Tíminn - 15.07.1992, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 15. júlí 1992
L 2 MINNING 1
Sigurgeir Þorgrímsson
ættfræðingur
Fæddur 4. nóvember 1943
Dáinn 8. júlí 1992
Hversu oft hef ég ekki leitað til
Sigurgeirs við minningargreinar.
Nú er hann horfinn og andinn kom-
inn á æðra svið. Viðurkynning við
Sigurgeir var sérstök lífsreynsla.
Þegar aðrir voru bugaðir, þá var
hann jafnan hinn frelsandi engill,
kom með nýja sýn og framtíðin
blasti aftur við björt og fögur. Hann
hafði á unga aldri gengið í gegnum
ægilega eldskírn og það setti mark
sitt á hann alla tíð. Hvort sem þetta
var orsökin eða meðfæddir hæfi-
leikar, þá var hann í öllum sam-
skiptum gefandinn, hugsunin eld-
frjó og í öllum viðhorfum hans var
einhver bjartsýni, þroski og gleði,
sem gerðu mann oft agndofa. Hann
var hinn geislandi smaragður í öll-
um félagsskap, frumkvöðull sam-
ræðna, huggari og mörgum andleg-
ur leiðtogi.
Áhugamálin voru endalaus, frá
guðspeki til íþrótta, sagnfræði og
íslensku máli til stjórnmála og ætt-
fræði. Stundum töldum við skóla-
bræður hans í barnaskóla hann
gæddan yfirskilvitlegum vitsmun-
um í sagnfræði og ættfræði. Hluti
námsskrár þeirra tíma var að gera
nemendur sem mest handgengna
höfðingjum Sturlungu og íslend-
ingasagna, norrænum konungum
og valdaættum Evrópu ásamt
klerkaveldi á Fróni í þúsund ár. í
bekk Jóns Þórðarsonar í Barnaskóla
Austurbæjar skorti heldur ekki leið-
togann í þessi eðlu fræði. Við í
bekknum lögðum okkur því öll
fram til að kunna einhver nöfn og
ártöl og helst að geta framsagt þetta
af einhverju viti. Jón hlustaði gjarn-
an brosmildur á, leit svo til Sigur-
geirs og sagði: „Vilt þú ekki bæta
eitthvað við þetta?" — og þar með
urðu vitsmunir okkar annarra létt-
vægir fundnir.
Sigurgeir fór í Kennaraskólann að
landsprófí loknu og einhverntíma á
þessum árum sagði ég honum að
gaman væri nú að þekkja eitthvað
til sín. Nokkrum árum seinna
spurði hann hvort ég ætlaði ekki að
fara að taka þetta hjá sér. Vélritað
reyndist þetta vera fjögurhundruð
blaðsíðna ættartala og þegar ég
spurði hann, hvort ég væri ekki
mesta allrasveitakvikindi landsins,
taldi hann það ekki ólíklegt.
Hann fór svo í öldungadeild MH,
en var ekki alveg í samhljómi við öll
fög, eins og oft vill verða með snill-
inga. Heimspekideild Háskóla ís-
lands og rektor samþykktu svo inn-
ritun hans í skólann og lauk hann
þaðan sagnfræðiprófi fyrir tveimur
árum.
Hann var heillaður af bindindis-
hugsjóninni og var stórritari Stór-
stúku íslands, þar sem hann átti
marga kæra perluvini. Hann var
líka mikill trúmaður og leitandi í
andanum. Jafnt var hann fóstbróðir
kaþólikkans og spíritistans og góð-
ur þjóðkirkjumaður.
Sigurgeir var formaður íþróttafé-
lags fatlaðra, þegar ráðist var í stór-
byggingar þær, sem skapa þessu
einstaka íþróttafólki okkar fram-
bærilega aðstöðu. Á síðasta ári fór
hann sárþjáður í hlaup hér í Reykja-
vík, eins bæklaður og hann var.
Kjarkurinn var einstakur og þorið
endalaust. Sífellt kom hann á óvart
og oft tók það langan tíma að átta
sig á því, sem hann hafði áorkað.
Ferðalög voru yndi hans og landa-
fræði lék við honum. Hann komst
nokkrum sinnum til útlanda og
taldi sig stórum fróðari á eftir, hafði
þá legið yfir fræðum um viðkom-
andi lönd.
