Tíminn - 04.07.1991, Side 9

Fimmtudagur 4. júlí 1991
Tíminn 9
Crédit Lyonnais hafði aldrei í
hyggju að verða banki kvik-
myndastjamanna. Það var frekar
að bankinn hrasaði inn í þau við-
skipti snemma á níunda áratugn-
um þegar hann keypti hlut í Sla-
venburg’s Bank NV, með höfuð-
stöðvar í Rotterdam. Frans Af-
man, sem þá var yfirmaður
alþjóðlegu lánadeildarinnar hjá
Slavenburg’s, hafði þá verið lán-
veitandi Hollywood í áratug.
Bankinn hafði lánað fjármagn til
allmargra mynda De Laurentiis,
þ.á m. endurgerðar á King Kong,
sem reyndist vera eitt af fáum vel-
heppnuðum fjármálaævintýmm
framleiðandans.
„Frans var mjög ágengur við
Dino, hann gerði ótal litla samn-
inga,“ segir John Miller, fram-
kvæmdastjóri skemmtideildar-
innar við Chemical Bank í Los
Angeles. „Flestir aðrir bankar
hefðu ekki blandað sér í þessi við-
skipti."
Bankinn græddi pen-
inga í Hollywood
Skömmu eftir að Crédit Ly-
onnais náði undir sig hlutanum í
Rotterdam- bankanum skipaði
hann Georges Vigon fram-
kvæmdastjóra rekstrarins þar, og
Vigon hvatti Afman til að halda
áfram lánum sínum til Holly-
wood. En ekki leið á löngu þar til
upp kom vandi á heimaslóðum.
1983 vom nokkrir embættis-
menn Rotterdam- bankans hand-
teknir í sambandi við rannsókn á
áætiun um að dylja óyfirlýstar
eignir fyrir innistæðueigendum,
að áliti Rolf de Groot, opinbers
saksóknara í Rotterdam á þeim
tíma. Síðar vom tveir fram-
kvæmdastjórar við bankann
fundnir sekir. Vigon sætti ekki
ákæm.
Á endanum tók Crédit Lyonnais
fulla stjórn á Rotterdamrekstrin-
um í því skyni að hreinsa þar til,
og breytti nafni hans í Crédit Ly-
onnais Bank Nederland NV
(CLBN). Starfsemin þar fór svo
um síðir að veita meiri lán til
sjálfstæðra kvikmyndafyrirtækja
sem vom að hefja göngu sína, þ.á
m. Cannon Group Inc. Ekki leið á
löngu þar til veggirnir í anddyri
bankans vom þaktir kvikmynda-
veggspjöldum, kvikmyndadeildin
hafði yfir 20 manns á launum og
nafn Afmans kom fram á þakkar-
listum í kvikmyndum.
„Þarna var lítill banki með til-
tölulega litlar eignir, og þeir
græddu heilmikla peninga," segir
Bmce Lilliston, lögfræðingur
sem sérhæfir sig í skemmtiiðnað-
inum og hefur unnið hjá Crédit
Lyonnais.
Jean Deflassieux, forstjóri Créd-
it Lyonnais á þeim tíma, álítur að
margir tugir milljóna dollara hafi
legið í kvikmyndaskuldabréfum
bankans á fyrstu ámnum og stað-
an hafi verið góð á ámnum upp
úr 1980. Þegar kom fram á árið
1986 höfðu lánin blásið upp í 300
milljónir dollara, en í aðalstöðv-
um bankans var litið svo á að hér
væri um hagstæð viðskipti að
ræða, svo að ekki var gefin nein
fyrirskipun um stefnubreytingu.
Á þessu tímabili vom Afman og
aðrir við bankann að komast í sf-
fellt nánari tengsl við lántakend-
ur í Hollywood. „Ég hef ekki stór-
kostlegan áhuga á efnahagsreikn-
ingum eða fjárhagsuppgjöri. En
ég hef mikinn, mjög mikinn
áhuga á fólki,“ sagði Afman í
blaðaviðtali 1986.
