Tíminn - 21.11.1991, Síða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur21. nóvember 1991
Svona sá 19. aldar listamaöur fyrir sér orrustuna áriö 9 þegar germanskur her gersigraöi Rómverja og felldi sjötta hluta rómverska hersins.
Af hverju rómönsk menning náði ekki undirtökunum í Þýskaiandi:
Germanir gersigruðu
rómverskan
her árið 9
Lengi hafa sumir veit því fyrir sér hvernig standi á því að rómversk
menning, sem náði fótfestu um alla Vestur-Evrópu, festi aldrei rætur í
Þýskalandi. Fornar heimildir greina frá stórorrustu milli Germana,
undir forystu Hermanns Tsérúskahöfðingja, og rómverskra hersveita
þar sem Rómverjarnir voru gersigraðir árið 9. Þessi atburður hefur
síðan verið álitinn upphaf þýskrar sögu og Hermann kallaður „frelsari
Germaníu".
Wolfgang Schluter, forstöðumaður menningarsögusafnsins í
Osnabruck, hafði forgöngu um núverandi fornminjarannsóknir
sem staöfesta legu orrustuvallarins. Andlitsgríman, sem hann
heldur á, er einn þeirra hluta sem fundist hafa við uppgröftinn.
Nú hafa fornleifafræðingar fund-
ið tæplega 2000 ára gamlan víg-
völl í Neðra-Saxlandi og leiða
getum að því að þar sé orrustu-
völlur Hermanns Tsérúska fund-
inn.
Minnismerki á
vitlausum stað
Árið 1837 var afhjúpað Her-
mannsminnismerkið þar sem
það gnæfir yfir trjátoppana í Tev-
tóborgarskógi. Smíði þess hafði
tekið 37 ár.
En þessi „frelsari Germaníu“
hefur sennilega verið settur nið-
ur á vitlausum stað. Það var ekki
í Tevtóborgarskógi, heldur 80
km íjær í norðvestur, hjá Bram-
sche í jaðri Wiehengebirges, sem
fomleifafræðingar hafa rekist á
ummerki um stórkostlega orr-
ustu.
Þessar fornu hernaðarleifar em
í 1000 metra breiðu skarði milli
GroBen Moor og Kalkrieser
Berg. Þó að enn hafi ekki nema
lítill hluti skarðsins verið rann-
sakaður með málmleitartækjum,
hafa þegar komið í ljós yfir 400
málmhlutir frá tímum Rómverja
við fyrsta uppgröft, okar af kast-
spjótum og blýkastskífum, hlut-
ar af hnífum og skjöldum og ótal
margar myntir.
Fundurinn hefur vakið athygli
fornleifa- og fornaldarsagnfræð-
inga og einn þeirra, Horst Callies
við Hannover-háskóla, segir slíkt
samansafn menja um þungvopn-
að rómverskt fótgöngulið og
riddaralið einstakt á svæðinu á
hægri bakka Rínar.
Myntsérfræðingur hefur kom-
ist að þeirri niðurstöðu að mynt-
irnar hafi glatast í hernaði í
frjálsri Germaníu árið 9. Ná-
kvæmlega á þeim tíma var stríðs-
herrann Quinctilius Varus flækt-
ur í grimmilegt blóðbað. Þýskir
ættbálkar höfðu tælt tugþúsund
manna herlið Rómverja í laun-
sátur og bókstaflega þurrkað það
út.
Um sjötti hluti allra róm-
verskra hermanna mætti þar
dauða sínum.
Hernaður Tsérúskahöfðingjans
gegn Rómverjum er enn álitinn
upphaf þýskrar sögu. Hvort Her-
mannsorrustan var „sigur yfir
rómönskuninni", eins og ger-
mönsk goðsögn vill kalla það,
skal ósagt látið, en víst er að hún
hefur grafist æ dýpra í sálarlíf
Þjóðverja í ýmsum útgáfum.
Rómverski sagnaritarinn Tacit-
us (um 55 til 120 e.Kr.) hafði
staðsett ósigurinn á stað nærri
Tevtóborgarskógi, en öll frekari
leit að vígvellinum hefur til
þessa verið árangurslaus og því
líkast sem hersveitir Quinctilius
Varus hefðu horfið í eins konar
„Bermúdaþríhyrning". 1983
komst fornfræðingur einn svo að
orði að þrátt fyrir 700 kenningar
hefði engin enn leitt til orrustu-
vallarins.
Sagnfræðingurinn Theodor
Mommsen hafði þá þegar til-
nefnt Niewedder-dældina sem
líklegan orrustuvöll og þar eru
nú fjórir leitarmenn að störfum.
Þar höfðu bændur hvað eftir
annað fundið rómverska gull- og
silfurpeninga í mýrkenndum
jarðveginum. En getgáta
Mommsens náði ekki að sigrast á
kenningunni um Tevtóborgar-
skóg.
Fyrir fjórum árum breyttist
vindáttin. Breskur áhugamaður
um fornminjagröft hafði fundið
162 silfurdínara í „Fjársjóðadaln-
um“ og í þetta sinn tók forstöðu-
maður menningarsögulega
safnsins í Osnabruck, Wolfgang
Schluter, við sér. Hann lét gera
málmleit á svæðinu og á sl. ári
hefja kerfisbundna könnun á því.
Orrustuvöllur fundinn
Eftir aðeins örfáar skóflustung-
ur rákust vísindamennirnir á
leifar germansks virkisveggs úr
grastorfum. Moldarhaugurinn
var upphaflega 200 metra langur,
5 metra breiður og reis hátt í
hálfhring umhverfis fjallsræt-
urnar.
Beint fyrir framan grasvegginn
hlýtur harður bardagi að átt sér
stað. Sérfræðingamir hafa fund-
ið sandalanagla, beltissylgjur,
hluta af spangabrynjum, kant-