Tíminn - 21.02.1991, Qupperneq 5

'Lauðárdágur í'6. febVúar ‘Í 991
Tíminn 5
Lagafrumvarp um aukið eigið fé banka og útreikning þess eftir mismunandi áhættuflokkum útlána:
Helmingi minni áhætta
að lána íbúðareiganda
Nýtt lagafrumvarp gerir ráð fyrir veigamiklum breytingum á bankalögum.
Hinar helstu eru breytt skilgreining á eigin fé banka, hækkun á lágmarkshlut-
falli úr 5% upp í 8% og breytingu á þeim áhættugrunni sem eiginijárhlutfal-
ið miðast við. í því síðast nefnda felst m.a. að engin áhætta er talin af lánum
til rikissjóðs, sem hafa þá engin áhrif á eiginfjárhlutfallið. Og lán gegn veði í
íbúðarhúsnæði verður í helmingi lægri áhættuflokki en öll önnur lán til ein-
staklinga og/eða atvinnurekstrar. Byggist þetta á reynslu fjölda erlendra
banka. Af þessu leiðir t.d. að vegna milljón kr. Iáns gegn íbúðarveði nægir
banka að leggja til hliðar 40.000 kr. (4%) vegna eiginfjárhlutfallsins, í stað
80.000 kr. (8%) ef um væri að ræða sjálfskuldarábyrgð eða önnur veð.
Bankamir verr búnir
undir áföll
Við lauslega athugun á eiginfjár-
stöðu íslenskra banka, reiknaðri eft-
ir þessum reglum, sagði Björn hafa
komið í ljós að allir, utan Lands-
bankinn, hafi verið sæmilega yfir
8% hlutfallinu.
En líka hafi komið í ljós að eigið fé
bankanna umfram 8% hlutfallið
mundi minnka við breytinguna. Það
þýði að bankarnir mundu þola áföll
verr heldur en samkvæmt núgild-
andi reglum.
Björn Líndal segir ljóst að bank-
arnir standi frammi fyrir stórauk-
inni samkeppni. Þar komi m.a. til
breyttar gjaldeyrisreglur, sem þegar
hafa tekið gildi.
Þá sé ljóst að erlendum bönkum
verði hleypt inn á íslenska markað-
inn fyrr eða síðar. Skattlagning
sparnaðar, sem meira og meira sé
farið að brydda á, kunni líka að hafa
áhrif á vilja fólks til að spara, þannig
að bankarnir þyrftu þá að keppa enn
frekar við önnur tilboð á markaðn-
um.
- HEI
V
Bankaeftirlitið hefur kynnt Seðla-
bankanum, viðskiptabönkum og
sparisjóðum þessi frumvarpsdrög. Á
ráðstefnu bankanna um málið kom
fram að ákvæði þess eru sniðin að til-
Iögum svonefndarar Baselnefridar,
sem skipuð er fulltrúum seðlabanka
og bankaeftirlita tíu stærstu iðnríkja
heims. Markmið breytinganna er sagt
tvíþætt: Að treysta íjárhag og stöðug-
leika banka sem stunda alþjóðavið-
skipti. Og að samræma reglur ein-
stakra ríkja um lágmark eigin íjár og
útreikning þess. Tillögumar (oft kall-
aðar BIS- reglur) hafa víða verið lög-
festar. Með upptöku reglnanna hér á
landi yrði um verulega breytingu að
ræða frá núgildandi lagaákvæðum.
Ahætta lána frá
0% til 100%
í máli Björns Líndal, aðstoðarbanka-
stjóra Landsbankans, kom m.a. fram,
að ein meginbreytingin verður á
þeim áhættugmnni sem eiginfjár-
hlutfall bankanna miðast við. Gert er
ráð fyrir að öllum eignum banka-
stofnana (fyrst og fremst útlánin) og
dótturfyrirtækja þeirra verði skipt í
fjóra áhættuflokka á gmndvelli þess
hversu mikil hætta þykir á að eignin
(lánið) tapist. Samkvæmt því flokkast
lánin eftir mismunandi áhættustuðl-
um, sem í grófum dráttum skiptast
þannig:
Áhættustuðull 0%: Gildir fyrir pen-
ingaeign og kröfur á ríki og seðla-
banka innan OECD, eða með ábyrgð
þeirra.
