Tíminn - 02.02.1991, Blaðsíða 5

Laugardagur 2. janúar 1991
Tíminn 5
Loðnubresturinn mun hafa mjög alvarlegar afleiðingar á afkomu sveitarfélaga víða
um land. 16% tekna bæjarsjóðs á Eskifirði koma frá veiðum og vinnslu á loðnu:
UM 4-5 MILLJARÐA
KR. LOÐNUBRESTUR
Veiðist engin loðna á þessari vertíð mun það hafa mjög alvarleg áhrif á af-
komu útgerðarfyrirtækja sem eiga rúmlega 40 loðnuveiðiskip, 20 loðnu-
verksmiðjur, þjónustuiyrirtæki, sveitarfélög og einstaklinga sem hafa af-
komu sína beint og óbeint af loðnuveiðum og loðnuvinnslu. Þetta kemur
fram í skýrslu sem Byggðastofnun hefur gert að beiðni ríkisstjómarinnar
um áhrif loðnubrests á einstök sveitarfélög. Ríkisstjómin ræddi um skýrsl-
una í gær og jafnframt hvort Jöfnunarsjóður sveitarfélaga gæti aðstoðað
sveitarfélög í þeim vanda sem þau eiga nú við að etja vegna loðnubrestsins.
Síðastliðinn áratug hafa loðnuveiðar
verið helmingur til nær 2/3 af heildar-
veiði hér við land ef undan eru skilin
árin 1982 og 1983. Hins vegar hefur
hlutdeild loðnuaflans verið mun lægri
en nemur hlutdeild í afla, sem dæmi
nam verðmæti loðnuaflans um 7% ár-
ið 1989 og 14% árið 1985, en þá voru
veidd um ein milljón tonn af loðnu. í
fyrra voru veidd um 670 þúsund tonn
af Ioðnu og fluttar út loðnuafurðir fyrir
um 3,9 milljarða.
Byggðastofnun setur upp ákveðið
dæmi í skýrslu sinni til að reyna að
meta áhrif loðnubrestsins á þjóðarbú-
skapinn. Miðað er við að á land berist
835 þúsund tonn af loðnu, en það er
meðalloðnuveiði áranna 1984 til 1990,
og að aflaverðmæti sé 4000 krónur á
tonnið. Þetta þýðir að tapaðar útflutn-
ingstekjur verða 5,4 milljarðar. Rikis-
sjóður fær 300-400 milljónum minna í
tekjur. Hafharsjóðir verða af tekjum
sem nema 40-50 milljónum og sveitar-
sjóðir af 120-150 milljón króna tekjum.
Þessar tölur'eru líklega eitthvað hærri
vegna þess að ekki er reiknað með
margfeldisáhrifum vegna minni tekna
þjónustuaðila á hverjum stað og lægri
tekjum sveitarfélaga fil framkvæmda.
Þeir staðir sem ætla má að hefðu yfir
3% af samanlögðum tekjum hafnar-
sjóðs og bæjarsjóðs af loðnuveiðum
eru Vestmannaeyjar (5%), Grindavík
(6%), Akranes (3%), Bolungarvík
(3%), Siglufjörður (5%), Grenivík
(6%), Raufarhöfn (13%), Þórshöfn
(9%), SeyðisOörður (12%), Neskaup-
staður (8%), Eskiíjörður (16%) og
Reyðarfjörður (6%). Þessir staðir hafa
tekið við 4 af hverjum 5 tonnum af
loðnu sem farið hafa í bræðslu á und-
anfömum ámm. Til samanburðar má
nefna að loðnubresturinn mun lækka
tekjur Reykjavíkurborgar um 0,2%, en
í Reykjavík hefur að jafnaði verið land-
að um 30 þúsund tonnum af loðnu á
síðustu árum.
Um 600 sjómenn em á loðnuveiði-
skipunum og starfsmenn loðnuverk-
smiðja em rúmlega 300. Byggðastofn-
un telur að allt að 360 sjómenn verði
atvinnulausir, 200-300 verkamenn í
loðnubræðslum og e.Lv. 100-150
menn sem tengjast loðnuvinnslu, eins
og löndun, útskipun, viðgerð siglinga-
tækja, netagerð, akstri o.fl. fái loðnu-
veiðiflotinn engin önnur verkefhi. í
flestum tilfellum er um að ræða karl-
menn sem hafa haft góð Iaun en verða
nú að fara á Iágar atvinnuleysisbætur.