Afman hafði oft viðkomu í Kali-
fomíu. Þessi hávaxni Hollending-
ur kom á hverju ári til Cannes-
kvikmyndahátíðarinnar í Frakk-
landi. „Frans var alltaf mjög vold-
ugur. Allir vildu alltaf vita: Hvað
er Frans að hugsa? Hann var
gaurinn með alla peningana,"
segir lögfræðingur einn í kvik-
myndabransanum.
Peningamir flæddu
Það var farið að líta á bankann
eins og bunandi krana. John
Flock, fynrum forseti Film Acc-
ord, óháðs framleiðslufyrirtækis,
segir að Crédit Lyonnais hafi jafn-
vel verið fús til að fiármagna sjón-
varpsþætti hjá Film Accord áður
en fullkomin skjöl til lántökunn-
ar lágu fyrir. „Það var engin til-
raun gerð í samhengi til að skrá
allt það fé sem veitt var,“ segir
hann. „Peningarnir flæddu bara
inn. Það var sambandið milli
Michel Roi, stofnanda Film Acc-
ord, og bankamannanna sem
gerði þetta kleift." Afman hafði
ekkert með þessi viðskipti að
gera.
Roi segir fyrir sitt leyti, að þessir
sjónvarpsþættir hefðu aldrei
fengið aðstoð bandarísks banka.
Margar kvikmyndirnar, sem
Crédit Lyonnais lánaði til, nutu
velgengni. Eitt árið fengu myndir,
sem bankinn hafði hjálpað við að
fiármagna — þ.á m. Platoon og
Crimes of the Heart — 27 tilnefn-
ingar til Óskarsverðlauna. Þegar
Kopelson tók á móti Óskarsverð-
laununum fyrir Platoon sem
besta myndin, þakkaði hann Af-
man fyrir að „hafa peninga á Fil-
ippseyjum þegar ég þarfhaðist
þeirra.“ Nú segir Kopelson: „Þeir
eru klárustu bankamenn sem ég
hef unnið með.“
En bankinn hefur líka uppskorið
sinn hlut af kvikmyndaslysum.
Hann átti þátt í að fiármagna
kvikmynd Romans Polanski, Pir-
ates, 30 milljón dollara fallstykki.
í myndinni var einn aldýrasti
leikmunurinn sem gerður hefur
verið í sögu kvikmyndanna, end-
urbyggð 17. aldar spænsk galleón
sem kostaði yfir fiórar milljónir
dollara. Skipið dregur nú að sér
ferðamenn í Barcelona.
Seint á árinu 1987 urðu málin
flóknari. Þá höfðuðu opinberir
aðilar mál á hendur Cannon Gro-
up í Los Angeles og hljóðaði
ákæran upp á að fyrirtækið hefði
svikið fé út úr fiárfestum, lagt
fram fölsuð skjöl og haft Afman,
aðalbankamanninn sinn, á launa-
skrá. í ákærunni kom fram að
Cannon hefði látið undir höfuð
leggjast að upplýsa tafarlaust að
Afman væri forstjóri útibús
Cannon á þriggja ára samningi,
að virði 225,000 dollarar. í kær-
unni sagði líka að Afman tæki
100,000 dollara í ráðgjafalaun.
Síðar gekk Cannon til samninga
um ákæruna án þess að játa eitt
eða neitt.
Afman hélt líka stöðum og hlaut
laun frá tveim öðrum lántakend-
um, Carolco Pictures Inc., sem
þekktast er fyrir Rambó-mynd-
irnar, og Scotti Brothers Enterta-
inment Industries Inc., sem nú
nefnist All American Communic-
ations Inc.
