Tíminn - 04.07.1991, Qupperneq 7

Fimmtudagur 4. júlí 1991
Tíminn 7
Jón Kristjánsson alþingismaður:
FOLK TREYSTIR EKKI
RÍKISSTJÓRNINNI
Síðustu atburðir í samningaumleitunum um evrópskt efnahags-
svæði hafa vakið upp umræður um þessi mál t þjóðfélaginu. Það
er ekki að undra, slíkt stórmál sem hér er um að ræða. 1 skrifum
manna og yfirlýsingum má greina ugg, og er hann ekki síst til
kominn af því að þeir, sem á annað borð vilja fara varlega í þess-
um málum, treysta síður núverandi ríkisstjórn í þessum efnum,
en þeirri fyrri.
Framsóknarflokkurinn tók þátt í
að móta þá stefnu, sem unnið hef-
ur verið eftir varðandi evrópskt
efnahagssvæði. Sú stefna byggðist
á eftirfarandi meginatriðum:
• Að hafa nána samvinnu við Evr-
ópuþjóðir. Frá EFTA- og EB- lönd-
unum kemur yfir 70% af innflutn-
ingi okkar og til þeirra fer einnig
yfir 70% af útflutningnum. Þetta
ætti út af fyrir sig að vera nægileg
ástæða til þess að vilja þetta sam-
starf.
• Að fylgja EFTA ríkjum í samn-
ingum um evrópskt efnahagssvæði
og láta reyna til fulls á þá leið.
Þetta hefur Sjálfstæðisflokkurinn
nú viðurkennt að var rétt leið,
þrátt fyrir málþóf um hana í upp-
hafi.
Þessi þátttaka í samningum
byggðist á ákveðnum fyrirvörum
af Islands hálfu. Þeir voru þessir:
1. Skipti á veiðiheimildum fyrir
tollfríðindi kæmu ekki til greina,
né fjárfestingar útlendinga í sjáv-
arútvegi.
2. Fjárfestingar í vatnsorku, jarð-
hitaréttindum og kaup á landar-
eignum í ágóðaskyni kæmu ekki
Þjóöin vill vita
hvar markalinan
er í EES/EB-mál-
um
til greina, og íslensk löggjöf gildi
um þau efni.
3. Atvinnu- og búsetufrelsi fylgi
öryggisákvæði, sem beita mætti ef
röskun verður í einstökum at-
vinnugreinum í einstöku byggðar-
lögum eða í Iandinu öllu, vegna
aðstreymis fólks.
Þessir fyrirvarar eru um grund-
vallaratriði og það skiptir megin-
máli hvað orðið hefur um þá í nú-
verandi stöðu mála. Sú skylda hvfl-
ir á ríkisstjórninni að gera þjóð-
inni grein fyrir þessu með ljósum
og skýrum hætti.
Ekki samningar um
aðild að EB
Samningar um evrópskt efna-
hagssvæði eru ekki samningar um
aðild að Evrópubandalaginu og
brýnt að gera sér ljósa grein fyrir
þeirri staðreynd. Framsóknar-
flokkurinn hefur mótað þá stefnu
að aðild komi ekki til greina. Það
er einfaldlega vegna þess að þá eru
þeir fyrirvarar, sem að framan
greinir, allir með tölu úr gildi
fallnir.
Því miður hafa núverandi stjóm-
arflokkar ekki fengist til þess að
gefa klárar yfirlýsingar í þessum
efnum, og af því stafar meðal ann-
ars að þeim er ekki treyst til þess
að leiða þessi mál til lykta.
Ég held að ríkisstjómin verði nú
að hreinsa andrúmsloftið og skýra
frá því skýrt og skorinort hvar tak-
mörkin liggja í samningunum og
hvar markalfnan er. Einfaldlega
hvort þeir hyggjast fylgja stefnu
síðustu ríkisstjórnar í samningun-
um um evrópskt efnahagssvæði og
að aðild að Evrópubandalaginu sé
ekki á dagskrá.
Guðni Ágústsson:
Hverjir eignast þá Island?