Starfsvettvangur Sigurgeirs var
íyrst og fremst Landsbókasafnið og
Þjóðskjalasafnið. Þar var yndislegt
að hitta hann, ræða við hann í fata-
henginu og fá allan þann fróðleik
sem maður þurfti. Hann starfaði
fyrir Erfðafræðinefnd, Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins og mikið
yndi hafði hann af því að fá að starfa
með Lárusi Blöndal bókaverði að
útgáfu Alþingismannatalsins.
Stundum hef ég velt því fyrir mér
með snillinga veraldarinnar, sem
gátu gert betri og fallegri verk á
styttri tíma en nokkur annar, hvort
Sigurgeir ætti ekki samsvörun í
þessu fólki. Árum saman sungum
við í Fílharmóníu og ég er viss um
það, að hefði Mozart fæðst inn í ís-
lenska ættfræði þá héti hann Sigur-
geir. Sérstök hugsjón Sigurgeirs
með ættfræðirannsóknunum var að
sanna fyrir öllum mönnum að þeir
væru bræður.
Fyrir fimm árum ákvað DV að setja
á fót ættfræðisíðu. Var Sigurgeir
ráðinn til verksins. í þau þrjú og
hálft ár, sem hans naut við í þessu
verki, tel ég hreinlega að blað hafi
verið brotið í íslenskri ættfræðirit-
un, þjóðarfræðum og persónusögu.
Sigurgeir hafði oft steytt á skeri í
lífinu og sjálfsagt var honum strítt á
stundum. Núna var hann orðinn
meistarinn og aðalstjórnandi. Dag
og nótt sat hann við, beitti öllum
sínum gífurlegu vitsmunum á
þessu sviði, ásamt einstakri þekk-
ingu viö heimildasöfnun. Oft hrökk
þjóðin bókstaflega við að sjá þvflíka
þekkingu var að finna á þessum síð-
um, ættfræðisíðan var nánast
skyldulesning allra dag hvern. Bæri
að erlenda þjóðhöfðingja voru þeir
umsvifalaust skyldleikaraktir til ís-
lendinga. Það sem þjóðina í norðri
hafði grunað í undirmeðvitundinni,
sannaði Sigurgeir einfaldlega svart
á hvítu. Allar hörmungarnar höfðu
ekki nægt til að beygja ljóta andar-
ungann. Við erum fríðir svanir af
konunga kyni.
Að tilhlutan Ólafs heitins Hans-
sonar prófessors styrkti Sagnfræði-
stofnun H.í. rannsóknir Sigurgeirs
á tengslum okkar við ýmsar aðals-
ættir Evrópu á miðöldum, t.d.
Rantzauættina, sem drottnaði yfir
Danaveldi á sínum tíma og voru svo
miklir fagurkerar og listunnendur
að þeir voru kallaðir Medici norð-
ursins í Evrópu. Sigurgeir rakti
ættir okkar saman við Búrbóna,
Habsborgara, Oldenborgara, Hó-
enzollara, Hannóferana, Róman-
offa, Windsora og Túdora og afkom-
endur erum við Karlamagnúsar og
Rómarkeisara, sem er ánægjuefni á
þessum sameiningartímum Evr-
ópu.
Föður sinn missti Sigurgeir fyrir
mörgum árum, Þorgrím Magnús-
son, stöðvarstjóra á BSR. Var hann
rangæskrar ættar úr Fljótshlíðinni.
Eftir lifir öldruð móðir, Ingibjörg
Sveinsdóttir, ættuð af Mýrum vest-
ur. Þessi yndislegu hjón gerðu allt
sem þau gátu til þess að létta synin-
um fötlunina, en hún kom fram við
byrjun skólaaldurs. Bræður Sigur-
geirs eru Sveinn, staðarverkfræð-
ingur Landsvirkjunar, og Magnús,
framkvæmdastjóri héraðsnefndar
fatlaðra á Vesturlandi.
Ég bið algóðan Guð að styrkja
syrgjandi móður og bræður, alla að-
standendur og vini og þakka bljúg-
um huga einstaka viðurkynningu
við ástfólginn vin. Drottinn gefur
og Drottinn tekur, því erum við
hans hvort sem við lifum eða deyj-
um.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
Miðvikudaginn 8. júlí s.l. lést góð-
vinur minn, Sigurgeir Þorgríms-
son, á Landspítalanum, eftir meira
en hálfs annars árs baráttu við ill-
vígan sjúkdóm, krabbamein.
