Tíminn - 07.11.1991, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 7. nóvember 1991
Sjómannaverkfall yfirvofandi:
Afleiðingarnar gætu
orðið mjög alvarlegar
Vtrkfall undirmanna á kaupskipum hefst kl. 13:00 á morgun. Með
því stöðvast allir flutningar á sjó tii og frá landinu, svo og allar
strandsiglingar. Útflytjendur hamast við að koma frá sér vörum og
innflytjendur að draga þær til sín. Samband flutningaverkamanna á
Norðurlöndum hefur lýst yfír samúðarverkfalli og fá íslensk skip
ekki afgreiðslu í höfnum þar. Ef verkfallið dregst á langinn getur
það haft giska alvariegar afleiðingar.
Málið brennur hvað heitast á út-
flytjendum sjávarafurða, Sölumið-
stöð hraðfrystihúsanna og íslensk-
um sjávarafurðum. Birgðir erlend-
is eru litlar. Ræður þar hvort
tveggja að veiðar hafa gengið fá-
dæma illa síðasta kastið, og með
því að allt er flutt með gámum er
útflutningur stöðugri en áður var.
Ef birgðir þrýtur, er eins víst að út-
lendingar komist á bragðið með
eitthvað nýtt, í það minnsta væru
íslenskar vörur komnar í vörn á
harðsóttum markaði. Segja má að
öllum fiskkössum f landinu hafi
verið safnað saman og þeir sendir
úr landi í von um að halda sem
mestri fótfestu.
„Menn hætta ekki að borða fisk þó
sjómenn á íslenskum kaupskipum
fari í verkfall. Neytendur leita ann-
að og keppinautar okkar ganga á
lagið. Það er veruleg hætta á að við
töpum mörkuðum. Og síðan verð-
ur að koma í ljós hversu vel gengur
að vinna þá aftur," segir Bjarni
Lúðvíksson, framkvæmdastjóri hjá
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna.
Bjarni bætir við að hraðfrystihús-
in, sem standa að Sölumiðstöðinni,
eigi vitaskuld í erfiðleikum eins og
flest önnur slík í landinu. Verkfall-
ið yrði ekki til að bæta ástandið.
Húsin sitja uppi með vöruna, fram-
Ieiðslukostnaðinn, geymslukostn-
að og vexti, en fá engar tekjur f
staðinn. Þetta á vitaskuld við alla
fiskvinnslu í landinu.
Mikið hefur verið að gera hjá
skipafélögunum, Samskip og Eim-
skip, þessa síðustu daga fyrir verk-
fall. Það á einkum við um útflutn-
ing. Þórður Sverrisson, forstöðu-
maður flutningasviðs Eimskips,
segir að mikið hafi verið að gera
bæði við að breyta áætlunum skipa
félagsins og að koma verðmætum
úr landi sem annars lægju undir
skemmdum.
„Verkfallið hefur gífurleg áhrif.
Uppi á íslandi horfa menn kannski
helst á röskunina í flutningunum
til og frá landsins. En verkfallið
raskar flutningaþjónustu okkar,
sem tekið hefur langan tíma að
byggja upp; flutninga á Ermar-
sundinu, flutninga milli Bretjands
og Þýskalands, frá Nýfundnalandi
til Evrópu, flutninga milli Skand-
inavíu og Færeyja. Starfsmenn
Eimskips hafa haft mikið fyrir
þessari uppbyggingu. Þetta eru
viðkvæmir markaðir og menn taka
ekki mikið mark á þeirri afsökun
að íslenskir sjómenn séu í verkfalli.
Það getur valdið okkur óbætanlegu
tjóni,“ segir Þórður um áhrif verk-
fallsins á Eimskipafélagið. Áhrifin
á Samskip verða tæpast minni.