Flugvélaeigendur höfðu varann á í gærkvöld og flugvélum frá Helga Jónssyni haföi verið komið fýrir í flugskýli
Landhelgisgæslunnar. Fátítt er að utanaðkomandi aðilar fái þar inni. Tímamynd: Áml BJama.
TR0LLIÐ
BRAÐNAÐI
FVrir skömmu uppgötvaðist um borð
í frystitogaranum Vestmannaey VE,
þegar verið var að hífa á Breiðamerk-
urdjúpi, að trollið hafði bráðnað í
sundur á nokkmm stöðum. Skipverj-
ar segja að trollið hafi verið heilt þeg-
ar það fór í sjóinn og því em fáar skýr-
ingar aðrar en þær að trollið hafi ver-
ið dregið yfir háhitasvæði. Samkvæmt
rannsóknum þarf um 150 gráður til
að bræða nælonið í trollinu.
Níels Óskarsson, jarðfræðingur hjá
Norrænu eldfjallastöðinni, sagði að
ekki væri vitað til þess að háhitasvæði
væri á þessum slóðum en þó væri það
ekki óhugsandi. Hann benti td. á að
jarðhiti væri í ísafjarðardjúpi og á
nokkmm öðmm stöðum utan við eld-
virk svæði. Níels vann að rannsóknum
á háhitasvæði sem fannst við Grímsey
í fyrra, þegar bátur bræddi veiðarfáeri
sín þar. Hann sagði að hann hefði þá
kannað hve háan hita þyrfti til að
bræða nælonið í veiðarfærunum og
fundið út að það bráðnaði við u.þ.b.
150 gráður á Celcius kvarða.
Pétur Þór Jónasson
w m
Almannavarnir vöruöu
við flóðahættu í nótt
Almannavamir ríkisins hafa síð-
ustu daga veríð í sambandi við staði
á Suðurlandi og Suðumesjum og
varað við sjávarflóðahættu. í gær-
kvöldi og nótt átti að ganga yfir
landið hvass vindur á sama tíma og
stórstreymi er. Djúp lægð átti að
ganga yfir landi í nótt en lægðar-
miðja hennar, þ.e. lægsti loftþrýst-
ingur, er hins vegar við Grænland.
Síðastnefnda atríðið dregur úr lík-
um á sjávarfióðum en engu að síð-
ur ætluðu menn að hafa varann á
sér.
Markús Á. Einarsson veðurfræð-
ingur sagði að seint í gærkvöldi og
fram eftir nóttu færi hér um djúp
lægð sem myndi fylgja stormur af
suðri eða suðaustri, 10 til 11 vind-
stig. Þegar liði á nóttina átti síðan að
verða heldur vestlægari átt og hæg-
ari. Þessa dagana er stórstreymi og á
flóðinu í morgun var flóðhæðin 4,4
metrar. Við þessar aðstæður sagði
Markús að mönnum dytti strax í
hug hætta á sjávarflóðum. Þá þyrftu
þrjú atriði að leggjast á eitt: stór-
streymi, mjög lágur loftþrýstingur
þ.e. lægðarmiðja og mikill vindur af
hafi. Hins vegar átti miðja þeirrar
djúpu lægðar, sem var að nálgast
landið í gærkvöld, og er í 930-935 að
vera við strönd Grænlands. „Og það
þýðir það að þó vindurinn hér verði
gífurlega mikill þá verður loftþrýst-
ingurinn ekki óvenjulega lágur. Þess
vegna hef ég ekki verulega miklar
áhvggjur af flóðum.“
Á hafnarvoginni í Sandgerði feng-
ust þau svör að bátaeigendur ætluðu
sér að vera um borð í bátunum í
nótt og hafa þá í gangi. „Viðbúnað-
urinn hér er ekkert meiri en venju-
lega svo vön erum við þessu hér.
Menn, sem er annt um bátana sína,
eru um borð í bátunum þegar spáin
er ljót og hásjávað er. Þannig reyna
þeir að bjarga því sem bjargað verð-
ur ef eitthvað er,“ voru svörin sem
Tíminn fékk á hafnarvoginni í Sand-
gerði. -sbs.
Sveitarstjóm Eyjafjarðarsveitar
hefur ákveðið aö ganga til samninga
við Péhir Þór Jónasson, forstöðu-
mann tölvudeildar Búnaðarfélags
íslands, um starf sveitarstjóra í
EyjafyarðarsveiL Gert er ráð fyrir að
nýr sveitarstjóri hefji störf elgi síðar
en um mánaöamótín aprfl-maí.
