Tíminn - 07.12.1991, Blaðsíða 5

Laugardagur 7. desember 1991
Tíminn 5
Davíð hafnar tillögum Þorsteins og segir að vandi sjávarútvegs sé offjárfesting og „tekjuskiptingar-
vandamál milli útgerðar og fiskvinnslu":
Búnaðarbankinn seldur og
600 ríkisstarfsmenn reknir
Ríkisstjómin hefur ákveðið að breyta Búnaðarfoankanum í hlutafé-
lag í upphafi næsta árs og hefja þá þegar sölu á hlut ríkisins í hon-
um. Engir nýir ríkisstarfsmenn verða ráðnir á næsta ári og 600 op-
inberum starfsmönnum verður sagt upp störfum. Til greina kemur
að afhenda Landsbankanum lán atvinnutryggingadeildar Byggða-
stofnunar til eignar. Þetta eru nokkrar þeirra aðgerða í efnahagsmál-
um sem Davíð Oddsson forsætisráðherra tilkynnti á Alþingi í gær,
þegar hann mælti fyrir frumvarpi um ráðstafanir í ríkisfjármálum
(bandorminum).
í ræðunni gaf forsætisráðherra
beint og óbeint til kynna að ríkis-
stjómin myndi ekki fara þær leiðir,
sem Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra hefur lagt til í stjóminni að
famar verði til að styrkja stöðu sjáv-
arútvegsins. Viðbrögö Þorsteins við
þeirri stöðu, sem upp er komin, er
óviss.
Meginmarkmiðið er
lægri verðbólga og
minni viðskiptahalli
Verði bandormurinn að lögum
verða útgjöld ríkissjóðs um 1,9
milljarði króna lægri en ella. Eftir
helgina verða fleiri tekjuöflunar-
fmmvörp lögð fram og er stefnt að
því að þessi frumvörp lækki útgjöld-
in um 2 milljarða til viðbótar. Fmm-
vörpin taka mið af þeim forsendum
að spáð er að landsframleiðsla á
næsta ári dragist saman um 3,6% og
þjóðartekjur um 5,7%, viðskiptahalli
verði 16 milljarðar, eða 4,2% af
landsframleiðslu, og atvinnuleysi
verði 2,6% af vinnuafli.
Davíð lagði áherslu á tvö atriði, sem
hann sagði vera meginmarkmið
efnahagsstefnu ríkisstjómar sinnar.
Annars vegar að draga úr verðbólgu,
þannig að hún verði til frambúðar
minni en í helstu viðskiptalöndum
okkar, og hins vegar að draga úr við-
skiptahalla. Davíð sagði að öflugasta
tækið til að viðhaida sem minnstri
verðbólgu væri stöðugleiki í gengi.
Hann sagði að ekki væri tilefni til
breytinga á raungengi. Raungengi
væri núna nálægt meðallagi síðustu
tveggja áratuga.
Davíð tók fram að á allra næstu ár-
um gætu íslendingar ekki lengur
treyst á að hagvöxtur ykist vegna
nýtingar sjávarafla og orku. Gmnd-
völl fyrir hagvexti og bættum lífs-
kjömm yrði að skapa með öðmm
hætti. Horfa yrði til allra greina at-
vinnulífs, en ekki einblína á einstak-
ar greinar.
Ekki verður
hróflað við
aðstöðugjaldi í bráð
Eitt af því, sem Þorsteinn Pálsson
sjávarútvegsráðherra hefur lagt til í
ríkisstjóminni, er að aðstöðugjald
verði afnumið í áföngum, og fyrsta
skref í þá átt verði stigið um næstu
áramót. Skoða verður orð forsætis-
ráðherra um skattlagningu atvinnu-
lífs með hliðsjón af þessari tillögu
Þorsteins, en Davíð hefur opinber-
lega ekki komið með viðbrögð við
henni fyrr en nú.
„Skattlagning atvinnurekstrar hef-
ur mikil áhrif á samkeppnisstöðuna
gagnvart erlendum keppinautum.
