-
ar. Því kynntist ég bæði sem borgar-
fulltrúi og formaður fræðsluráðs.
Einnig þegar unnið var að hönnun
skautahallar og við framkvæmdir við
skíðasvæðið í Bláfjöllum.
Sá Stefán sem ég kynntist á þeim
vettvangi var starfsamur og góður
verkstjóri. Hann var fastur fyrir ef
því var að skipta en laginn að leysa
þau ágreiningsmál sem upp komu.
Atvikin höguðu því þannig svo og
viðhorf í æsku að íþróttimar urðu
hans áhugamál og störf að þeim hans
ævistarf. Alla burði haföi hann til að
ljúka langskólanámi og hasla sér völl
á öðmm vettvangi. Slíkt heföi tæpast
gefið honum meiri lífsfyllingu eða
orðið samfélaginu að meira gagni.
Hann var réttur maður á réttum stað.
Rúm hans var vel skipað.
Eiginkona Stefáns var honum betri
en enginn á lífsleiðinni. Á afmælis-
daginn, 30. júní 1950, gekk hann að
eiga Kristjönu Jónsdóttur íþrótta-
kennara ffá Hesteyri við Ísaíjarðar-
djúp. Þau eignuðust íjögur böm.
Eldri dætumar, Helga og Jóhanna,
eiga sin eigin heimili og fjölskyldur.
Yngsta dóttirin Anna og sonurinn
Stefán dvelja í heimahúsum. Þau em
bæði við nám i Háskóla íslands, hún
í læknisfræði en hann i rafmagns-
verkffæði.
Við hjónin vottum Kristjönu, böm-
unum og fjölskyldum þeirra dýpstu
samúð. Missir þeirra er mikill.
En það er einnig skarð fyrir skildi
hjá okkur golffélögunum. Við mun-
um ekki sjá löngu og fallegu „drivin“
hans Stefáns ffamar. Við munum
ekki heldur heyra hann skamma
sjálfan sig þegar eitthvað fer úrskeið-
is og koma síðan næsta dag og tjá
okkur að hann væri búinn að finna
það sem að var. Við mættum því vara
oklcur. Þannig var hann, kappsfullur
og nákvæmur. Vildi gera hlutina rétt
og ná árangri.
Ég held að það hljóti að vera gott að
enda ævina á sama hátt og Stefán
Kristjánsson, áhyggjulaus mitt í gleði
og spennu leiksins. Ævi hans varð
bara allt of stutt.
Kristján Benediktsson
Á útmánuðum 1957 var mikið ann-
riki hjá íþróttakennurum í Reykjavík,
því að félag þeirra haföi ákveðið að
minnast þess að hundrað ár vora lið-
in ffá því íslenskur skóli fékk ráðinn
íþróttakennara og nemendur gengu
til leikfimiæfmga inn í leikfimisal.
Til hátíðahalds var efnt af stórhug.
Þriggja daga sýningar i íþróttahúsinu
að Hálogalandi og hápunktur hátíðar-
innar skyldi vera hátíðasýningar i
sjálfu Þjóðleikhúsinu. Formaður
íþróttakennarafélags íslands, Stefán
Kristjánsson, haföi þvi í mörg hom
að líta, svo að hátíðin heppnaðist.
Iþróttakennarar era ffamtakssamir og
trúverðugir, en þó liðsmenn séu
traustir, þá þarf að skipuleggja störfin
og stjóma liðinu. Inn á svið Þjóðleik-
húss, um þröng búningsherbergi,
þurfti að greiða leið um 300 bama og
unglinga í smáum og stóram flokk-
um til sýninga auk ræðumanna,
söngvara og hljómlistarfólks. Hæfi-
leikar Stefáns greiddu úr margþætt-
um vanda af glöggskyggni og stjóm-
semi. Sýningamar bára vott góðum
skólaíþróttum, sem ötulleiki og
kunnátta íþróttakennara stóð undir.
Þar var styrkust stoða Stefán Krist-
jánsson, formaður samtaka þeirra.
Inn í dymbilviku gengu hátíðasýn-
ingar og í henni og á páskum skyldi
Skíðamót íslands 1957 á Hlíðarfjalli
við Akureyri fara ffam. Stefán haföi
þá um árabil verið í flokki færastu
skíðamanna íslands í alpagreinum.
Var 1956 í hópi keppenda á vetrar-
ólympíuleikum í Cortina á Ítalíu og
einnig í Osló 1952. Hann haföi náð
að æfa íþróttina og þjálfa sig sæmd-
arvænlega undir Islandsmótið. Hér-
lendis var þá staddur Tony Spiess,
Austurríkismaður sem haföi hlotið
silfurverðlaun í stórsvigi á Oslóar-
leikunum. Stefán mætti seint til
mótsins og fékk við rásmark númer
13. Brautin fannst honum hrikaleg,
lögð af ólympíukappanum, sem ætl-
aði einnig að reyna sig við íslending-
ana í henni. Sólskin var en nokkurt
frost við fjallsbrún og því þurfti
kænsku til að smyija rétt gegn skora
efst en sólbráð neðst. Huga þurfti
Stefán að öllum sem þá festu skíði
við skó. Stefán var í öllu ffamferði
hygginn og forsjáll. Meðan tólf
renndu sér, vannst honum tími til að
betra smuming og lagfæra bindingar.