Allir þeir, sem flytja út vörur, eru
svona nokkurn veginn í þessum
sporum. Ef verkfallið dregst á lang-
inn, geta markaðir tapast. Inn-
flutningur leggst að sjálfsögðu líka
af, en kaupmenn eru sæmilega
birgir. Þá er ómögulegt að segja
hversu illa verkfallið leikur illa
stæð útflutningsfyrirtæki, sem
reyndar á við um flest fiskvinnslu-
íyrirtæki, eins og Bjarni Lúðvíks-
son benti á. Eitt er víst: Verkfallið
getur haft alvarlegar afleiðingar,
hversu mikinn rétt sem það á ann-
ars á sér. -aá.

A SOLUSKRA
ASKJA
Að sögn Guðmundar Einarssonar,
forstjóra Ríkisskipa, hefur fyrirtækið
sett strandferðaskipið Öskju á söiu-
skrá, eins og ráðherra óskaði eftir.
Engar fyrirspumir hafa enn komið
um skipið. Guðmundur sagði að
engar stefnumarkandi ákvarðanir
hefðu enn verið teknar um rekstur-
inn eftir áramótin og þar af leiðandi
hefði enn sem komið er engu starfs-
fólki verið sagt upp.
„Það tekur sinn tíma að selja skip
og engan veginn er víst að það seljist
fljótt og þá er náttúrlega spuming
hvað á að gera við skipið. A að láta
það Iiggja eða á að sigla því áfram?"
sagði Guðmundur í samtali við Tím-
ann. -PS
Ríkisstjóm íslands:
Fordæmir aðgerðir
Serba í Króatíu
Ríkisstjóm íslands hefur samþykkt
ályktun þar sem hemaðaraðgerðir
Serba á hendur Króah'u eru harðlega
fordæmdar og skorað á hlutaðeigandi
aðila að stöðva nú þegar beitingu vopna-
valds og forðast frekari blóðsúthelling-
ar.
í ályktuninni segir orðrétt „Deilumar í
Júgóslavíu verður að leysa á grundvelli
ákvæða Ráðstefnunnar um öryggi og
samvinnu í Evrópu um sjálfsákvörðun-
arrétt þjóða, landamæri og réttindi þjóð-
emisminnihluta. Breytingar á landa-
mærum með vopnavaldi eru í andstöðu
við gagnkvæmar skuldbindingar aðild-
amkja RÖSE. Af hálfu íslenskra stjóm-
valda verða slíkar breytingar undir eng-
um kringumstæðum viðurkenndar.
íslensk stjómvöld lýsa yfir fúllum
stuðningi við friðarumleitanir Evrópu-
bandalagsins í umboði RÖSE og telja
friðaráætlun þess æskilegan gmndvöll
að friðsamlegri lausn deilunnar. Við-
brögð Serba við friðaráætluninni sýna
skort á vilja til að leysa deiluna með frið-
samlegum hætti.
Lýðveldin Slóvenía og Króatía hafa með
lýðræðislegum hætti lýst yfir sjálfstæði.
Verði hemaðaraðgerðir ekki stöðvaðar
er óhjákvæmilegt að hið alþjóðlega sam-
félag grípi til frekari aðgerða f því skyni
að stuðla að lausn átakanna.“ -EÓ
Kirkjubæjarskóli
á 20 ára afmæli
Laugardaginn 9. nóvember kl. 15:00 ið til kaffisamsætis.
verður 20 ára afmæli Kirkjubæjarskóla Afmælisárgangar ávarpa gesti, gengið
á Síðu haldið hátíðlegt og núverandi verður um ganga og myndir nema og
og fyrrverandi nemendum, starfsfólki myndasýning úr starfi skólans skoðað-
og öðmm aðstandendum skólans boð- ar. Þá er Héraðsbókasafnið opið. -aá.
Búraveiðar hér við land og utan ísl. fiskveiðilögsögu vekja vonir, en Nýsjálendingar veiða um 60.000 tonn á ári:
Nýr nytjafiskur við ísland?
Veiðar togarans Klakks frá Véstmannaeyjum á djúpsjávarfisknum
búra hafa vakið athygli, enda landaði skipið 40 tonnum af þessum
fiski í vikunni. Búri er utan kvóta, en hann hefur ekki verið veiddur
í neinu magni hér við land áður. Þannig sagði Haildór Þorsteinsson
hjá Aflakaupabankanum að þangað hafi nær ekkert komið af þess-
um físki. Búri er þó vel þekktur matfiskur eriendis og búri, sem
Klakkur fékk í fyrri veiðiferð og seldur var á Prakklandsmarkaði, fór
á 110 kr. kflóið.
