Tíminn - 14.01.1992, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 14. janúar 1992
Erlendar
fréttir
Verðhækkunum mótmælt í Moskvu og St. Pétursborg:
KRÖFUGANGA HINNA
HUNGRUÐU BIÐRAÐA
Moskva 13. janúar — Hið nýja sambandsríki fyrrum Sovétlýðvelda
glímir nú við alvarlegan vanda í kjöifar breytinga frá opinberrí verð-
lagsstjórnun til ftjálsrar verðmyndunar.
Þúsundir af fólki sem hliðhollt er
fyrra stjómarfari fór í kröfugöngu
um götur Moskvu og Leningard um
helgina, veifaði fánum með hamri
og sigð og bar spjöld sem á var letr-
að: „Ganga hinna hungruðu biðr-
aða“.
Fyrsti aðstoðarforsætisráðherra
Rússa, Gennady Burbulis, hefur
heitið að áfram verði haldið á leið
róttækra breytinga og varar stjóm-
völd við að gefa eftir. „Við getum
ekki látið þá stjórnendur sitja í emb-
ættum sem annaðhvort geta ekki
framkvæmt verkefni sín eða spilla
fyrir þeim og skeyta ekki um þau á
einhvem hátt,“ segir hann.
Boris Jeltsín hefur verið á ferðalagi
um iðnaðarhéruð í Mið- Rússlandi
til þess að kanna áhrif afnáms opin-
berrar yfirstjórnar verðlagsmála.
Breytingin hefur valdið því að verð á
mörgum nauðsynjum hefur tífald-
ast. „í janúarlok verður til staðar
sérfræðilegt álit um gang mála í
þessum erfiða mánuði," segir Bur-
bulis. Fréttir berast um að í St. Pét-
ursborg hafi verð neysluvara hækk-
að uum 182% í desember og muni
væntanlega tvöfaldast í janúar.
Burbilis segir að efnahagsmálin
muni bera hæst á fundi sambands-
ríkjanna þann 24. janúar nk. Sam-
eiginlegt efnahagssvæði segir hann
gerast æ brýnna og varar við því að
einstök ríki, t.d. Rússland, gefi út
skömmtunarseðla er gildi sem
gjaldmiðill ásamt rúblunni. „Seðl-
arnir gætu leit til innstreymis af
rúblum til Rússlands og kynt undir
verðbólgu, þegar verðlagið er þegar
orðið stómm fjölda um megn.“
Alsfr
Sid Ahmed Ghozali forsætisráð-
herra og deild úr hemum og óeirða-
deild öryggislögreglunnarstjóma nú
Alsír eftir að ffestað hefúr verið
fyrstu almennu plflokkakosningum
sem haldnar hafa verið í landinu. Al-
sírbúar búast nú við að heittrúar-
múslimar láti á sér kræla vegna
þess að kosningunum var frestað,
enda vantaði þá aðeins 28 þingsæti
til þess aö fá þingmeirihluta I seinni
hluta kosninganna sem átti að fara
ffam á fimmtudag.
Moskva
Rússland og Úkraína ætla að halda
áffam að draga úr herstyrk sínum
og vopnabúnaði í samrænhi við al-
þjóðasamkomulag um þau efni, að
því er TASS fféttastofan segir.
TASS segir lýðveldin tvö hafi fallist á
að uppfylla samkomulagið afvopn-
un á fundi um helgina. Á þessum
fúndi hafi ríkin einnig orðið ásátt um
með hvaða hætti þau skipta með
sér yfirráðum yfir Svartahafsflotan-
um.
Moskva
Þúsundir Litháa söfhuðust saman
skömmu fyrir dögun I gærmorgun í
miðborg Vilnius til að minnast þess
þegar sovéskar svarthúfúsveitir
drápu 14 manns fyrir ári. Vytautas
Landsbergis, forseti Lrtháen, ávarp-
aði mannfjöldann frá þinghúsi
landsins sem enn er víggirt Hann
sagði að enn vantaði nokkuð á að
Eystrasaltsríkin hefðu öðlast fullt
sjálfstæði.
Vatíkaniö
Páfagarður lýsti þvi opinberiega yf-
ir í gær að hann viðurkenndi sjálf-
stæði kaþólsku lýðveldanna Króatíu
og Slóveniu og engin ástæða væri
að bíða eftir frumkvæði annarra
Evrópuríkja í þeim efnum. Pieno
Pennachini, talsmaður stjómvalda
Páfagarðs, greindi ffá þessu í gær-
morgun. Hann sagði að tilkynning
um viðurkenninguna hefði í gær
verið send til stjómvalda í Króatíu og
Slóveníu.