Hlutverk Afmans hjá bankanum
þróaðist með tímanum í það að
vera ráðgefandi. Hann hélt áfram
að þjóna sem tengiliður milli
Crédit Lyonnais og Hollywood
þar til fyrir skömmu.
Afman vill ekkert láta eftir sér
hafa annað en að ræða um ráð-
gjafalaunin. Hann segir bankan-
um hafa verið kunnugt um stöð-
urnar og launin hafi verið greidd
bankanum. Hann segist ekki hafa
stefnt sambandi sínu við bankann
í hættu, og staða hans hafi ekki
verið umdeild í Hollandi. Hann
bætir því við að breytingin á
starfsheiti hans væri ekki tengd
ágreiningnum. Hann fær enn
225,000 dollara á ári frá Carolco
og undirfyrirtæki þess, í tengsl-
um við stöður sem hann heldur
hjá báðum. Crédit Lyonnais hefur
veitt Carolco 85 milljón dollara
lántökuheimild og, ásamt öðrum
bönkum, 95 milljón dollara lán-
tökuheimild til undirfyrirtækis-
ins.
Aðrír bankar drógu
saman seglin í Holly-
wood
Þegar kom fram á árið 1988 fór
fiölgandi þeim óháðu fram-
leiðslufyrirtækjum sem urðu
fórnarlömb óstjórnar, mikils
kostnaðar vegna yfirbyggingar og
kvikmynda sem féllu. Aðrir bank-
ar, sem höfðu veitt minni lán til
Hollywood, fóru að draga saman
seglin. En það gerði Crédit Ly-
onnais ekki. Jacques Griffault,
embættismaður hjá bankanum,
sagði f blaðaviðtali í desember
1988: „Við erum skuldbundnir
þessari atvinnugrein og við
stöndum að baki viðskiptavina
okkar og kippum ekki undan
þeim fótunum þegar tímarnir eru
erfiðir."
í aðalstöðvunum voru talsmenn
jafnkokhraustir. Þetta sama ár til-
kynnti Haberer, nýi yfirmaður-
inn, áætlanir um að tvöfalda
nettógróða bankans til ársins
1992. Á meðan hann hefur setið
við stjórnvölinn hefur lánamagn
stokkið upp um 37%, í um 113
milljarða dollara. Þar sem mikið
vaxtarskeið var framundan höfðu
kvikmyndalánin svo sannarlega á
sér fallegt yfirbragð. Þau reyndust
vera ábatasamari en almenn lán
til fyrirtækja, sagði annar emb-
ættismaður bankans í blaðavið-
tali 1988.
Sumir í kvikmyndabransanum
gefa í skyn að bankanum hafi ein-
faldlega tekist að draga á langinn
að horfast í augu við tap sitt í
Hollywood með því að lána sífellt
meira fé.
Sem dæmi má nefni að Crédit
Lyonnais lagði fyrir skömmu
fram kæru í Los Angeles á fram-
leiðandann Charles Band og fyrir-
tæki hans. Þar er fullyrt að fyrir-
tækin skuldi bankanum meira en
26.8 milljónir dollara og ákærur
um að Band hafi látið bankanum í
té falsaðar veltuskýrslur og beint
fé fyrirtækisins á bankareikninga
í Sviss og í kastala á Ítalíu.
En kæran gefur líka til kynna að
bankinn hafi lagt fram ný lán til
að verja eldri lán. í kærunni segir
að Epic Pictures Enterprises Inc.
hafi verið myndað til „að ná tang-
arhaldi á“ eignum Empire-fyrir-
tækja Bands og endurgreiða lán-
ardrottnum, þ.á m. Crédit Ly-
onnais. í kærunni kemur ekki
fram hver eigandi Epics sé og það
hefur ekki fengist upplýst. En í
annarri kæru, sem Epic lagði
fram gegn Band og fyrirtækjum
hans í hæstarétti Los Angeles, er
gefið til kynna að Epic hafi líka
verið lántakandi hjá Crédit Ly-
onnais, og hefði 37.5 milljón doll-
ara lán útistandandi frá bankan-
um 31. mars 1991.