Ekki hefur fengist uppgefið hvar
Klakkur veiddi fiskinn, en hann
virðist halda sig djúpt og á litlum
blettum, þannig að erfitt getur
reynst að hitta á hann. Hjörtur Her-
mannsson, útgerðarstjóri í Vest-
mannaeyjum, sagði þó að Klakkur
hefði verið í íslenskri lögsögu þegar
hann fékk þessi höl. Aðspurður um
hvort útgerðin myndi sækja í þessa
tegund með meiri krafti, sagði
Hjörtur að þeir væru alltaf að leita
Ieiða til að lifa, en hins vegar þyrfti
miklar tilraunir áður en til þess
kæmi að hægt væri að tala um
markvissa sókn í þetta. Hjörtur
sagði að þeir myndu þó tæplega geta
framkvæmt miklar rannsóknir upp
á eigin spýtur. Þeir hafi reynt þessar
veiðar í vetur og svo aftur núna, og
væru að þreifa fyrir sér hvort búrinn
gæfi sig frekar á einhverjum
ákveðnum árstímum eða hvað væri
helst uppi í þessu. Hjörtur sagði að
svona kostaði hins vegar bæði fé og
fyrirhöfn, en neitaði því ekki að út-
gerðin íhugaði að leita eftir stuðn-
ingi til að rannsaka þennan mögu-
leika nánar.
Tíminn hefur fengið upplýsingar
um að í sumar voru tvö erlend verk-
smiðjuskip að búraveiðum á svæð-
inu milli Islands og Skotiands utan
fslenskrar lögsögu, og lausafregnir
eru á kreiki um að franskt skip hafi
fengið um 200 tonn af þessari teg-
und utan lögsögunnar á svipuðum
slóðum að undanfömu. Ekki fékkst
þó fiskisagan af franska togaranum
staðfest og að sögn Jóns B. Jónas-
sonar í sjávarútvegsráðuneytinu
höfðu margir spurst fyrir um þessar
meintu veiðar í gær, en ekkert er
vitað um hvort sagan á við rök að
styðjast.
Eins og kunnugt er hafa nokkur ís-
lensk skip á seinni árum sótt út fyr-
ir fiskveiðilögsöguna í úthafskarfa
með ágætum árangri, en ráðuneytið
hvatti á sínum tíma skip til að þreifa
sig áfram í þeim veiðum með því að
veita ákveðnar heimildir í grálúðu
aukalega. Að sögn Jóns B. hefur ekk-
ert verið um það rætt að gera eitt-
hvað svipað varðandi búrann, en
hann bendir á að allar aflaheimildir
nú séu mun niðurnjörvaðri en fyrir
nokkrum ámm.
Búri gengur undir ýmsum nöfnum
erlendis. A Nýja-Sjálandi og í Ástral-
íu kallast hann „orange roughy", en
í Frakklandi heitir fiskurinn „berbc“.
Hann er mikið veiddur við Nýja-Sjá-
land og að sögn Halldórs Þorsteins-
sonar hjá Aflakaupabankanum var
kvótinn þar um 60.000 tonn á síð-
asta ári. Þar hafa menn þróað
vinnslutækni fyrir þennan fisk og
m.a. var Baader-fyrirtækið í Þýska-
landi fengið til að smíða sérstaka
vélasamstæðu til að vinna hann, og
markaðskynning á þessum fiski í
Evrópu hefur verið nokkur. Búrinn
vex afar hægt og verður kynþroska
um fertugt og margir einstaklingar,
sem koma til vinnslu á Nýja-Sjá-
landi, eru um eða yfir 100 ára. Það
mun viðurkennt í Nýja- Sjálandi að
þessi stofn sé ofveiddur, enda endur-
nýjunin hæg, og líta menn á þessar
veiðar sem eins konar „námagröft“.