Tíminn - 02.04.1992, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 2. apríl 1992
Borgarfulltrúar Nýs vettvangs leggja fram í borgar-
stjórn í dag tillögu um sorphirðumál í Reykjavík:
Aukin flokkun
heimilissorps
Borgarfullrúar Nýs vettvangs leggja í dag fram tillögu í borgarstjórn
Reykjavíkur, þar sem lagt er til að embætti borgarverkfræðings
verði falið að kanna hvernig best væri að standa að breytingum á
sorphirðumálum Reykvíkinga, hvað varðar dagblöð, tímarit, hús-
gögn og heimilistæki. í tillögunni er gert ráð fyrir að dagblöð og
tímarit verði hirt frá heimilum í sérstökum ílátum, en húsgögn og
heimilistæki, sem fólk er hætt að nota og ætlar að henda, fái að
standa einn dag á ákveðnum svæðum, t.d. á gámastöðum Sorpu,
þannig að þeir sem vildu gætu hirt þau. Lagt er til að slíkir nýting-
ardagar verði tvisvar til þrisvar á ári.
ist með breytingum þessum. Mun
minna magn fari eftir breytinguna í
böggunarstöð Sorpu og það í urðun,
þar sem dagblöð og tímarit eru stór
hluti heimilissorps. Hirða dagblaða
og tímarita frá heimilum sé skyn-
samlegt fyrsta skref í flokkun húsa-
sorps, þar sem Sorpa hafi náð góð-
um árangri við að koma pappír í
endurvinnslu, þannig að það svari
kostnaðinum.
Hvað húsgögn og heimilistæki
varðar segir í greinargerðinni að erf-
itt sé að meta magn þeirra húsgagna
og heimilistækja sem falli til, en seg-
ir jafnframt að eflaust mætti nýta
stóran hluta af þeim áfram. Fólki
sem væri að losa sig við og skipta
um húsgögn og heimilistæki, vildi
gjarnan að öðrum gæfist kostur á að
nýta það gamla. Þessir svokölluðu
nýtnidagar væru fyrirbrigði sem
þekktist í ýmsum borgum erlendis
og hefði reynst vera hið mesta þarfa-
þing, t.d. fyrir þá sem væru að hefja
búskap.
-PS
í greinargerð með tillögunni segja
flutningsmenn að margt geti áunn-
BHMR vill
að staðið
verði við
samninga
Á aðalfundi BHMR sem haldinn var
fyrir skömmu var samþykkt álykt-
un um kjaramál. f ályktuninni seg-
ir m.a. að aðalfundurinn krefjist
þess að samningsréttur sé virtur og
áð samningsaðila aðildarfélaganna
Virði gerða samninga.
Þá fordæmir aöalfundurinn
vinnubrögð samninganefndar ríkis-
ins og krefst þess að nú þegar verði
gengið til viðræðna við aðildarfélög-
in um framkvæmd kjarasamninga
frá 1989, „svo ekki þurfi að grípa til
Ný aðveitustöð Rafmagnsveitu Reykjavíkur i Kópavogi.
Rafmagnsveita Reykjavíkur í Kópavogi:
Ný aðveitustöð
Nýlega var formlega tekin í notkun Reykjavíkur við Hnaðrarholt í
ný aðveitustöð Rafmagnsveitu Kópavogi, ásamt aðveituiínu frá að-
alspennistöðinni á Hamranesi og
aðveitustreng að aðveitustöðinni
við Meistaravelli í Reykjavík. Alls er
kostnaðurinn við þessa þætti þijá
kominn í tæpar 600 milljónir
króna.
Bygging nýju stöðvarinnar hófst
árið 1989, en bygging hennar var
nauðsynleg vegna vaxandi álags í
Garðabæ og Kópavogi. Með tilkomu
hennar eykst rekstraröryggi dreifi-
kerfis Rafmagnsveitunnar í þessum
tveimur bæjarfélögum. Heildar-
kostnaður við byggingu hússins og
vegna kaupa á rafbúnaði er um 240
milljónir króna. -PS
Páll Gíslason, formaður
stjórnar Veitustofnana
Reykjavíkur, ræsti vélar nýju
aðveitustöövarinnar og tók
hana þar með formlega í
notkun. Timamyndlr Ami Bjama
íslenskt nautahakk tvöfalt til þrefalt fituminna en æskilegast þykir í útlöndum:
Hamborgararnir okkar verri
og dýrari sökum fituskorts
Finnist fólki hamborgarar sem það kaupir í útlöndum betri en hér
heima kann skýringin að vera önnur en ýmsir kynnu að ætla. Fitu-
hlutfall í nautahakki hér á landi er aðeins þriðjungur til helmingur
(oftast 4- 8%) þess sem erlendis er talið nauðsynlegt (15-20%) til
þess að hamborgarar verði bragðmiklir og safaríkir.
Efnagreining á nautahakki og hamborgurum frá 12 helstu kjötvinnslufyrírtækjum landsins leiddu m.a.
í Ijós aö fituhlutfallið var alls staöar undir þeim mörkum (15-20%) sem erlendis eru talin grundvallar-
atriði þess að fá safaríka og bragðgóða hamborgara. í helmingi tilfella reyndist fituhlutfallið aðeins á
bilinu 4-7%, eða aðeins fjórðungur til helmingur þess sem búast má við í heimsfrægum amerískum
hamborgurum.
