Tíminn - 07.05.1992, Qupperneq 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 7. maí 1992
Um 500 m.Nkr. launagreiðslur lentu á launatryggingasjóðnum í fyrra og enn búist við aukningu í ár:
Gjaldþrotum í Noregi
fjölgaði um 29% milli ára
Norskum fyrirtækjum sem veröa
gjaldþrota fjölgar ár frá ári og stöö-
ugt fleiri launþegar þurfa aö bíöa
lengur og lengur eftir því að Launa-
tryggingasjóöurinn borgi þeim laun
sem þeir eiga inni við gjaldþrot fyrir-
tækjanna. Rétt fyrir páska samþykkti
Norska þingið lagabreytingu sem
gerir launþegum erfíðara fyrir aö ná
út ógreiddum launum frá Launa-
tryggingasjóönum. Þessar fréttir
blaðs norsku verkalýðshreyfingar-
innar „Lo- aktuelt", leiöa glöggt í
þ'ós aö íslensk fóraariömb gjaldþrota
eiga sér þjáningabræður og -systur í
Noregi.
Norskum fyrirtækjum sem lentu í
gjaldþrotum fjölgaði um 29% milli
áranna 1990 og 1991 og búist er við
miklum fjölda gjaldþrota í ár. í fyrra
greiddi Launatryggingasjóðurinn
(Lonsgarantifondet) út kringum 500
milljónir norskra króna — jafnvirði
rúmlega 5 milljarða íslenskra króna
— til þeirra sem áttu inni laun hjá
gjaldþrotafyrirtækjunum. Þetta var
nærri fimmfalt hærri upphæð en
1986, þegar greiðslur sjóðsins námu
117 m.Nkr.
Starfsmenn sjóðsins hafa heldur
ekki undan að afgreiða málin, þannig
að biðtími launþega eftir greiðslum
verður stöðugt lengri. Að jafnaði er
biðtíminn nú í kringum hálft ár en
margir hafa þurft að bíða eftir laun-
ununum sínum í allt að eitt ár. Marg-
ir hafa ekki átt annarra kosta völ en
að leita á náðir sveitarfélaga sinna um
fjárhagsaðstoð. Nú um áramótin biðu
mál 2.300 fyritækja afgreiðslu hjá
Svo virðist sem fyrirtæki fari á hausinn í Noregi ekki síður en hér heima. Norðmenn eru þó ekki alls
staðar á flæðiskeri staddir og alls ekki í vetraríþróttum eins og þeir sönnuðu á Ólympíuleikunum í vet-
ur.
sjóðnum.
Til þessa hefur Launatryggingasjóð-
urinn ábyrgst ógreidd laun bæði hjá
fyrirtækjum sem lenda í gjaldþrota-
skiptum og einnig starfsemi sem lögð
er niður án gjaldþrots. Eftir laga-
breytingu nú fyrir páska tekur launa-
ábyrgðin aðeins til gjaldþrotafyrir-
tækja. Þessari breytingu er ætlað að
stöðva svonefnd „grá“ gjaldþroL En
henni fylgir að framvegis geta laun-
þegar sjálfir þurft að gangast í því að
fyritæki sem þeir störfuðu hjá verði
tekin til gjaldþrotaskipta. Lagabreyt-
ingin felur einnig í sér að Launa-
tryggingasjóðurinn ábyrgist ekki
meira en 3ja mánaða launagreiðslur í
stað 6 mánaða launa áður. - HEI
Samkvæmt breskum veöbönk-
um eru horfur á aö íslenska Jú-
róvision- lagið lendi í einu af
sex efstu sætunum í Málmey
um heigina. Svo góðar hafa
horfumar ekld veriö síöan
Stjórnin fór út síöast og lenti þá
í fjóröa sæti meö Skagafjaröars-
veilfuna: „Eitt lag enn“. Það er
því ekki aö ástæðulausu aö von-
arglampa sér nú bregöa fyrir í
augum ísiensku þjóðarinnar,
þegar mlnnst er á Júróvision.