Band segist ekki hafa fengið
kæruna í hendur og vill ekki segja
neitt um ákæruatriðin. Hann seg-
ir þó að bankinn hafi tekið stjórn-
ina á Empire-fyrirtækjum hans í
sínar hendur 1986 og séð um sölu
þeirra til Epic. „Síðasta hálfa ann-
að árið hefúr engin greiðsla farið
fram án þeirra blessunar," segir
hann. „Þeir voru barnfóstrurnar
okkar hér innan veggja."
Hrun MGM-Pathé
Vandræði bankans náðu há-
marki í MGM-Pathé hruninu. Það
er kaldhæðnislegt að Giancarlo
Parretti og félagi hans, Florio Fi-
orini, skutu fyrst upp kollinum í
Hollywood fyrir fiórum árum sem
lausn á vanda Cannon-fyrirtækj-
anna. Afman afþakkaði að hafa
samstarf við þá, en þeim varð bet-
ur ágengt þegar þeir leituðu til
annarra bankamanna hjá Crédit
Lyonnais. Herrarnir Parretti og
Fiorini dældu meira en 200 millj-
ónum dollara í Cannon með alls
kyns hlutabréfakaupum og lán-
um, og aðstoðuðu við að greiða
niður bankaskuldir fyrirtækisins.
„Peningarnir komu í hrúgum og
öllum bönkunum var greitt að
fullu,“ segir Miller hjá Chemical
Bank, öðrum lánardrottni Cann-
ons. „Þetta var ákaflega ánægju-
leg saga fyrir bankana.“
Parretti hélt áfram að bjóða í
aðra lántakendur Crédit Lyonnais
sem voru í vanda staddir, og
margir höfðu þann grun að hann
ynni í samráði við bankann, sem
væri að reyna að koma öllum
vandræðalánunum sínum í einn
pakka, sem síðan væri hægt að
selja. „Tengslin milli Parrettis og
CLBN eru augljóslega óljós og
jafnvel ekki heilbrigð, vegna þess
að CLBN notar hann til að taka
yfir fyrirtæki í vanda, sem eru við-
skiptavinir bankans,” segir d’Au-
bert, franski þingmaðurinn, í
skýrslu sinni. Parretti vill ekkert
láta hafa eftir sér.
Breyting varð á þessu sambandi
1988, þegar Parretti gerði tilraun
til að komast yfir Pathé Cinema,
franskt kvikmyndafyrirtæki sem
nýtur álits, með aðstoð Crédit Ly-
onnais. Sú tilraun var stöðvuð í
júní 1989 af franska fjármálaráð-
herranum, sem hélt því fram að
Parretti væri „ógnun við al-
mannalög“. Þá hafði Parretti ver-
ið kærður fyrir ítölskum dómstóli
fyrir sviksamlegt gjaldþrot í
tengslum við hrun ítalsks dag-
blaðs sem hann átti hlut í. 1990
var Parretti sakfelldur og dæmd-
ur í þriggja ára og 10 mánaða
fangelsi. Hann hefur áfrýjað úr-
skurðinum. Þrátt fyrir löðrung-
inn í Frakklandi notaði Parretti
Pathé- nafnið og breytti fljótlega
nafni Cannon-fyrirtækjanna í
Pathé Communications Corp.
Þegar Parretti síðan komst yfir
MGMAJA Communications Co.
fyrir um 1.3 milljarð dollara,
sameinaði hann það Pathé.
Hversu mikið Crédit Lyonnais
blandaðist inn í þessi viðskipti
varð ekki ljóst fyrr en kvikmynda-
verið fór að líða af skorti á reiðufé
og lítill hópur lánardrottna lagði
fram beiðni í ríkisgjaldþrotadóm-
stóli á líðandi ári í tilraun til að
gera upp fyrirtækið.