Hann mætti þvi í rásmarkinu eins
hann greindi frá síðar: „.. fann ég allt
í einu ekki lengur fyrir spennu og
kvíða, heldur fannst mér ég vera ör-
uggur og búa yfir nægum kröftum."
Hér bera orð hans vitni hugarró þeirri
sem við samstarfsmenn hans fundum
er við stóðum við hlið hans frammi
fyrir lausn erfiðra verkefna. Enda
lagði hann sig ffam án vafsturs og
fums að greiða úr vandanum. í rás-
marki á fjallsbrún stóð hann 33 ára,
kvíðalaus og með næga krafta til þess
að renna í svigum á geysihraða niður
bratta klepraða fjallshlíð. Hann bauð
brattanum, hlíðunum og hraðanum
birginn, sigraði og haföi tvo tíundu úr
sekúndu betri brautartima en Tony
Spiess.
Allt frá þvi að Stefán, smár en knár
drengur, stóð á skiðum brekkumar
ofan Húsavíkur, átti við jafhingja í
leikjum og íþróttum úti á Höföavelli,
lagði sig ffam í námi, kepptist við
lestur Islendingasagna, sótti sjó á op-
inni trillu og dró stórlúður — og þar
til búinn lærdómi ffá innlendum og
erlendum skólum, styrktur af íþrótta-
félögum og hertur í keppni margra
íþrótta, tekur að sér íþróttakennslu í
skólum, sem hann leysir með ágæt-
um, er falin þjálftin affeksmanna í
skíða- og fijálsíþróttum og stjóm
þeirra i landskeppnum, gerist for-
stöðumaður Reykjavíkurborgar að
rekstri ýmissa íþróttamannvirkja ffá
því ofan af fjöllum og niður í fjöra,
sum þeirra nýrrar gerðar í íslensku
þjóðlífi, falið að axla framkvæmda-
stjóm þjóðhátíðar í Reykjavík 1974
og 200 ára affnælishátíðar borgarinn-
ar, má nú að loknum lífsferli skoðast
sem hann 1957 var í rásmarki á svig-
braut og í brekkurótum brattrar hlíð-
ar, standandi og sigurvegari. Þessa
sýn til hans liðins eigum við sem nut-
um samstarfs við hann. Hann leysti
þau verk sem honum var trúað fyrir
með sóma, sem er hann sýndi og
keppti í íþróttum.
A Húsavik fæddist og ólst Stefán
upp. Foreldrar hans vora Kristján
Pétursson skipstjóri og kona hans Jó-
hanna Númadóttir Elíassonar, bónda
að Tröllakoti á Tjömesi. Umf. Ófeig-
ur starfaði ffá 1908 öfluglega að
íþróttum á Húsavík og ffam að 1927
að íþróttafélagið Völsungur hóf fjöl-
þætt íþróttastarf. Rnattspymufélag
Húsavíkur, sem var stofhað 1919 þar
í bæ, hélt uppi iðkun knattspymu til
1930. I bamaskóla störfuðu skóla-
stjórar og kennarar sem létu nemend-
ur njóta leikfimi þó aðstaða væri ekki
þénug. Sundkermslu fengu nemendur
ffá um 1910. Árið 1939 innritaðist
Stefán í Héraðsskólann á Laugum og
nemur þar i tvo vetur. Þar nýtur hann
kennslu lærðs iþróttakennara, Þor-
geirs Sveinbjamarsonar. Hjá honum
iðkar Stefán margar iþróttir, einkum
leikfimi og sund. Báða vetuma
kenndi ffábær skíðamaður ffá Siglu-
firði skíðaíþróttir. Þorgeir sá hvaða
mannsefni bjó í hinum kvika ljósa
Húsvíkingi og sótti um fyrir hann hjá
Bimi Jakobssyni sem starfrækti þá
íþróttaskóla sinn að Laugarvatni. Frá
þeim skóla lauk Stefán íþróttakenn-
araprófi 1942. Hann vann 1942-43
hjá Þingeyingi, samtökum ung-
mennafélaga, og kom íþróttafólki
þeirra í annað sæti Landsmóts UMFÍ
að Hvanneyri 1943, sem varð til þess
að Suður- Þingeyingar tóku að sér
þriðja endurvakta Landsmótið 1946
og héldu að Laugum. Stefán var suð-
ur- þingeysku íþróttafólki stórlega til
aðstoðar allt fram á áttunda tug aldar-
innar, enda virti stjóm HSÞ þetta
framtak með því að bjóða honum og
konu hans, Kristjönu Jónsdóttur, sem
heiðursgesti Landsmóts UMFÍ á
Húsavík 1987.