Pimmtán umsælqendur voru um
stöðuna.
Pétur Þór er fæddur 9. maí 1952.
Hann iauk stúdendtsprófi frá MH
1972, og útskrifaðist sem búfræði-
kandídat frá Hvanneyri 1977. Hann
stundaði síðan framhaldsnám í
landbúnaðarháskóla í Sviþjóð og
lauk MS-prófi £ landbúnaðarverk-
fiæði árið 1983. Að námi loknu
starfaði Pétur Þór sem kcnnari á
Hvanneyri, en frá árinu 1984 hefur
hann verið forstöðumaður tölvu-
deildar Búnaðarfélags íslands. Eig-
inkona Péturs er Freyja Magnús-
dóttír og elga þau 3 böm.
Þá hefur sveitarstjóm samþykkt að
mæla með því að Kristján Theo-
dórsson á Brúnum, fyrrvetandi
hreppstjóri Öngulstaðahrepps, verði
skipaður hreppstjóri í Eyjafjarúar-
sveiL Endanleg ákvörðun er hins
vegar í höndum bæjarfógetæmb-
ættisins á Akureyri. hiá-akureyri.
Stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga:
ALYKTAR UM LAGAFRUMV0RP
Stjóm Sambands íslenskra sveitar-
félaga fjallaði á fundi sínum þann
25. janúar sl. um fmmvarp til laga
um upplýsingaskyldu stjómvalda
þar sem þeir gagnrýna frumvarpið
fyrir að vera of víðtækt.
„Okkur finnst upplýsingaskyldan
vera víðtæk samkvæmt frumvarp-
inu og finnst að það eigi að binda
upplýsingaskylduna einhverjum
takmörkunum, t.d. rétti manns til
aðgangs að gögnum er varða ein-
göngu hann sjálfan, eða að hann
geti sýnt fram á það að hann hafi
sérstaka hagsmuni af því að kynna
sér þau gögn. Að öðrum kosti finnst
okkur að það gæti verið um að ræða
að þessi upplýsingaskylda sjórnvalda
verði misnotuð af einhverjum aðil-
um,“ sagði Þórður Skúiason, fram-
kvæmdastjóri Sambands íslenskra
sveitarfélaga.
Á umræddum fundi var einnig tek-
ið fyrir frumvarp til stjórnsýslulaga
þar sem stjórn Sambandsins mælti
með að lögfestar verði almennar
reglur um stjórnsýslu ríkis og sveit-
arfélaga, þó með nokkrum breyting-
um. í umsögn sinni segir stjórnin að
í þessu sambandi beri að hafa í huga
„hagsmuni og réttarstöðu borgar-
anna gagnvart yfirvöldum svo og að
réttarreglur verði skýrar og leiði til
skilvirkrar stjómsýslu.
„Við mælum með því að þessi lög
taki gildi, en við gerum athuga-
semdir við einstakar greinar þar
sem við viijum að verði kveðið skýr-
ar á um einstaka liði,“ sagði Þórður.
Þórður sagði að þeir hefðu t.d. gert
athugasemd við ákvæði um vanhæfi
kjörinna sveitarstjórnarmanna til
þess að taka afstöðu á vettvangi
sveitarstjórnar. „Við lítum svo á að
sveitarstjórnarmaður eigi ekki að
vera vanhæfur þó að hann hafi fjall-
að áður um ákveðið mál í undir-
nefnd sveitarstjórnarinnar, eins og
byggingarnefnd eða skipuíagsnefnd
eða í einhverri slíkri nefnd. Við vilj-
um að það sé kveðið skýrt á um það.
Einnig teljum óskýrt ákvæðið um
hver hefur úrskurðarvald um hvort
viðkomandi sé vanhæfur, við teljum
að það sé væntanlega viðkomandi
sveitarstjórn," sagði Þórður.
Auk þess gerði stjórnin athuga-
semdir við ákvæði um rétt til að-
gangs að skjölum, þar sem hún telur
að réttur til aðgangs að vinnuskjöl-
um starfsmanna sé hæpinn. Svo og
gagnrýnir stjórnin reglu um að
skriflegur rökstuðningur þurfi að
fýlgja öllum málaafgreiðslum sveit-
arstjórna, vegna allra þeirra aragrúa
mála sem tekin eru fyrir, þó það eigi
við í mörgum tilfelium.
—GEÓ