Þetta voru endalokin á hveiti-
brauðsdögum Crédit Lyonnais og
Parretti. Æðstu embættismenn
Crédit Lyonnais söfiiuðust saman
í Hollywood og hófúst handa við
að greiða skuldir og náðu þannig
samningum við lánardrottnana.
Parretti vék sem aðstoðarforstjóri
fyrirtækisins, vegna þrýstings frá
bankanum.
Svo gerðist það nýlega að Rott-
erdam-deild bankans og MGM-
Pathé lögðu fram kæru á Parretti
og fleiri, þar sem því er haldið
fram að hann sé að skipta sér af
starfsháttum nýrrar yfirstjórnar
kvikmyndaversins og hefði komið
á ringulreið innan versins. í kær-
unni, sem er lögð fram í ríkis-
dómstóli Delaware, er því haldið
fram að Parretti hafi villt um fyrir
bankanum þegar hann leitaði að-
stoðar til að fiármagna kaup sín á
MGM/UA. í kærunni segir að
hann hafi farið fram á skamm-
tímalán þar til ákveðnir fiárfestar,
sem hefðu gefið „ákveðin loforð“,
gætu lagt fram fé til að leysa af
veðið. Bankinn varð við beiðn-
inni, en hinir fiárfestarnir „komu
aldrei fram“, segir í kærunni.
Kærur á kærur ofan
Kæran gefur líka til kynna að
Crédit Lyonnais hafi haldið áfram
að halda Parretti á floti með því
að sjá honum fyrir einum millj-
arði dollara í skammtímalánum
og fyrirframútborgunum, með
fleiru. Aðilar að bankanum segja
að alls nálgist lán Crédit Lyonnais
til Parretti og fyrirtækja hans 1.5
milljarð dollara. Haberer hins
vegar sagði í blaðaviðtali í júní-
mánuði að bankinn sé „tryggður
með verðmæti MGM, sem eigi
geysilegar birgðir af verðmætum
myndum".
Um svipað leyti sendi Parretti frá
sér yfirlýsingu þar sem hann bar
brigður á réttmæti þess að víkja
honum úr stjórn MGM-Pathé.
Þann sama dag veitti hins vegar
ríkisdómari í Delaware Crédit Ly-
onnais tímabundið hömlunar-
leyfi, sem í raun hindrar Parretti í
að skipta sér af störfúm nýju
stjórnendanna f kvikmyndaver-
inu. Og nú hefur Pathé Commun-
ications, yfirfyrirtæki MGM, til-
kynnt að það hafi höfðað mál fyr-
ir hönd Parretti fyrir dómstól í
Delaware. Enn er ekki fullkom-
lega ljóst hvemig Crédit Lyonnais
þvældist svo djúpt í þessi mál.
„Þetta var eins og Las Vegas sjúk-
dómsferlið hjá spilafíklum, sem
tapa alltaf meiri og meiri pening-
um við spilaborðin," segir fiár-
málaráðgjafi sem hefur unnið að
kvikmyndaverkefnum hjá bank-
anum. „Ég held bara að það hafi
blásið út þar til það varð stjórn-
laust."
Hvernig sem málið er vaxið er
Crédit Lyonnais að gera sitt besta
til að hindra að meiri skaði verði.
Forstjórar í Hollywood segja að
bankinn hafi sagt mörgum lán-
takendum sínum að hann vilji
draga úr lánafyrirgreiðslu sinni í
Hollywood um þriðjung eða
meira. Crédit Lyonnais hefúr
jafnvel biðlað til annarra banka-
manna í Hollywood um að taka til
sín hluta af lánabyrði bankans.
En enn sem komið er hafa fáir
bitið á agnið.
Sumir í kvikmyndabransanum gefa í skyn að
langinn að horfast í augu við tap sitt í Hoilywood
með því að lána sífeílí meira fé.