Fyrir um þijátíu árum síðan sögðu tveir af virtustu stjómmála-
mönnum Islands eftirfarandi vamaðarorð, sem í dag eiga fullt er-
indi til íslendinga. Annar sagði: „Það er sannfæríng mín, að ís-
land eigi hvorki að sækja um fulla aðild né aukaaðild að Efna-
hagsbandalagi Evrópu. Það verður ekki aftur tekið ef gróðaþyrstu
auðmagni í Evrópu verður stefnt á líttnumdar auðlindir íslands.
Ég heiti á þjóðina að kynna sér
þetta stærsta mál íslenskra stjórn-
mála vandlega og forðast að láta
blekkja sig. Hefja málið langt yfir
alla flokka og krefjast þess að það
verði ekki afgreitt, án þess að þjóð-
in verði áður spurð, annað hvort
með þjóðaratkvæðagreiðslu eða þá
beinum Alþingiskosningum, sem
fyrst og fremst snúast um þetta
mál.“
Hér var það Hannibal Valdimars-
son, fyrrverandi alþingismaður og
ráðherra, sem með svo skýrum
hætti lýsti afstöðu sinni til Evr-
ópumálanna.
Hefur nokkuð það gerst í Evrópu
eða heiminum, sem gerir þessi orð
verkalýðsleiðtogans að vestan
dauð og ómerk?
Er auðmagnið í Evrópu ekki enn
gróðaþyrst, sem sér fyrir sér lítt
numdar lendur íslands?
Á því sama ári sagði Eysteinn
Jónsson, fyrrverandi alþingismað-
ur og ráðherra: „Við teljum óhugs-
andi fyrir 180 þúsund manna þjóð
í landi mikilla ónotaðra náttúru-
auðæfa að ganga undir samstjórn
efnahags- og atvinnumála með að
opna lönd sín fyrir háþróuðum
iðnaðarþjóðum, sem telja hundr-
uð milljónir manna, hafa yfir ótak-
mörkuðu fjármagni að ráða en fá-
um ónotuðum náttúruauðlindum.
Verði ísland opnað fyrir þessum
þjóðum og þeim risafyrirtækjum
og auðhringum sem þar starfa,
mun þess ekki langt að bíða að ís-
lendingar missi með öllu tökin á
máiefnum sínum, glati sjálfstæði
sínu og hverfi f þjóðahafið.“
Nú velta margir því fyrir sér hvort
við séum að sogast inn f gin ljóns-
ins og hverfum inn í þjóðahafið,
eins og Eysteinn orðaði það.
Svo er komið fyrir mörgum af
framámönnum íslands, að þeir
tala jafnan eins og hafið sé eina eft-
irsóknarverða auðlindin. En sann-
leikurinn er sá að við eigum þetta
haf af því að við ráðum landinu.
Við höfum þurft að heyja hernað
til að reka útlendinga burt af fiski-
miðunum. Það gátum við gert af
því við réðum landinu og förum
sjálfir með gögn þess og gæði. Nú
þykjast íslendingar vera að vinna
sigra með því að bjóða gagnkvæm-
ar veiðiheimildir, opna landhelg-
ina á ný fyrir erlendu valdi; tilboð,
sem enginn fær séð hvað þýðir, en
er trúlega þaulhugsuö leið til að
komast á ný í okkar nytjastofna.
En hverjar voru þessar ónumdu
lendur og ónotuðu náttúruauð-
lindir sem Hannibal og Eysteinn
ræddu um fyrir 30 árum? Menn-
irnir sem hatrammlega börðust
gegn inngöngu íslands í Efnahags-
bandalagið eins og viðreisnar-
stjómin áformaði.
Enn er ísland að stórum hluta
ónumið, lítill hluti af vatnsföllun-
um virkjaður. Jarðhitinn undra-
verð auðlind og landið sjálft lítt
byggt á mælikvarða þjóða sem
nýta hvern reit. fsland er miklu
fremur nú en fyrir 30 árum parad-
ís fyrir „gróðaþyrsta auðjöfra Evr-
ópu“.