Menningarvitar alira landa
munu eflaust hunsa þessa
keppni eins og venjulega og af-
greiða hana sem hveija aðra
menningarlágkúru sem ekki
taki aö eyða oröum að. Skiptir
engu þó almenningur hafl á
þessu aörar skoöanir, menning-
arvitar agreiöa alltaf þaö sem
fólki fínnst skemmtilegt sem
lágkúru eöa lágmenningu. Þetta
hefur þó verið að breytast upp á
síðkastiö vegna hrakfara menn-
ingarhrokans. ,
Menningarlegastir allra menn- EurO-DlSney Ognm
ingarvita eru þó franskir menn- En nú er vá fyrir dyrum. í Frakk-
ingarvitar, en þeir hafa langa landi hafa menningarvitar og
reynslu í því aö ræöa um menn- menntamenn risið froöufellandi
inguna og andleg málefni á upp vegna þeh-rar svfvlröu viö
kafflhúsum í París og víðar, franska menningu og raunar alla
Hefur París af þessum sökum evrópska menningu aö ætla aö
verið eins konar Mekka annara byggja amerísk-
menningarvita, sem sóst hafa an skemmtigarö
eftir því aö fara til Parísar og í Fralddandi - -
ræða um menningu á bökkum aö byggja Euro-
Signu. Frumskiiyröi þess aö Disney fyrir
slíkar pílagrímsferðir heppnist milljaröa í sjálfri
sæmilega er að viökomandi vöggu evrópskr-
menningarviti geti mælt á ar hámenningar
franska tungu, því ekkert mál er segja þeirvera hina meshi svtvirðul!
menningarlegra en franskan og Og frönsku menntamennimir eru
i Frakklandi hefur til skamms aö uppgvöta að á meöan þeir voru á
Franska lagið
Þeldökkur afríkumaöur með
lambakrullur niöur á mittí og sem
syngur bjagaöa frönsku er fuOtrúi
Frakka i keppninni í ár. Á kynning-
armyndbandinu með franská laginu
er þessi maður hálfber í einhverri á
og foss í baksýn og afrískir bumbus-
lagarar birtast síöan í skógaijaðrin-
um og slá bumbur sínar eins og þeir
væru aö senda mMvæg skiiaboö
um frumskóginn. f stuttu máli
sagt, minnir myndbandiö á fræöslu-
mynd frá Kristniboðssambandinu
eöa Ijósmynd úr náttúrulifsblaðinu
.JVational Geographic". Ekki hefur
frést af mótmælum frá menningar-
vitunum frönsku vegna þessa fram-
lags þó þessi söngvari sé bersýni-
lega ekki mildu franskari en Mkki
mús.
Svo viröist því sem setja veröi
nokkur spurningamerid viö áfram-
kaffihúsunum að ræöa um menn- haJdandi forystuhlutverk franskra
inguna döguöu þeir uppi í þjóöfé- menningarvita, úr því að þeirri
lagsþróuninni, misstu af lestinni og menningarstarfsemi sem mest ber
menningarstraumamir eru farnir á í Fralddandi er haldið uppi af
að þróast í hinar ólíldegustu áttir. Mikka mús. í slíku ástandi er e.t.v
Áöur en þelr vissu var viðmælandi ekki skrftið þó franska júróvision-
þeirra á kaffihúsinu enginn annar lagiö hafi verið fengiö aö iáni frá
en Mikki mús. En franska menning- Afríku. En hitt ætti að vera orðiö
in, sem þessir menningarvitar IjósL að f huga ahnennings skitpir
hefðu átt aö standa vörö um, virðist það ekki lengur neinu máli hvaöa
hins vegar eiga álit menningarvitar heimsins hafa á
undir högg að Júróvision keppninnL Ef þeir
sækja frá fleirum frönsku rífast um Mikka mús á
en Mikka mús. Á sama tíma og þeir senda afrísk Iðg f
meöan mennta- keppnina hvemig eru þá lærisveinar
menn í Fralddandi þeirra?
rífast og skamm- Þaö kemur því ekki á óvart aö
ast yfir átroðningi margir eru nú famir aö tala um Jú-
Mikka músar, senda þeir f Júróvisi- róvision sem menningarviðburö,
on-keppninalagsemlftiðáskyltvið menningarvitum Evrópu til háð-
franska menningu. ungar. Garri
Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva:
Breskir veðbankar spá íslandi 4.-5. sæti:
Bretar eða írar
í efsta sætinu
Bretar eöa Irar verða efstir í
Söngvakeppni evrópskra sjónvarps-
stöðva samkvæmt breskum veð-
bönkum eða 9 á móti tveimur.
Því næst kemur Þýskaland með 6 á
móti 1 og svo Júgóslavía með 7 á
móti 1.
Island er næst í röðinni ásamt Nor-
egi með 8 á móti 1. „Heart to Hcart"
gætu því lent í einu af 6 efstu sætun-
um þetta árið.
Austurríki og Svíþjóð fylgja fast á
eftir með 10 á móti 1, þá koma
Frakkland ogMaltameð 12ámóti 1,
Luxemþorg er með 14 á móti 1 og
Danmörk, Holland og ísrael eru með
16 á móti 1. Spánn og TVrkland eru
með 20 á móti 1 og Belgía, Finnland,
Sviss, Portúgal og Kýpur með 25 á
móti 1.