Samkomulag um Svartahafsflotann milli
Rússa og Úkraínumanna:
Kjarnavopnuð
fley lúti
stjórn beggja
Moskva 13. janúar — Rússar og Ukraínumenn munu halda áfram að
grynnka í vopnabúrum sínum í samræmi við afvopnunarsamninga, að
því er Tass fréttastofan sagði á mánudag. Þá sagði enn að þessi tvö fyrr-
um Sovétlýðveldi hefðu komið sér saman um að deila með sér yfirráð-
unum yfir Svartahafsfiotanum, en ósamkomulag um stjórn hans hefur
skapað hættu á klofningi innan nýja ríkjasambandsins.
Tundurspillirinn Sovremennyy ber kjarnorkuvopn. Hann mun því
lúta sameiginlegri stjórn Rússa og Úkraínumanna.
Fréttastofan hafði það eftir rúss-
neska forsætisráðherranum, Andrei
Kozyrev, að viðræðurnar hefðu leitt
til skynsamlegs samkomulags um
að deila ábyrgðinni á flotanum og
herliði á úkraínsku landi. Forsæti-
ráðherrann fullyrti að aldrei hefði
verið hætta á að djúpstæður ágrein-
ingur skapaðist, þrátt fyrir að hvass-
ar yfirlýsingar gengju á víxl í fyrri
viku. Samkomulagið felst í meginat-
riðum í því að þau herskip er hafa
kjarnavopn innanborðs skulu vera
undir sameiginlegri stjórn ríkjanna,
en skip er bera hefðbundinn vopna-
búnað lúti úkraínskri stjórn. Menn
eru þó sammála um að litlu hafi
mátt muna að deilan yrði þess vald-
andi að forsendurnar fyrir samstarfi
er mótaðar voru í samningum á
fundunum í Minsk og Alma Ata í
fyrra mánuði brystu.
Húrra
Skólamenn urn land allt hafa nú
miklar áhyggjur af skólastarfi í
landinu og á sunnudaginn hélt
Kcnnarasamband íslands sérstak-
an „neyðarfund“ sem svo hefúr
verið kallaður vegna þess sem K.Í.
kallar í ályktun: „ákvörðun stjóm-
valda um geigvænlegan niðurskurð
á fjárframlögum til skólastarfs í
Iandinu.“
Kennarasambandið segir að með
ákvðrðun sinni um niðurskurð
vegi stjómvöld aö grundvallar-
mannréttindum. Aldrei hafi verið
brýnna en nú að hlúa að skólakerf-
inu þegar jaðrar við upplausn
vegna uppvaxtarskilyrða fjölda
barna og unglinga. Kennarasam-
bandið segir ennfremur í sinni
ályktun að ,Jág laun, langur vinnu-
dagur fjölmargra foreldra og
margs konar erfiðleikar fjölskyldna
hafa valdið vanlfðan og öryggisleysi
hjá stórum hópi bama.“
Ólafur og kjaramál
kennara
Sá stjómmálamaður sem hefur
teldð á sig að axla þá ábyrgð að
skerða grundvallarmannréttindi
með þessum hætti er Ólafur G.
Einarsson menntamálaráðherra.
Ólafur kom fram í sjónvarpi um
helgina og lýsti þá yfir að menn
yrðu hreinlega að gera sér grein
fyrir því að ekki væru til peningar
til að halda uppi almenniiegum
skóla á íslandi eíns og sakir stæðu.
Hins vegar sagði hann að ekkl
mætti rugla saman þeim nlður-
skurði sem nú er verið að fram-
kvæma í menntamálum annars
vegar og kjaramálum kennara hins
vegar. I framhaldi af því gaf ráð-
herrann út þá yfiriýsingu að kjör
kennara væru ekki tii að hrópa
húrra fyrir.
Eins og við mátti búast hafa kenn-
arar með formann Kennarasam-
bandsins t broddi fylkingar nú tekið
þessa skilningsríku yfirlýsingu ráð-
herrans sem fyrirheit um kjarabæt-
ur. Formaður K.Í. hefur lýst þessu
sem póiitískum túnamótum í af-
stöðu ríldsvaldsins gagnvart kenn-
urum og fagnað breyttu viðhorfí.
Ekki veit Garri hvernig mennta-
málaráðherrann ætlar að hækka
launin þjá kenmmim, þó vissulega
sé hægt að taka undir orð ráðherr-
ans að kjör þeirra séu ekkert tU að
hrópa húrra fyrir. Raunar treystir
Garri sér ekki Úl að hrópa húrra fyr-
ir kjÖrum þorra opinberra starfs-
manna og ekki heldur fyrir kjörum
launafólks almennt í landinu.
Kjör nemenda
En það sem Garra þykir fróðlegast
í þessu máH öBu er að enn á ný
virðist sem bÖrain eða nemendur
skólanna ætli að verða aukaatriði í
skólamálaumræðunni. í laugar-
dagsblaði Tímans var rætt við Unni
HaOdórsdóttir, formann í foreldra-
samtökunum, og verður að segjast
eins og er að nokkurt nýjabrum var
að því aö kynnast viðhorfum for-
eidra til skólamála í fjölmiðlum.
