Tíminn - 02.04.1992, Qupperneq 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 2. apríl 1992
Gunnar Kjartansson
frá Fremri-Langey
Fæddur 29. maí 1927
Dáinn 24. mars 1992
Gunnar Kjartansson var vel í meðallagi
á hæð, myndarlegur á velli, samanrek-
inn og fremur dökkur yfirlitum, röskur
f hreyfmgum og glaðlegur. Hann fædd-
ist í Fremri-Langey í Klofningshreppi á
Breiðafirði 29. maí 1927, þriðja bam
hjónanna Kjartans Eggertssonar f. 16.
maí 1898, bónda í Fremri-Langey og
kennara, og konu hans Júlíönu Silfu
Einarsdóttur, f. 5. aprfl 1896. Þau hjón
eru fyrir mörgum árum hætt búskap, en
dvöldust meðan heilsan leyfði í Fremri-
Langey á sumrin og búa nú við Jökul-
gmnn hér í bænum, farin að heilsu. Ætt
Gunnars er að öðm leyti mjög skil-
merkilega rakin í afmælisgrein um
bróður hans, Eggert Thorberg sextugan
í DV 30. des. sl.
Eftirlifandi eiginkona Gunnars er
Ólöf Hólmfríður Ágústsdóttir (Lóa) f.
13. maí 1933, dóttir Ágústs Júlíussonar
f. 22. janúar 1900 í Ljárskógum í Laxár-
dal í Dalasýslu. Hann stundaði kennslu-
störf á ýmsum stöðum í Dalasýslu og
var um tíma bóndi að Laugum í Sæ-
lingsdal. Ágúst lést árið 1978. Móðir
Lóu er Lára, f. 10. des. 1910, Jóhanns-
dóttir bónda og hreppstjóra á Mjóabóli í
Haukadal Jónssonar, og konu hans Hall-
dóm Ólafsdóttur. Þau Ágúst og Lára
vom lengi til heimilis hjá Gunnari og
Lóu og hefur Lára verið þar til skamms
tíma. Böm Gunnars og Lóu em:
1) Lára Ágústa, f. 29. maí 1952, gift
Gunnþóri Halldórssyni f. 19. maí 1952,
og eiga þau bömin Gunnar f. 7. des.
1973 og Önnu Dóm f. 12. sept. 1982;
2) Júlíana f. 22. mars 1956, gift Jó-
hanni Þór Sigurðssyni tæknifræðingi f.
16. feb. 1958 og eiga þau börnin Sig-
rúnu f. 4. mars 1981, Frey f. 29. desem-
ber 1983 og Sunnu f. 6. júlí 1985;
3) Elfa f. 5. jan. 1962, móðir Orra Óla
Emmanuelssonar f. 7. ágúst 1987; og
4) Lóa Björk f. 5. maí 1972.
Þá var bróðir Lóu, Andrés Magnús f.
22. feb. 1951, alinn upp hjá systur sinni
og mági.
Heimili þeirra Gunnars og Lóu hefur
ævinlega staðið skyldmennum þeirra
opið og hafa mörg þeirra verið þar
heimagangar um lengri eða skemmri
tíma, enda vom þau hjón gestrisin með
afbrigðum, og húsfreyja stjómsöm og
létt í lund.
Leiðir okkar Gunnars lágu fyrst sam-
an snemma á árinu 1955, þegar við vor-
um að innrétta íbúðir okkar í Karfavogi
36, en þá var að hefjast allsherjarverkfall
sem stóð frá miðjum febrúar til aprfl-
loka og taföi allar framkvæmdir okkar.
Við vomm fljótir að kynnast og var sam-
búð fjölskyldna okkar eins og hún getur
best orðið í sambýlishúsi. Við ræktuð-
um grasblett, gróðursettum tré, blóm
og grænmeti, máluðum húsveggi, þak
og glugga. Þakmálning og sjónvarps-
loftnet lentu að vísu á Gunnari, og kom
það sér vel vegna meðfæddrar loft-
hræðslu minnar, en á móti kom að ég sá
um að klippa kantana.