Áliættustuðull 20%: T.d. kröfur á
fjölþjóða þróunarbanka, sveitarfélög,
innlánsstofnanir og opinber fyrirtæki
innan OECD eða með ábyrgð þessara
aðila.
Áhættustuðull 50%: Gildir ein-
göngu fyrir kröfur tryggðar með veði
í íbúðarhúsnæði innan við 80% af
fasteignamati.
Áhættustuðull 100%: í þennan flokk
falla öll önnur almenn lán bankanna
bæði til einstaklinga og atvinnuvega.
íbúðaveð ein í 50%
áhættuflokki
Þetta þýðir t.d. að lán með 0% stuðli
dregst að fullu frá áhættugmnni og
hefur því engin áhrif á eiginfjárhlut-
fall bankans. Sömuleiðis er ljóst að
allar almennar lánveitingar til ein-
staklinga og atvinnuvega, annarra en
þeirra sem leggja íbúð að veði, lenda í
100% flokki. Þau lán reiknast því að
fullu í áhættugmnninum, þannig að
gegn þeim þarf banki að leggja til
hliðar jafnvirði 8% lánsupphæðar
vegna eiginfjárhlutfalls.
Reglur þessar sagði Bjöm Líndal
enn auka á mikilvægi þess fyrir bank-
ana að taka kjörvaxtakerfi í notkun á
öll sín útlán. Enda hljóti mismunandi
áhrif lána á eiginfjárstöðuna að end-
urspeglast í mismunandi útlánsvöxt-
um gagnvart viðskiptamönnum.
Þýðir það kannski að Iántakendur
megi búast við að vaxtamunur milli
einstakra áhættuflokka (t.d. 50%
flokks og 100%) verði enn meiri held-
ur en hann er nú milli núgildandi
álagsflokka á kjörvexti?
„Það má áætla að þetta skerpi nauð-
syn þess að gera upp á milli viðskipta-
vinanna í ávöxtun, þ.e. láta mun á
áhættu koma fram í þeim vöxtum
sem bankarnir áskilja sér,“ sagði
Björn. Hve munurinn verði mikill
milli álagsflokka sagði hann erfitt um
að segja. „En mér finnst fremur lík-
legt að þetta komi til með að auka
þennan mun.“ Varðandi helmings-
mun á áhættu vegna þeirra, sem
leggja íbúð að veði fyrir láni, og allra
annarra, sagði Bjöm þar byggt á
reynslu sem fengist hefur erlendis,
sérstaklega meðal 10 stærstu iðn-
ríkja. Lán með veði í íbúðarhúsnæði
hafi reynst mun betur tryggð en önn-
ur.
Val á lántakendum
breytist
Geta reglumar ekki einnig haft áhrif
á það hverjum bankarnir helst vilja
lána? T.d. hvort þeir verði enn fúsari,
eða tregari, að lána ríkissjóði en nú
er?
Bjöm segir áhrifin á eiginfjárhlut-
fallið hljóta að hafa áhrif á útlánin.
Varðandi Ián til ríkissjóðs muni m.a.
hafa áhrif hversu hátt yfir lágmarks-
hlutfelli eiginfjár bankamir em.
Banki sem er nálægt lágmarkinu eigi
nokkurra kosta völ: Hann geti farið í
100% flokkinn, þ.e. að því gefnu að
hann njóti nægilegs hagnaðar af
þeim viðskiptum — þ.e. sé þá ekki
undir hæl ríkisvaldsins um þá vexti
sem hann áskilur sér — og reyni
þannig að vinna sig út úr vandanum
upp í eðlilega stöðu. Hann geti líka
farið þá leið að selja útlán (t.d. skulda-
bréfapakka sem hann á) og beint lán-
veitingunum í lægri áhættuflokkana.