Eitt af fjölmörgum atriðum sem
fram komu í þessu viðtali var að
hun talaöi um að kjör baraa væru
Ólafur G. Einarsson
skert með þeim niðurskurði sem á
döfinni væri I skólamálum. Kjör ís-
lenskra baraa eru nokkuð sem telj-
ast verður til nýrra hugtaka í ís-
lenskri skólamálaumræðu. Kjör
kennara eru hins vegar ve! þekkt í
þessari sömu umræðu, eins og sjá
má af því að nú vill sjálfur menntá-
málaráðherrann beina umræðunni
frá kjörum nemenda og niður-
skurði i skólamálum og að kjörum
kennaranna.
í áðumefndu viðtali við formann
foreldasamtakanna varpaði hún
fram þeirri spumingu hvort kjör
nemenda og kennara þyrftu endi-
lega að fara saman og svaraði henni
þannig að í mörgum tilfellum
hindruöu kjarasamningar kennara
árangursríkt skólastarf þar sem
vinnuskylda kennaranna miðaðist
ekki endilega við þarfir nemend-
anna. Þetta er þarft að hafa í huga
þegar lagt er mat á þann niður-
skurð í menntamálum sem nú er á
dagskrá.
Það sem ríldsstjórnln er nú að
boða er fyrst og fremst aðför að
kjörum bama, að kjörum nem-
enda, ekki að kjörum kennara. Það
er því rétt hjá menntamálaráðherra
að ekki eigi að blanda saman spara-
aðaraðgerðum í skólamálum og
kjörum kennara. Hins vegar er þab
lítilmannlegt af ráðherranum að
reyna að beina umræðunni að kjör-
um kennara á sama tima og ráðist
er að kjörum bamanna. Ráðherr-
ann veit sem er að pólitískt er það
betra fyrir hann ef umræðan um
raðstafanir hans snýst um það
hvort kennarar fái betri kjör eða
ekki, heldur en að hún snúist um
það hvort verið sé að ráðast að
möguleikum baraa til náms og
þroska.
Meðvitaðir kennarar
Kennarar, sem eru einhver kjara-
meðvitaðasta stétt landsins, þurfa
iíka að gæta að sér og leyfa ekki
umræðunni um skerta þjónustu
við nemendur að snúast upp í um-
ræðu um möguleikann á að bæta
kjör kennarastéttarinnar. Þó flest
bendi raunar til að Kennarasam-
bandið hafi mestar áhyggjur af vel-
ferð baraa, sbr. áfyktun þeirra sem
vitnað var til hér í upphafi, skýtur
það óneitanlega mönnum skelk í
bringu hversu vei þeir taka í hug-
myndir um kjarabætur á sama
tíma og vængstýfa á grunnskólann
í spamaðarskyni. Garri
Islamabad Pakistan
Bandarísk stjómvöld telja að Pak-
istanar ráði yfir kjamorkusprengju
og óttast að kjamorkuvopnað
bandalag hreintrúaðra Múhameðs-
trúarmanna sé í uppsiglingu í Mið-
Asíu. Stjómvöld í Pakistan neita því
að þau ráði yfir kjamavopnum en
bandaríski repúblikanaþingmaður-
inn Larry Pressler sagði í gær í Is-
lamabad að hann væri viss um að
Pakistanar ættu kjamorkuvopna-
búnað.
Tokyo
Saksóknari hefur látið handtaka
Fumio Abe, fýrmm ráðuneytisstjóra
og tainaðarmann Kiichi Miyazawa,
og ákært hann fyrir að beita mútum.
Handtakan og ákæran er enn eitt
áfallið fyrir hina nýju þriggja mánaða
gömlu ríkisstjóm Japans.
Tokyo
Japanir hafa í fýrsta sinn beðist af-
sökunar gagnvart tugum þúsunda
kóreskra kvenna sem þeirneyddu til
vændisþjónustu við hinn keisara-
lega japanska herfyrir hálfri öld. Þar
með er það í fyrsta sinn viðurkennt
að herinn hafi komið beinlínis við
sögu þegar konumar voru „fengnar"
til þessara starfa og stjómað siðan
sjálfri starfseminni. Áður hefur því
verið haldið fram að ekkert benti til
slíks og að vændisþjónustan hefði
verið rekin á vegum einkaaðila.
Ulan Bator
Ný stjómarskrá í Mongólíu mun
taka gildi 12. febmar nk. íhenni em
felldar úr gildi síðustu leifar hins
kommúníska skipulags sem verið
hefur við lýði í 70 ár. Stjómarskráin
nýja kveður á um lýðræði og frjálsan
markaðsbúskap. Efnahagsástand
er slæmt í Mongólíu og allar nauð-
synjar em skammtaðar, meira að
segja eldspýtur.