Ríkisstjórnin hefur þegar lýst því yf-
ir að skattlagning fyrirtækja verði
samræmd því sem gerist með sam-
keppnisþjóðum. Hér er hins vegar
ekki nóg að lýsa yfir að tilteknir
skattar verði afnumdir eða lækkaðir,
þótt það væri e.t.v. auðveldasta leið-
in í bráð. Breytingar af þessu tagi
verður að undirbúa vel. Við núver-
andi aðstæður í opinbemm fjármál-
um, bæði ríkis og sveitarfélaga,
mundi iækkun skatta að öðm
óbreyttu kollvarpa því markmiði að
draga úr viðskiptahalla, halda verð-
bólgu í skefjum og stuðla að lækkun
vaxta. Skattbreytingar þarf því að
undirbúa þannig að þær raski ekki
mikilvægustu markmiðunum í
efnahagsmálum. Þegar þessum und-
irbúningi er lokið verða ákvarðanir
kynntar og mun þá liggja fyrir
hvernig skattlagningu atvinnu-
rekstrar verður hagað til frambúð-
ar,“ sagði Davíð.
Vandi sjávarútvegs er
offjárfesting og tekju-
skáptingarvandamál
Forsætisráðherra gagnrýndi stjóm-
arandstöðuna fyrir að vilja grípa til
úreltra ráðstafana, sem hann kallaði
svo. Hann sagði hana vilja taka er-
lend lán til að fjármagna óráðsíu.
Davíð sagði að gömlu kreppuúrræð-
in dygðu ekki. Þau væm stefnumót
við fortíðina. Skilja má þessi orð for-
sætisráðherra sem yfirlýsingu um að
ekki yrði farið eftir tillögum og ráð-
um Þorsteins Pálssonar, en margir
líta svo á að Þorsteinn vilji fara hefð-
bundnar leiðir í að bregðast við
vanda sjávarútvegsins.
Fróðlegt er að skoða hvaða mat
Davíð leggur á vanda sjávarútvegs-
ins. Eftir að hafa minnst á aflasam-
drátt, sagði forsætisráðherra: „Erfið-
leikar í sjávarútvegi eiga öðm frem-
ur rætur sínar að rekja til tveggja
ástæðna. Annars vegar er um að
ræða tekjuskiptingarvandamál milli
útgerðar og fiskvinnslu í landi. Hins
vegar fjárfestingu í sjávarútvegi,
fjölda veiðiskipa og vinnslustöðva,
sem miðast við miklu meiri afla en
nemur afrakstursgetu íslenskra
fiskimiða nú og í næstu framtíð."
Davíð sagði að aðgerðir stjómvalda
til að styrkja sjávarútveginn muni
taka mið af þessum tveimur orsök-
um. Reynt verði að jafna afkomu-
möguleika í veiðum og vinnslu og
greiða fyrir hagræðingu, t.d. með
hugsanlegri lánalengingu og frestun
á afborgunum Iána. Hann sagði að til
athugunar væri að afhenda Lands-
banka íslands kröfur atvinnutrygg-
ingadeildar Byggðastofnunar að
vemlegum hluta til eignar og verða
þær þá væntanlega að sérstakri deild
innan bankans. Hann sagði að slík
ráðstöfun breyti eiginfjárstöðu
bankans og þegar fram í sæki
greiðslustöðu hans jafnframt. Davíð
minntist hins vegar ekkert á að
ákveðið hefði verið að frysta lán At-
vinnutryggingasjóðs, eins og Þor-
steinn hefur lagt til að gert verði.
Davíð vék að vaxtamálunum og
sagði að ríkisstjómin legði alla
áherslu á að draga saman útgjöld
ríkissjóðs og þar með draga úr láns-
fjáreftirspum. Hann sagði að þetta
væri langmikilvægasta aðgerðin á
sviði efnahagsmála og með henni
vildi ríkisstjómin skapa raunvem-
lega forsendu fyrir vaxtalækkun.
Jafnframt yrði haídið áfram að opna
fjármagnsmarkaðinn og auka þar
samkeppni. Davíð hafiiaði þeirri leið
að ríkið þvingaði niður vexti með
handafli, en Þorsteinn Pálsson hefur
sagt að til greina komi að fara slíka
leið. Þorsteinn hefur talað um
„handleiðslu" í þessu sambandi.
Búnaðarbankinn seld-
ur og 600 ríkisstarfs-
menn reknir
Davíð sagði að ákveðið hefði verið
að fækka starfsmönnum ríkisins um
600. Allar nýráðningar yrðu stöðvað-
ar. Yfirvinna yrði skorin niður. Risna
og kostnaður vegna utanlandsferða
yrði skorin niður. Hann sagði að
ákveðið hefði verið að herða stórlega
eftirlit með ferðakostnaði ríkisins
með því m.a. að skikka ríkisstofnanir
til þess að skila mánaðarlega skýrsl-
um til viðkomandi ráðuneytis með
upplýsingum um fjölda ferða og
kostnað. Ákveðið hefði verið að bjóða
út kaup ríkisins á farseðlum með það
fyrir augum að lækka fargjalda-
kostnað. Dagpeningagreiðslur í ut-
anferðum ráðherra, alþingismanna
og embættismanna verði lækkaðar.