Gunnar og Lóa vörðu oftast sumar-
leyfum sínum í Fremri-Langey og oft
var þar fjölmennt á sumrin. Fjölskylda
mín fór þangað í heimsókn uppúr 1960;
Kjartan bóndi sótti okkur á bátnum
Golu til meginlandsins og tjölduðum
við hjá honum í eyjunni í nokkra daga
og nutum samvista við fjölskyldu hans.
Kjartan átti hákarl, súrsaða selshreifa
og annað lostæti og líða þeir dagar mér
ekki úr minni. Veðrið gat varla betra
verið og varp og dúntekja voru í góðri
umhirðu.
í Fremri-Langey gafst ágætt næði til
að rifja upp gamlar sögur og minningar,
m.a. um einn föðurbræðra Gunnars,
Eggert Eggertsson. Eggert var um skeið
bóndi í Bfldsey og síöar stefnuvottur í
Reykjavík. Hann andaðist upp úr 1950,
þá löngu orðinn þjóðsagnapersóna.
Sögumar af honum voru bráðskemmti-
legar, en ekki mannskemmandi, og oft
skemmtum við Gunnar okkur við þær.
Get ég ekki stillt mig um að rifja hér
upp sögu, sem Gunnar sagði gjaman í
glöðurn hópi:
Eggert reið við fimmta eða sjötta
mann úr Laxárdalsrétt áleiðis út á Fells-
strönd. Nálægt hreppamörkum milli
Hvammsbrepps og Fellsstrandarhrepps
voru tveir bæir á sama hlaði, Hella og
Skógar. Ætlunin var að fara að Skógum
og þar sem Eggert var eini kunnugi
maðurinn í hópnum, hafði hann fomst-
una. Húsakynni vom þannig að gengið
var inn um bæjargöng og upp brattan
stiga í baðstofuna. Þarna gengu þeir all-
ir í halarófu, en um leiö og þeir lögðu af
stað upp stigann kom húsfreyja fram á
stigaskörina í víðu pilsi. Eggert gekk
beint upp undir pilsið og heyrðist segja:
„Hva, hér er þreifandi myrkur, hér hef
ég aldrei komið áður. Nei, þetta er ekki í
Skógum!"
Á fmmbýlingsámm okkar Gunnars í
Karfavoginum vann hann hjá Stein-
stólpum hf., aðallega við jámsmíði og
vinnuvélar, en Gunnar hafði þá nýlega
aflað sér réttinda sem jámsmiður. Um
tíma var hann hjá Gunnari Guðmunds-
syni við viðgerðir á þungavinnuvélum,
en lengst er mér minnisstæð vinna hans
við bfla- og vélaviðgerðir fyrir fiskverk-
unarstöð Ingimundar hf. í Súðarvogi,
sem lengst af laut stjórn hins merka
aflamanns og fyrmm skipstjóra Ár-
manns Friðrikssonar, sem nú er látinn.
Á unglingsámm sínum stundaði
Gunnar nám við íþróttaskóla Sigurðar
Greipssonar í Haukadal og minntist
þess tíma jafnan með ánægju. Þó að
skólaganga hans væri ekki löng, las
hann helstu samtímabókmenntir okkar,
jafnt þá Halldór Laxness og Þórberg sem
bækur nágranna okkar Thors Vilhjálms-
sonar, og var ágætlega að sér í fomum
bókum og þjóðsögum. Hann fylgdist vel
með gangi heimsmála og lét ekki lýð-
skrumara blekkja sig. Hann skildi ekki
þá „speki" að besta ráðið til að varðveita
sjálfstæði okkar væri að farga því. Hann
var einlægur Nató- og herstöðvaand-
stæðingur og sá enga blessun í álskalla-
pólitík og daðri við „vestheimska al-
heimsku". Gunnar var félagi í Sósíal-
istaflokknum meðan sá flokkur var og
hét; var lítt hrifinn af „stórgvendahreyf-
ingunni" og „þvottabimir" vom ekki að
hans skapi. Hann þekkti vel muninn á
peningamönnum og peningapúkum og
handbendum þeirra. Ásókn hinna síð-
astnefndu í eignarhald á bönkum og
stofnunum, sem í eðli sínu eru eign
samfélagsins, hefði t.d. aldrei komist á
dagskrá hjá Gunnari. Hann var því ekki
ákjósanlegt atkvæði pólitískra loddara,
sem eiga oft ótrúlega greiðan aðgang að
hinu svonefnda góða og grandlausa
fólki.