Guðjón Þorkelsson, matvælafræð-
ingur og deildarstjóri fæðudeildar
RALA, fjallar m.a. um gæðamat, fitu-
stöðlun og áhrif fitu á gæði nauta-
kjöts í nýju fréttabréfi stofnunarinn-
ar. Fram kemur að hakk og ham-
borgarar eru langt yfir helmingur
alls nautakjöts sem borðað er hér á
landi.
„Sjónarmið manneldisfræðinga
hafa haft þau áhrif að neytendur
mega helst ekki sjá fitu í hakki. Af-
leiðingin er sú að fitu er hent, hakk-
ið verður dýrara og gæðin minni.
Þegar heim er komið er svo notað
smjörlíki eða matarolía til að steikja
hakkið. Fjölmargar bandarískar
rannsóknir sýna að til að fá meyrt,
safaríkt og bragðgott hakk þarf fitan
að vera a.m.k. 15%. Ef fitan er minni
verða steiktir hamborgarar þurrir,
bragðlausir og seigir. Augljóst er að
fita í íslensku hakki og hamborgur-
um er of lítil. Gæði innlendra ham-
borgara eru því minni en erlendra
sem eru með um og yfir 20% fitu,“
segir Guðjón.
Kringum 2.800 tonn af nautgripa-
kjöti koma hér árlega á markað. Þar
af er töluverður meirihluti ung-
neytakjöt og 80% þess flokkast í UN-
I (um 1.300 tonn), sem er því lang-
samlega algengasti flokkurinn.
Næstalgengasti flokkurinn er (kýr-
kjöt) K-II (600 tonn).
Guðjón segir áberandi hve margir
nautgripaskrokkanna séu holdlitlir
og fitulitlir og hve lítið sé af feitum,
vel holdfylltum skrokkum. Áhrif
þessa komi fram í gæðum og efna-
samsetningu kjötsins. Nýtingu
kjötsins segir Guðjón slaka miðað
við það sem gerist erlendis. Þar sé
talað um 70-80% nýtingu. Hér
reyndist hún aðeins um 61% að
meðaltali í ungneytakjöti og tæp
58% í kýrkjöti. Skýringuna segir
Guðjón að finna bæði í byggingu og
þroska sláturgripa en einnig í vinnu-
brögðum við úrbeiningu og nýtingu
á fituafskurði. En töluverðu af fituaf-
skurðinum er hent hér á landi, þrátt
fýrir að skrokkarnir séu yfirleitt rýr-
ir.
Af þeim hluta skrokkanna sem
nýtist fara rösklega 70% í hakk af
ungneytakjötinu yfir 80% af kýrkjöt-
inu. Aðeins í kringum 11% (rúmlega
6% skrokkanna) nýtast í steikur.
Til marks um áhrif nýtingar á verð
má t.d. hugsa sér tvo jafnþunga
skrokka, annan með 75% nýtingu en
hinn aðeins 60%. Eigi að fá sama
verð fyrir báða skrokkana þarf að
selja kjötið af þeim síðamefnda fyrir
25% hærra verð en af hinum. Er
ekki líklegt að þama liggi a.m.k.
hluti skýringarinnar á því að nauta-
kjöt er dýrara hér á landi en víðast
hvar erlendis?
Mikill bandvefur (kollagen) er
annað atriði sem Guðjón segir að
hafi mikil áhrif á gæði hakks og
hamborgara. Hvítar örður í inn-
lendu hakki séu oftar vegna bandvefs
en fitu. Við steikingu leki mikið vatn
úr hamborgurunum og úr bandvefn-
um myndist litar, þurrar og seigar
kúlur. Hamborgari úr hakkefni af
fitulitlum og bandvefsríkum grip lík-
ist því skósóla eftir steikingu. Og
Guðjón leiðréttir enn einn misskiln-
ing: .Margir halda að feitt hakk rými
meira en magurt hakk við steikingu.
Staðreyndin er að rýmunin er svip-
uð en munurinn liggur í því að rým-
unin á feita hakkinu er í formi fitu
sem verður eftir á pönnunni en úr
magra hakkinu fer vatn sem gufar
upp og sést því ekki á pönnunni.“
1 löndunum í kringum okkur hafa
verið settar reglur um magn fitu og
bandvefs í hakki og hamborgurum
til að tryggja neytendum upplýsing-
ar um gæði þeirra en einnig til að
tryggja ákveðin lágmarksgæði. Guð-
jón segir þar miðað við að í venju-
legu hakki sé 20% fita og minna en
3% af kollagen.
í könnun sem hér var gerð á
nautahakki frá 12 helstu kjö-
tvinnslufyrirtækjum landsins reynd-
ist fituhlutfall á bilinu 6-8% hjá
fimm þeirra og enn lægra hjá tveim.
„Fita er í flestum tilfellum mjög lítil
og mætti að skaðlausu setja meiri
fitu í vörurnar til þess að bæta þær
og gera þær ódýrari," segir Guðjón.
Kollagen er yfirleitt á bilinu 1,3% til
1,8% í hakkinu.
Undanfarin ár hefur verið unnið
að því að setja vörulýsingar á hakk
hér á landi, en því verki er ekki lokið.
Lagt hefur veriö til að í venjulegu
hakki verði fita um 10% og bandvef-
ur minni en 3%. Er þá tekið mið af
samsetningu kjötsins. Að mati Guð-
jóns mætti bjóða upp á tvo fituflokka
og koma þannig til móts við kröfur
neytenda og framleiðenda. - HEI