Reglum um ráðherrabifreiðar verði
breytt þannig að tryggt verði að ráð-
herrar greiði skatta af einkanotum
slíkra bifreiða.
Þá tilkynnti Davíð að ákveðið hefði
verið að selja nokkur ríkisfyrirtæki.
Sérstök ráðherranefnd myndi gera
tillögu um heildaráætlun um einka-
væðingu, sem kæmi til framkvæmda
strax í upphafi næsta árs. Seldiryrðu
hlutir ríkisins í Ferðaskrifstofií ís-
lands, Bifreiðaskoðun íslands, End-
urvinnslunni h.f., Gutenberg h.f. og
Sementsverksmiðjunni. Þá hefði
verið ákveðið að breyta Búnaðar-
bankanum í hlutafélag í upphafi
næsta árs og hefja sölu á hlut ríkis-
ins í honum. -EÓ
Guðnl Ágústsson, formaður bankaráðs Búnaðarbankans:
LÆRÐIST EKKERT
AFÚTVEGSBANKA?
„Ummæli Fríðriks Sophussonar Guðni sagði að hann hcfði talið að
um að selja bankann á hálfvirði eru reynslan af sölu Útvegsbankans
hneyksli. í hvað landi sem er hefði kennt mönnum að fara var-
myndu sl£k ummæli fjármálaráð- lega f að einkavæða ríldsbankana.
herra um eigur rðdsins og þjóðar- Hann sagði að svo virtist sem menn
innar kalla á afsögn. Að auki kemur mætu f engu þá staðreynd að Bún-
þessi yfiríýsing Davíbs Oddssonar aðarbankinn hefur um iangt skeið
eins og þruma úr heiðskíru lofU, gengið fram fyrir stgöldu í að halda
því að stjómin hefur talað um að vöxtum niðri.
það þurfi að setja hringamyndunar- Guðni sagði fráleitt að hægt sé að
íög tíl þess að bankinn færist ekki á hefja sölu bankans strax í uppbafi
hendur örfárra manna. Það er næsta árs. Fyrst þurfi Alþingi að
gremiiegt að þessir menn ætla sér fjalla um fmmvarp um að breyta
að koma þessari eign rfldsins í bankanum í hlutafélag. „Það er al-
hendumar á örfáum eignamönnum veg ljóst að það verður ekki bútur
fyrir hálfvirði," sagði Cuðni Ág- úr bankanum seldur á næsta ári,“
dstsson, alþingismaður og formað- sagði Guðni.
ur bankaráðs Búnaðarbanka ís- Guðni sagði að breytt eignarform
lands, þegar hugmyndir um sölu Búnaðarbankans hefði verið rætt C
bankans voru bomar undir hann. stjóm hans, en stjómin hafi ekki
Guðni sagði að þessar yfiriýsingar verið höfð með í ráðum um þær tíl-
ráðherranna hefðu kallað fram ótta lögur sem nú eru uppi á borðum
hjá starfsfólki Búnaðarbankans, ríkisstjóroarinnar. Ekkert samráð
sem nú er um 500 manns, og eUd hefði verið haft við bankastjóm eða
síður hjá viðskiptavinum bankans, bankastjóra.
en þeir eru um 80 þúsund. -EO/aá
Ögmundur Jónasson, BSRB:
„Þessar tíUögur koma vitaskuld
ekki tíl meft aft auftvelda gerft
kjarasamninga,“ segir Ögmund-
ur Jónasson, formaður BSRB,
um efnahagsráðstafanir ríkis-
stjóraarinnar, sem Davtð Odds-
son fbrsætísráftherra kynntí Al-
þingi f gær.
„Þaft er ljóst að þeir stía aft
halda áfram að sæýa sín efna-
hagsúrræði í vasa sjúklinga.
Álögur á þá aukast um 550 mlllj-
ónir. Þeir ætia aft brjóta á bak aft-
ur uppbygginguna í skóiakerfinu.
Þeir ætla aft segja upp starfsfólki.