Kynni okkar Sigurgeirs hófust ár-
ið 1974, þegar hann vann að ætt-
fræðirannsóknum fyrir föður minn,
og stóðu óslitið síðan, þó fundum
okkar bæri að vísu mun sjaldnar
saman hin seinni ár, mest vegna
mikillar vinnu okkar beggja. Vorum
við tíðir gestir hvor heima hjá hin-
um, og naut ég ávallt hinnar bestu
gestrisni og alúðar Sigurgeirs og
móður hans, Ingibjargar Sveins-
dóttur, sem syrgir nú elsta son sinn,
sem fallinn er frá á besta aldri.
Sigurgeir bjó við fötlun frá fæð-
ingu, en engu að síður var eljusemi
hans, samviskusemi og ástundun
slík, að margur maöurinn, sem bjó
við óskerta starfsorku, hefði verið
meira en fullsæmdur af. Áhugamál
hans voru afar fjölbreytt - stundum
helst til um of, fannst mér — fyrir
utan ættfræðirannsóknirnar, sem
hann var kunnastur fyrir, var hann
vel heima í myndlist, tónlist, sagn-
fræði, pólitík, trúarbragðasögu, svo
ekki sé minnst á, hversu mörgum
mönnum hann var málkunnugur,
eða þekkti einhver deili á. Hann
hafði lokið prófi í sagnfræði frá Há-
skóla íslands, og stefndi að BA-rit-
gerð, sem átti að fjalla um sögu
Góðtemplarareglunnar á íslandi, en
í henni var Sigurgeir starfandi um
margra ára skeið og gegndi emb-
ættum innan hennar.
Sigurgeir var góður drengur og
góður félagi. Hann mátti ekki
vamm sitt vitá í neinu, var greiðvik-
inn og örlátur, jafnt við ættmenni
sem vandalausa, og mátti ekkert
aumt sjá. Geðríkur var hann þó, og
sagði sína meiningu umbúðalaust,
ef því var að skipta. Trúhneigður
held ég líka að hann hafi verið, þó
hann flíkaði því lítt.
Árið 1987 hóf Sigurgeir störf við
Dagblaðið-Vísi, við umsjón afmæla-
og ættfræðisíðu blaðsins. Urðum
við þá „kollegar", báðir starfandi við
dagblöð — hann á DV, ég á Tíman-
um. Reyndist Sigurgeir þar hinn
nýtasti starfsmaður, vann oft alla sjö
daga vikunnar og langt fram á næt-
ur. Kvartaði hann stundum um
þreytu, en aldrei mun hann þó hafa
hugleitt að gefast upp eða hlífa sér
meira. Hann sinnti sínum störfum
meðan hann gat, eða allt þar til
hann Iagðist inn á sjúkrahús
snemma árs 1991.
Þegar ég nú kveð Sigurgeir vin
minn, er mér efst í huga hryggð
vegna þess, hve snemma hann fór.
Hann átti svo mörgu ólokið, svo
margir draumar sem áttu eftir að
rætast. Hann hafði ferðast töluvert
síðustu árin, og þau voru eflaust ófá
löndin og borgirnar sem hann hefði
langað til að sjá, en fær ekki nú þeg-
ar hann er lagður upp í ferðina
miklu, sem bíður okkar allra. Ég
mun sakna Sigurgeirs, og það
tómarúm, sem hann skilur eftir sig
í lífi mínu, verður vandfyllt. Ég
mun sakna prúðmennsku hans,
glettni og gamansemi, en þó fyrst
og fremst einlægrar vináttu hans.
Fari hann vel og megi Drottinn
blessa minningu hans.
Aldraðri móður hans og bræðrum
hans sendi ég innilegar samúðar-
kveðjur.
Steinn Bjarki Bjömsson
EES-sam n ingurin n:
Eftirlit með samkeppni
Um eftirlit með, að hlítt sé sett-
um samkeppnisreglum, er á kveð-
ið í 55.- 60. gr. samningsins.
„55. gr. 1. Með fyrirvara um
ákvæði, sem hrinda 53. og 54. gr. í
framkvæmd og er að finna í bókun
21 (ath. sjá viðbæti) og XIV. við-
auka (ath. bls. 112-132 í V. hluta
þýðingar utanríkisráðuneytisins)
við samning þennan skulu fram-
kvæmdastjórn EB og eftirlits-
stofnun EFTA, sem kveðið er á um
í 1. mgr. 108. gr., tryggja beitingu
meginreglunnar, sem mælt er fyr-
ir um í 53. og 54. gr. — Hin þar til
bæra eftirlitsstofnun, sem kveðið
er á um í 56. gr. skal að eigin
frumkvæði eða að beiðni ríkis á
viðkomandi svæði eða hinnar eft-
irlitsstofnunarinnar rannsaka til-
vik, þar sem grunur leikur á, að
meginreglur þessar séu brotnar.