Stjórnendur banka verði að leggja
mjög nákvæmt mat á það hvaða
möguleiki sé líklegastur til að skila
árangri hverju sinni.
LODNULEIÐANGUR
Á LAUGARDAGINN
Hafrannsóknarstofnun er nú að undirbúa nýjan Ioðnuleiðangur við
Suðurland. Loðnuskipstjórar telja að mikið sé af loðnu og mun
meira en mælingar fiskifræðinga hafa bent til.
Rannsóknarskipið Árni Friðriksson
mun leggja upp í rannsóknarleið-
angur nk. laugardag og kanna sér-
staklega göngu sem skipin voru að
veiða úr við Ingólfshöfða í fyrradag.
Jakob Jakobsson, forstjóri Hafrann-
sóknarstofnunar, sagðist telja líklegt
að þetta væri sama ganga og mæld-
ist austur af Hvalbak fyrr í mánuðin-
um, en ekki að þetta væri ný ganga.
Um það væri hins vegar ekkert hægt
að fullyrða og það yrði kannað af
Árna Friðrikssyni. Aðspurður hverju
hann svaraði gagnrýni loðnuskip-
stjóra, sem komið hefði fram á mæl-
ingar stofnunarinnar, sagði Jakob:
„Við getum ekkert gert annað en að
mæla þetta eftir okkar aðferðum
sem við höfum gert öll undanfarin
ár og allt þangað til í fyrra hafa skip-
stjórar verið mjög ánægðir með
mælingarnar. Við höfum gert þetta
með margfalt meiri vandvirkni nú,
því við erum búnir að halda uppi
fjórföldu rannsóknarstarfi miðað við
venjuleg ár,“ sagði Jakob.
Jakob sagði að gangan, sem væri nú
á milli Vestmannaeyja og Reykjanes,
væri mjög góð. „Hér áður fyrr fylgdu
tvær til þrjár viðbótargöngur í kjöl-
far fremstu göngunnar, en í fyrra
kom aðeins ein ganga. Skipstjórarn-
ir sögðu það sama í fyrra og svo datt
botninn úr því og þeir náðu ekki
einu sinni að klára kvótann. Ég held
að það sama sé upp á teningnum
núna. Við eigum ekki von á neinu
verulegu magni til viðbótar og það
eru vandræðin," sagði Jakob. Hann
sagðist búast við að gangan myndi
hrygna eftir u.þ.b. tvær vikur, en
vonaðist til að hún myndi hrygna
inni á Faxaflóa, því það hafi sýnt sig
að hrygning þar skilaði sér í góðum
árgangi.
—SE
Þorsteinn slæst
Þorsteinn Pálsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins, lýsti því yflr
á þingflokksfundi í gær að hann
hygðist gefa kost á sér til áfram-
haldandi formennsku í flokkn-
um, þrátt fyrir að varaformaður
flokksins gæfí einnig kost á sér.
Þetta kom fram í fréttum út-
varpsins í gærkvöldi.
Davíð Oddsson varaformaður
hefur ekki ennþá sagt til um hvort
hann muni gefa kost á sér í for-
mannssætið. Hópur ungliða í
flokknum hefur að undanfömu
safnað undirskriftum til stuðn-
ings Davíð. Davíð Stefánsson, for-
maður Sambands ungra sjálf-
stæðismanna, sagði að hvorki
Heimdallur né SUS stæði form-
lega fyrir þessari undirskriftasöfn-
un, heldur væm það nokkrir aðil-
ar innan félaganna. Davíð sagðist
engar áhyggjur hafa af þessu máli
þessa dagana, hann hefði áhyggj-
ur af kosningabaráttunni. „Ég tek
ekki þátt í þessari undirskrifta-
söfnun og ég tel að við eigum að
einbeita okkur að öðrum málum
þessa dagana," sagði Davíð. —SE