Crikkland og Ítalía reka lestina með
33 á móti 1.
Raunin gæti sem sagt orðið sú að
núll-þjóðirnar, íslendingar og Norð-
menn, skjóti hinum Norðurlanda-
þjóðunum ref fyrir rass í ár.
—CKG.
tíma enginn talað annaö tungu-
mál en frönsku.
Bastia, Korsíku
Tala látinna á fótboltavellinum
þar sem áhorfendapallar hrandu
skömmu áöur en knattspymuleik-
ur skyldi hefjast, var komin f 20 f
gærdag. Fjöldi alvarlega slasaöra
er á sjúkrahúsum á Korsíku og f
Frakklandi og gæti tala látinna
enn hækkaö. Ahorfendapöllunum
haföi verið hrófað upp f skyndi og
er lélegri hönnun þeirra og ófulÞ
nægjandi vinnu viö uppsetning-
una kennt um það hvemig fór.
Sarajevo
Múslimar og Serbar fjariægðu Ifk
fallinna hermanna og borgara af
götum Sarajevo í gærmorgun en
þá var gert vopnahlé til þess að
halda friöarviðræðum áfram. Sum
Ifkanna höfðu legið á götum borg-
arinnar síðan fyrir helgi.
Brussel
Bosnía-Herzegóvína óskaði eftir
eftir hernaöaraöstoð frá eriend-
um ríkjum til að verjast árásum
Serba. Óskin kom fram við upp-
haf nýrrar friðarsamningalotu á
vegum Evrópubandalagsins sem
hófst f gærmorgun.
Helsinki
Ráðstefna RÖSE um fríð í Bosníu
er hafin í Helsinki. Fulltrúar
Bandaríkjamanna saka þar Serba
um árásarstefnu og að Serbfu
beri aö útiloka með öllu frá öilu
samstarfi á vegum RÖSE.
Kabul
Stórskotadrunur hljóðnuðu þegar
óformlegt vopnahlé komst á milli
nýju múslimsku stjómarínnar (
Afghanistan og skæruliða. Hern-
aðar- og stjómmálaleiðtogar
segja aö ekkert formlegt vopna-
hléssamkomulag hafi þó enn ver-
iö undirritað.
Moskva
Yfirstjórn Sovéthersins fyrrver-
andi segir aó sfðustu skamm-
drægu kjarnavopnin hafi veríð
flutt frá Úkraínu til Rússlands og
þar með hafi veriö uppfyllt
ákvæöi samkomulags Austurs og
Vesturs um kjamorkuafvopnun
og eyðingu slika vopna að þvf
leyti er tekur til Úkraínu.
Beirút
Omar Karami forsætisráðherra
hefur beðist lausnar fyrir ríkis-
stjóm sína sem studd var af Sýr-
lendingum. Afsögnin kemur f
kjölfar þess að efnahagur lands-
ins er i kaldakoli og óeirðaseggir
hafa öslaö um, kastað grjóti,
kveikt f íbúðarhúsum og rænt
verslanir.
Los Angeles
Þrátt fyrir að þúsundir hermanna
séu í viðbragðsstöðu á götum
Los Angeles, sem era f algera
rasli eftir óeirðirnar undanfarið,
þá óttuðust embættismenn að
Bush Bandarikjaforseti gæti orð-
ið fyrir ofbeldi og haröræði á ferð
sinni um borgina.
Bonn
Kristilegum demókrötum, flokki
Helmuth Kohl kanslara, tókst að
spilla andrúmsloftinu f kjaravið-
ræöunum við opinbera starfs-
menn með því að ráðast harka-
lega að helsta forystumanni verk-
fallsmanna aðeins tveim stund-
um áöur en samningaviðræður
skyldu hefjast. Flugvöllurinn f
Frankfurt var opnaður aftur f gær-
morgun eftir að hafa lokast í einn
sólarhring. Að ööra leytí var ekk-
ert lát á verkfallsaðgerðum og
áhrif þeirra síst minni f gær en þá
tíu daga sem liðnir era frá þvf að
aðgerðir hófust
Moskva
Rússneskir efnahagssérfræðing-
ar og vestrænir diplómatar fagna
þeim ráðagerðum rússneskra
stjómvalda að gera rúbluna gjald-
genga á alþjóðlegum peninga-
markaði. Þeir efast hirss vegar um
að áætlanir Rússa i þessum efn-
um muni ganga upp.