Að eignast laxveiðiár, bújarðir og
heilu dalina heillandi, með þeim
hætti hafa nú samgöngur breyst að
þetta er nú ekkert mál. Ekkert af
þessu virðist klárt í samningunum
um Evrópska efnahagssvæðið eins
og mál hafa þróast upp á síðkastið.
Auðhringarnir myndu virkja og
byggja upp verksmiðjur hér og
koma með verkafólkið með sér og
staðsetja það í landinu.
Sigmundur Guðbjarnason há-
skólarektor sagði í frægri ræðu á
flokksþingi okkar framsóknar-
manna á sl. hausti: „Evrópubanda-
lagið læknar ekki framtaksleysi
okkar, þeir gætu einfaldlega tekið
við hlutverki atvinnurekenda."
Willy Brandt sagði í sjónvarpsvið-
tali á dögunum að stefnan væri sú
„að sameina EB og EFTA í byggð-
arlag", sem sjálfsagt þýðir í þessu
samhengi í eitt þjóðríki. Allar for-
sendur hafa á stuttum tíma breyst,
EFTA-ríkin eru öll að stefna hrað-
byri inn í EB.
Erum við að undirgangast flest
ákvæði Rómarsáttmálans í samn-
ingum okkar um efnahagssvæðið?
Evrópska efnahagssvæðið verður
byggt á lögum og reglugerðum og
samþykktum EB. Lög EB verða
okkar lög. Hvað felst í slíku afsali?
Frelsi útlendinga til að nytja ón-
umdar lendur íslands sem og þær
numdu. Við yrðum hornrekur í
okkar eigin íandi. Frelsi til að
stofna og kaupa hér fyrirtæki og
reka hvers konar þjónustu, banka
og fjármagnsfyrirtæki og auk þess
frjáls atvinnuréttur. Öll deilumál
yrðum við að leggja í nýjan dóm-
stól, sem hefði æðsta úrskurðar-
vald í deilumálum innan EES. Með
þessu hefðum við afsalað okkur yf-
irráðum eigin mála. Lítil eru geð
guma.
Undanslátturinn í þessum samn-
ingaviðræðum hófst fyrir alvöru í
vor þegar ríkisstjóm Davíðs Odds-
sonar lét stefna sér utan til Noregs
og gekk Noregi á hönd í samninga-
viðræðunum, þjóð sem stefnir inn
ÍEB.
Nú fullyrða menn, að allir fyrir-
varar fyrrverandi forsætisráðherra,
Steingríms Hermannssonar, um
grundvöll fyrir samningaviðræður,
gefnir 15. mars 1989 í Ósló, séu að
engu gerðir.
Þar var sagt:
Aldrei afsalað valdi til yfirþjóð-
legra stofnana.
Aldrei afsalað fullveldi eða valdi til
eigin ákvarðana.
Aldrei látið af stjórn náttúruauð-
linda íslands.
Aldrei óheft frelsi fjármagnsþjón-
ustu og fólksflutninga.
Aldrei fallist á annað en frjálsa
verslun með sjávarafurðir.
Þessir voru nú fyrirvararnir sem
íslendingar töldu að menn stæðu
fastir á, en nú virðast nýir tímar
runnir upp. Nú eru menn að ræða
um einhvern einn allsherjarfyrir-
vara sem enginn getur sagt hver
er.
Nú hljóta allir þjóðhollir menn að
gera eina kröfu. Hún er sú að ekk-
ert verði undirritað fyrr en spilin
hafa verið lögð á borðið hér heima.
Hér var einhugur um að undir-
gangast aldrei ákvæði Rómarsátt-
málans og ég hygg að svo sé enn.
Staðan er enn sú sama og fyrir 30
árum, við Evrópuríkin eigum við
aðeins að ræða um viðskipti og
tollaívilnanir. Þeir Davíð Oddsson
og Jón Baldvin Hannibalsson
verða að kynna þjóðinni þá óljósu
samninga sem þeir nú ræða um að
undirrita. Enn treysti ég íslenskri
þjóð betur en misvitrum stjórn-
málamönnum.