Þetta eru efnahagsúrræftin, en
þaft er lfka Ijóst aft eftír þá hag-
ræftingn, sem unnin hefur verift í
opinberum stofnunum á undan-
fðrnum árum, oft með uppsögn-
um starfsfólks, aft uppsagnir nú
j&fngilda skertri þjónustu. Þaft er
brýnt aft menn geri sér grein iyr-
ir þessu.
Þessar uppsagnir eru reyndar
þegar byrjaðar, td. hjá Verftlags-
stofnun. Sem skýtur nú skökku
vift, eftir aft menn hafa reynt aft
fara út á þá braut aft hafa hemil á
verðlagi og upplýsa neytendur.
Það heffti þurft aft efla
þjónustu, ekki draga úr henni.
Hættan á atvinnuleysi eykst
meft þessum aðgerftum. Þaft er
hins vegar hvergi hreyft vift okr-
inu, sem öllum ber saman um aft
sé alvariegasta meinift hér í dag.
Þaft er talaft um aft hefja kerfis-
bundna sölu — gjafir vÚ ég kalia
þaft — á stofnunum og fyrirtækj-
um í sameign þjóftarinnar.
Finnst mönnum það hyggileg
ráftstöfun aft auka enn á sam-
þjöppun valds? Þetta þýftir ekkert
annaft en aft fjármálamenn, sem
^Eg vil þó tala fram aft þrátt fyr-
ir aft álögur á sjúklinga aukist
um 550 milljónir, hefúr í ýmsu
verift tekið tillit til tiUagna okkar
varftandi sparaaö í heUbrigftÍs-
kerfinu. Oryggisnetíft um Ör-
yrkja, aldrafta og baramargar
fjölskyldur hefur verift riftið þétt-
ar og þaft er jákvætt. En aft Bftrn
leyti þykja mér þessar ráftstafanir
allar vera vanhugsaftar og aft
þessi þjóð eigi rétt á betri vinnu-
hrögftum," segir Ögmundur Jón-
asson. -aá.
Viöbrögð við efnahagsaögeröum ríkisstjórnarinnar.
Þórarinn V. Þórarinsson:
„Við tejjum aft þaft sé fiestu öðru
mUdtvægara aft halllnn á rilds-
sjófti verfti knúinn vel niftur fyrir
fióra milljarfta. Og ekki bara
flestu öðru mikiK'ægara, heldur
alger forsenda þess aft hægt verfti
aft halda einhverjum stöftugleika
í vcrftlagi og verðbólgunni 12.5%
hámarid á ári,“ segir Þórarinn V.
Þórarinsson, framkvæmdastjóri
Vlnnuveitendasambands íslands.
„Ég hefi nú séft einstaka Ufti
þessara tUlagna, en hvaft varðar
einkavæftinguna þá erum vift,
sem helstu talsmenn einkageir-
ans, sannfærftir um þaft, eins og
reyndar flestar þjóftir heims, aft
atvinnurckstur og þjónusta sé
betur komin í einkageiranum en
hjá rikinu." —sá/-aá.
Viðbrögð við efnahagsaðgerðum ríkisstjórnarinnar.
Guðmundur Gyifi Guðbjörnsson, ASÍ:
„Við getum alveg haldlft því fram
aft helsta ásfeeftan fyrir því, hve
háir raunvextir eru, sé mUdll
haUi á ríkissjófti og þörf á lánsfé f
húsnæftiskerfinu. Þaft þarf aft
halda báðum þeim þáttum innan
marka, ef ná á raunvöxtunum
niftur. Það verftur vissulega aft
skera niður útgjöld fíl aft feekka
vextí. En þaft verður aft skera á
réttum stöftum.
Aftur á mótí höfum vift td.
gagnrýnt lyfjareglugerðina frá í
sumar mjög harkalega og þess
verftur auðvitaft aft gæta aft þess-
ar aftgerðir komi ekki hart niður
á þeim sem sCst skyldi,“ segir
Guðmundur Cylfi Guðbjörnsson
hjá Alþýðusambandi íslands.
Um fækkun starfsmanna hjá
hinu opinbera segir Guðmundur
Gylfi: „Þaft bætlr ekki atvinnu-
ástandið og kemur nlftur á okkar
fólki llka.“
Guðmundur Gylfi tók fram aft
ASÍ á eftír aft fara yfir tíUöguraar
f heUd og skoða allt í samhcngl.
—sáf-aá.