Gunnar Kjartansson var ógleyman-
legur hverjum þeim, sem átti því láni að
fagna að kynnast honum. Hann skilur
nú eftir sig stórt rúm í endurminning-
unni og lifir þannig góðu lífi meðal
þeirra sem þekktu hann. Að lokum
sendi ég innilegar samúðarkveðjur til
Lóu og fjölskyldu hennar frá mér og
mínu fólki.
Sigurður Baldursson
Gunnar Kjartansson var fæddur í
Fremri-Langey á Breiðafirði 29. maí
1927. Foreldrar hans voru Kjartan Egg-
ertsson og Júlíana Einarsdóttir, sem
voru búandi þar. Þau lifa hann í hárri
elli á Hrafnistu í Reykjavík.
Gunnar ólst upp í Langey í stórum
systkinahópi, þau voru sjö systkinin.
Það er gott að alast upp í frelsi og víð-
áttu Breiðafjarðar, enda unni Gunnar
sínum æskustöðvum. Hann fór ungur
að fást við báta og fara á sjó á heimaslóð-
um. Hann fór líka á vertíðir við Faxa-
flóa. Gunnar fór ungur maður í íþrótta-
skólann í Haukadal.
Hann kvæntist 16. febrúar 1952,
ólöfu Ágústsdóttur frá Laugum í
Hvammssveit. Þau eignuðust fjórar
dætur: Láru, gifta Gunnari Halldórs-
syni, eiga þau 2 börn; Júlíönu, gifta Jó-
hanni Sigurðssyni; Elfu, á hún einn son;
og Lóu Björk, sem er í heimahúsum.
Gunnar vann fyrst í Reykjavík í Tré-
smiðjunni Heiðmörk, þá í Steinsstólp-
um hf., síðar hjá G.G. flutningum, en
lengst og síðast hjá Ingimundi hf., við
vélagæslu og viðgerðir. Og margan bfl-
inn gerði hann við fyrir fólk, enda bón-
þægur maður. Gunnar var skapléttur og
skemmtilegur. Þar var oftast stutt í
grínið, hann var söngmaður og hafði
gaman af tónlist.
Þau voru gestrisin, Gunnar og Lóa.
Það var gott að koma í Karfavog, enda
var oftast margt fólk í kringum þau.
Gunnar eignaðist bát fyrir nokkrum ár-
um með Andrési mági sínum og fóru
þeir á sjó hér á Faxaflóa á sumrin, sér til
ánægju, því Gunnar var alltaf gefinn fyr-
ir sjó, enda af sjómönnum kominn.
Eitthvert af fyrstu árunum, sem Gunnar
og Addi áttu bátinn, fóru þeir siglandi
frá Reykjavík vestur á Breiðafjörð og
komu í Langey. Það var dásamlegt að sjá
bátinn birtast úr hafvíðáttunum og
gaman að fá þá í heimsókn. Gunnar var
kominn heim.
Upp í hugann hrannast minningar.
Gott átt þú hrísla á grænum bala.
Gunnar er kært kvaddur.
Fríða
Látinn er í Reykjavík góður vinur
minn, Gunnar Kjartansson frá
Fremri-Langey.
Gunnar heitinn var kvæntur frænku
minni, Ólöfu Hólmfríði Ágústsdóttur,
fæddri 13. maí 1933, ættaðri úr Dala-
sýslu. Eignuðust þau fjórar dætur, þær:
Láru Ágústu, gifta Gunnþóri Halldórs-
syni; Júlíönnu, gifta Jóhanni Þóri Sig-
urðssyni; Elfu og Lóu Björk. Barna-
bömin eru sex.