Við Laugamesskólann í Reykjavik
varð Stefán íþróttakennari 1943. Hélt
hann þeirri stöðu í 10 ár. Fékk í 2
mánuði 1945 leyfi til þess að nema
skíðaíþróttir og afla sér skíðakenn-
araréttinda við Skíðaskólann á Isa-
firði. Leyfi fékk hann í tvo vetur til
þess að dvelja í íþróttakennaraskóla
Svía. Poul Högberg skólastjóri mat
Stefán mikils fyrir námsgáfur og öt-
ulleika í hvaða íþrótt sem var. Meðan
Pouls naut við varð ég í umsögnum
með námsfólki að miða hæfni þess
við Stefán. Ein staða i íþróttum var
mynduð við Kennaraháskóla íslands
og 2 gagnfræðaskóla, sem Stefán
annaðist 1953-57, að hann varð fa-
stakennari hjá Kennaraháskóla ís-
lands. Iþróttafulltrúi Reykjavíkur-
borgar varð hann 1965 og hélt þeirri
stöðu til 1985 en haföi síðan með
höndum ýmis sérstörf fyrir borgina
sem vörðuðu íþróttir. Mörg ný
íþróttamannvirki haföi borgin tekið i
notkun og sum nýrra gerða, svo
marga starffækslu þurfti að skipu-
leggja frá grunni. Þá haföi borginni
verið skipt í íþróttahverfi og íþrótta-
félögin i þeim landnemar sem höföu
ffumkvæði við íþróttamannvirki. Fé-
lagsstörfum þurfti að sinna, t.d. sam-
vinnu félaga og íþróttabandalaga
þeirra við borgarstjóm og forráða-
menn íþróttamannvirkja skóla. Fram-
kvæmdastjóri var íþróttafulltrúi
íþróttaráðs borgarinnar.
Fljótt eftir komu sína til Reykjavík-
ur gerðist Stefán félagi í Glímufélag-
inu Armanni. Hann tók að iðka leik-
fimi hjá Jóni Þorsteinssyni og fór
með honum í sýningarferðir. Þjálfari
hjá félaginu í ffjálsíþróttum 1944-46
og 1950-60. Eignaðist félagið á þess-
um áram athyglisverða affeksmenn.
Sjálfur gerðist hann virkur iðkandi
skíðaíþrótta á skíðastöðum félagsins
í Jósefsdal og komst fljótt í flokk ís-
lenskra skíðagarpa. Landsliðsþjálfari
í fijálsum íþróttum var Stefán og fór
með liðum til Finnlands 1954, Dan-
merkur, Hollands og Þýskalands
1956 og stjómaði landskeppni þeirra
hérlendis við Dani 1956 og 57 og
Hollendinga 1956.
I stjóm Fijálsíþróttasambands ís-
lands var Stefán 1957-59. Sat í stjóm
Skíðasambands íslands 1959-69 og
þar af formaður frá 1964. Eftir Stefán
liggja margar ritgerðir um iþróttir,
t.d. í íþróltablaðinu, dagblöðum, bók
Haraldar Sigurðssonar (‘81): Skíða-
kappar fyrr og nú. Meðhöfundur
minn var hann að kennslubókunum
Fijálsar íþróttir (‘51) og Leiðbeining-
ar um skíðaferðir skólabama (‘56).
Stefán kvæntist 30. júní 1959 Kristj-
önu Ragnheiði Jónsdóttur íþrótta-
kennara. Böm eiga þau fjögur: Helgu
og Jóhönnu sem báðar era giftar,
Önnu læknanema og Stefán nema.
Ég sem þessi minningarorð rita á
Stefáni stóra þakkarskuld að gjalda
fyrir náið samstarf um langt skeið.
Það var notadijúgt að vita af honum í
kallfæri. Hann var fljótur að bregða
við, sjá ýmsar lausnir á vandamáli og
ræða þær af einlægni.
Eiginkonu hans og bömum votta ég
samhryggð.
Þorst. Gunnarsson
t
Lltför eiginmanns míns, föður, tengdaföður og afa
Gunnlaugs Ólafssonar
fyrrverandi skrifstofustjóra
Álfheimum 50
verður cjerðrfrá Fossvogskirkju þriðjudaginn 11. septem-
Oddný Pétursdóttir,
Álfrún Gunnarsdóttir,
Ólafur Gunnlaugsson, Margrét Ingimarsdóttir,
Gyifi Gunnlaugsson, Ragnhildur Hannesdóttir
og bamaböm
t
Björg Sveinsdóttir
frá Skógum
Vesturgötu 103, Akranesi
verðurjarðsungin frá Reykholtskirkju þriðjudaginn 11.
september kl. 14.00.
Sveinn Þórðarson, Björg Loftsdóttir,
Guðmundur Þórðarson, Sigurrós Ámadóttir,
Ingvi Þórðarson, Auður Þorkelsdóttir,
bamaböm og bamabamaböm