Gunnar ólst upp í stórum systkina-
hópi vestur í Langey við öll algeng eyja-
störf. Gunnar naut ekki langrar skóla-
göngu í æsku, eins og títt var um böm
þá, en naut handleiðslu foreldra sinna,
þeirra sæmdarhjónanna Júlfönnu Ein-
arsdóttur úr Bfldsey og Kjartans Egg-
ertssonar. Kjartan naut mikils trúnaðar
sveitunga sinna, var kennari jafnframt
bóndastarfinu og formaður búnaðarfé-
lagsins þar fyrir vestan. Einnig var á
heimilinu frændi Gunnars, Pétur Ein-
arsson úr Bfldsey, sem var heljarmenni
mikið og frægur sægarpur. Hefur
Gunnar án efa lært mikið af þessum
mikilvirka frændá sínum.
Þó að skólaganga Gunnars heitins
hafi ekki verið löng, þá var hann eðlis-
greindur maður og víðlesinn. Við ól-
umst upp þarna í Karfavoginum stór
krakkahópur, enda var raðhúsið okkar
nýbyggt og var margt brallað á þeim
tíma.
Gunnar var mikill vinur okkar krakk-
anna og fannst okkur krökkunum gott
að leita ráða hjá honum í hvívetna,
hvort sem verið var að byggja kofa,
smíða kanóa eða að hlaða brennu. Var
Gunnar alltaf reiðubúinn að aðstoða
okkur, ef hann mögulega gat.
Gunnar var verklaginn og smiður
góður. Þegar við krakkamir vorum að
bralla eitthvað og þörfnuðumst góðra
ráða, þá kom Gunnar upp í hugann. Við
vomm mikið saman, enda á sama aldri,
Andrés, bróðir Lóu, en svo kölluðum við
Ólöfu konu hans, Baldur sonur Sigurð-
ar Baidurssonar lögfræðings, sem var
nágranni og mikill vinur Gunnars, og
undirritaður. Við Baldur sérstaklega
vomm miklir sósíalistar, enda má segja
að umhverfi okkar hafi verið mjög rót-
tækt, Þjóðviljinn keyptur í flestum hús-
um.
Við krakkarnir heimsóttum oft
Gunnar, ef okkur langaði að ræða pólit-
fk, enda átti Gunnar ágætis bókasafn og
las mikið og ræddum við um heima og
geima. Gunnar settist þá niður við bæk-
urnar sínar og hlustaði þolinmóður á
okkur sem vorum háværust, sérstaklega
undirritaðan og Baldur, og gaf okkur
góð ráð. Man ég alltaf það, að Gunnar
sagði að bestu sósíalistamir væm þeir
sem yrðu sósíalistar af lífsbaráttunni en
ekki af lestri einhverra bóka.
Fyrstu minningar mínar um þau Lóu
og Gunnar vom þær að þá bjuggu þau í
litlu húsi inn við Kleppsveg, og vom þau
þar fyrstu búskaparár sín í Reykjavík.
Seinna fluttust þau í nýbyggt raðhús við
Karfavog og vom þar í nánu sambandi
við föður minn, Þórhall Pálsson borgar-
fógeta, og Soffíu móður mína, frænku
Ólafar. Margt þurfti að gera í nýbyggðu
húsi, slétta úr mold eða smíða girðing-
ar, og var Gunnar mjög áhugasamur um
allt sem laut að húsinu. Man ég vel eftir
gamla tmkknum með talíunni, sem
Gunnar var mikið á þegar hann vann
hjá fyrirtækinu Steinstólpum. Kom sér
oft vel að hafa trukkinn, ef mikið lá við
og einhverju þurfti að redda. Einnig
þótti okkur krökkunum mikið sport að
fá að sitja í trukknum hjá Gunnari, enda
vom tíu hjóla tmkkar ekki á hverju strái
þá.
Eftir að Gunnar lét af störfum hjá
Steinstólpum hóf hann störf sem við-
gerðarmaður hjá þungavinnuvélafyrir-
tækinu Gunnari Guðmundssyni og kom
verksvit Gunnars að góðum notum þar.
Síðar hóf Gunnar störf hjá útgerðar-
og fiskvinnslufyrirtækinu Ingimundur
h/f í Reykjavík sem vélgæslu- og við-
gerðarmaður, og starfaði hann þar
þangað til hann varð að iáta af störfum
sökum heilsubrests.
Núna er Gunnar horfinn yfir móðuna
miklu og minnist ég hans með miklum
söknuði, en er jafnframt þakklátur fyrir
að hafa fengið að kynnast góðum vini.
Jóhann Þórhallsson
Guðmundur Kristjánsson
Arnarbæli ^
Guðmundur var fæddur 5. mars 1903 að
Suðurkoti við Öndverðames. Foreldrar
hans voru Guðrún Jónsdóttir og Krist-
ján Sigurðsson. Bæði vom þau hjón
hagsýn og dugleg. Báða þessa eiginleika
fékk Guðmundur í erfð. Þá vandist hann
á iðjusemi í uppeldi sínu á heimili
þeirra, sem fylgdi honum þar til vinnu-
þrek hans bilaði á síðustu æviárum
hans.
Ársgamall flutti Guðmundur með
foreldrum sínum að Eyvík og fimm ár-
um síðar fluttu þau svo að Arnarbæli.
Tvíbýli var í Arnarbæli og fóm þau á
vesturpart jarðarinnar. Allar eru jarðir
þessar í Grímsnesi. í Amarbæli átti
Guðmundur síðan heimili alla sína ævi,
fyrst á heimili foreldra sinna og síðan
sem sjálfstæður bóndi í nærfellt sextíu
ár, enda alltaf kenndur við bæinn.
Ungur fór Guðmundur í vinnu til
annarra. Skömmu eftir fermingu var
hann vetrarpart hjá fjárríkum bónda í
næstu sveit. Þar kynntist hann óvenju
miklu heyleysi. Bóndinn átti marga
sauði, sem ekkert höfðu til að lifa á
nema snapir sem stóðu upp úr klakan-
um. Um miðjan vetur var heybirgðum
fjóssins þannig háttað að bóndinn gafst
upp á að skammta þær, en þá tók hús-
móðirin við. Henni auönaðist að halda
lífi í gripunum á þann hátt að ganga
ekki um fjósið nema einu sinni á dag og
enga mjólk bar hún út úr því. Ef eitt-
hvað kom úr kúnum, gaf hún þeim það
aftur. Ekki þarf að taka það fram að á
þessum tíma voru möguleikar á að-
keyptu fóðri nánast engir.
Þessi vetrardvöl varð Guðmundi
minnisstæð og mun hafa ráðið miklu
um það að hann lét aldrei vanta hey né
önnur vistföng í eigið bú.
Lengi sótti Guðmundur sjóvinnu-
störf á vetrum eöa yfir tuttugu vertíðir á
ýmsum stöðum á Suðumesjum. Hann
eignaðist hlut í báti ásamt þrem öðrum.
Útgerð bátsins gekk vel, enda fór kunn-
ur aflamaður með formennsku hans.
Mun útgerðin hafa skilað hagnaði, enda
eigendur samvaldir að dugnaði og hygg-
indum. Guðmundur vann þó alltaf
heima utan vertíðar, fyrst á búi foreldra
sinna og síðar eigin búi.
Guðmundur tók við búsforráðum í
Arnarbæli 1932 og hafði þau í hartnær
sextíu ár, eða meðan heilsa og kraftar
leyfðu. Síðustu búskaparár sín átti hann
þó erfitt um vik vegna sjóndepru af
völdum gláku. Hirti þó nokkrar kýr,
fyrst og fremst sér til afþreyingar. Því
vinnulaus gat hann ekki verið, meðan
hann hafði eitthvert vinnuþrek.
Vel gekk búrekstur Guðmundar.
Gripir allir afurðasamir, enda vel fóðr-
aðir, og alltaf nóg til að gefa. Vom þeir
feðgar báðir miklir heyfangamenn.
Mikill fjöldi barna og unglinga dvaldi
um lengri eða skemmri tíma í Arnar-
bæli, meðan Guðmundur hafði búsfor-
ráð. Mátti segja að öll yrðu þau vinir
hans og héldu við hann kunningsskap,
svo lengi sem hann lifði. Þó var Guð-
mundur ekki mjúkmáll maður og nutu
þau af því orðavali hans eins og aðrir, en
réttsýni hans og hreinskiptni eyddu öll-
um áhrifum stóryrða. Skýr og glögg
vom fyrirmæli hans er hann sagði fyrir
verkum, enda var verkþekking hans
fjölþætt. Sjálfur lærði hann öll verk til
hlítar, sem hann taldi sig þurfa að
kunna. Það sýnir hversu verkhagur
Guðmundur var, að rúmliggjandi í erf-
iðu fótbroti var hann sífelit með handa-
vinnu og vann þá prjónles og annað sem
heimilið þarfnaðist.
Góður var Guðmundur heim að
sækja. Hann hafði skýran málróm og
skipuiega framsögn, sem hafði þau áhrif
að þeir, sem á hlýddu, gleymdu seint
frásögn hans. Fyrir því hef ég margra
orð. Guðmundur hafði á yngri ámm
óvenju góða sjón, sem kom honum til
nytja, því á tímabili stundaði hann skot-
veiðar og gekk það vel, eins og annað
það sem hann tók sér fyrir hendur. En á
efri ámm missti hann sjón, svo að á síð-
ustu árum varð hann alblindur. Varð
það honum mikil raun að geta ekki
lengur haft afþreyingu af lestri eða
spilamennsku, en hann var snjall spila-
maður.
Guðmundur tók nokkum þátt í fé-
lagsmálum. M.a. sat hann lengi í stjóm
Veiðifélags Ámesinga. Þess hefur verið
minnst annars staðar og verður því ekki
gert hér. Ég vil þó aðeins minnast þess,
að um árabil sá hann um klakveiði og
hrognatöku fyrir félagið. Ég hef orð að-
stoðarmanna hans fyrir því að áberandi
hafi verið hversu fagmannlega og á hag-
felldan hátt hann framkvæmdi þetta fyr-
ir félagið og vann sjálfum sér það létt á
allan máta.
Guðmundur lést háaldraður þann 15.
júní 1991. Síðasti dvalarstaður hans var
á Sjúkrahúsinu á Selfossi, orðinn alger-
lega ósjálfbjarga. Var það honum þung
raun, því að hann hafði jafnan sett
metnað sinn í það að þurfa sem minnst
til annarra að sækja. Það eru ekki bein
sorgartíðindi þótt aldraður maður,
þreyttur og þjáður eins og Guðmundur
var, andist. Þó bar hann lengst af þann
persónuleika, sem lýsa má í fáum orð-
um svo:
Jlœði af honum gusturgeðs
og gerðarþokki stóð.“ (J.Þ.)
Vinum hans og vandafólki mun finn-
ast vandfyllt það skarð, sem varð við frá-
fall hans, enda var Guðmundur vinfast-
ur og ræktarlegur við það fólk sem hann
gerði sér að vinum.
Fyrstu búskaparár sín bjó Guðmund-
ur með systrum sínum. En haustið
1941 gekk hann að eiga Sigríði Áma-
dóttur frá Oddgeirshólmi og lifir hún
mann sinn. Studdi hún hann eftir getu
síðustu árin, þótt sjálf væri hún böguð
vegna kölkunar. Börn áttu þau fjögur og
tvö barnaböm.
Sigríði og börnum.hennar óska ég
gæfu og gengis um ókomin ár.
Ólafur Áraason
Hús til sölu
Einnar hæðar timburhús með trégólfi. Þarf að fjarlægjast af lóð.
Nánari upplýsingar f síma 91-641250 og 985-25830.