Hin þar til bæra eftirlitsstofnun
skal framkvæma þessar rannsókn-
ir í samvinnu við þar til bær
stjórnvöld á viðkomandi svæði og
í samvinnu við hina eftirlitsstofn-
unina, sem skal veita henni aðstoð
í samræmi við eigin reglur. —
Komist hún að þeirri niðurstöðu,
að um brot hafi verið að ræða, skal
hún gera tillögur um viðeigandi
ráðstafanir til að benda enda á
það. — 2. Ef ekki er bundinn endi
á umrætt brot, skal þar til bær eft-
irlitsstofnun skrá slíkt brot á meg-
inreglunum í rökstuddri ákvörð-
un. — Hin þar til bæra eftirlits-
stofnun getur birt ákvörðun sína
og heimilað ríkjum á viðkomandi
svæði, með þeim skilyrðum og á
þann hátt, sem hún kveður nánar
á um, að gera nauðsynleg-
ar ráðstafanir til að ráða
bót á ástandinu. Hún get-
ur einnig farið fram á það
við hina eftirlitsstofnun-
ina, að hún heimili ríkjum á við-
komandi svæði að gera slíkar ráð-
stafanir.
56. gr. 1. Eftirlitsstofnanir skulu
taka ákvarðanir í einstökum mál-
um, sem falla undir 53. gr. í sam-
ræmi við eftirfarandi ákvæði: (a)
eftirlitsstofnun EFTA skal taka
ákvarðanir í þeim málum, sem
einungis hafa áhrif á viðskipti
milli EFTA-ríkjanna; (b) með fyr-
irvara um c-lið skal eftirlitsstofn-
un EFTA taka ákvarðanir... þar
sem velta viðkomandi fyrirtækja á
yfirráðasvæði EFTA-ríkjanna er
33% eða meiri en velta þeirra á
svæðinu, sem samningur þessi
tekur til (where the turnover of
the undertakings concerned in
the territory of the EFTA states
equals 33 per cent or more of their
turnover in the territory covered
by this Agreement); (c) fram-
kvæmdastjórn EB skal taka
ákvarðanir í öðrum málum, svo og
í þeim málum, sem falla undir b-
lið og hafa áhrif á viðskipti milli
aðildarríkja EB og skal hún þá
taka tillit til ákvæðanna í 58. gr.,
bókun 21, bókun 23 (ath. á bls.
64- 70 í III. hluta) og XIV. viðauka.
— 2. Eftirlitsstofnun á því svæði,
þar sem yfirburðastaða er talin
vera fyrir hendi, skal taka ákvarð-
anir í einstökum málum, sem falla
undir 54. gr. Reglurnar, sem settar
eru í b- og c-lið 1. mgr. gilda því
aðeins, að um yfirburðastöðu á
svæðum beggja eftirlitsstofnan-
anna sé að ræða. — 3. Eftirlits-
stofnun EFTA skal taka ákvarðanir
í einstökum málum, sem falla
undir c-lið 1. mgr. og hafa ekki
umtalsverð áhrif á viðskipti milli
aðildarríkja EB eða samkeppni í
bandalaginu. — 4. Hugtökin „fyr-
irtæki" og „velta“ eru, að því er
þessa grein varðar, skilgreind í
bókun 22 (ath. á bls. 61-63 í II.
hluta).
[-.]
58. gr. Með það fyrir augum að
þróa og viðhalda samræmdu eftir-
liti á Evrópska efnahagssvæðinu á
sviði samkeppni, svo og að
stuðla að einsleitri fram-
kvæmd, beitingu og túlk-
un ákvæða samningsins í
þessu skyni, skulu lögbær
yfirvöld hafa með sér samvinnu í
samræmi við ákvæði bókana 23
(ath. bls. 64-70 í III. hluta) og 24
(ath.bls. 71-79 í III. hluta).
59. gr. Eigi í hlut opinber fyrir-
tæki, og fyrirtæki sem aðildarríki
EB eða EFTA-ríki veita sérstök
réttindi eða einkarétt, skulu
samningsaðilar tryggja, að hvorki
séu gerðar né viöhaldið nokkrum
þeim ráðstöfunum, sem fara í
bága við reglur samnings þessa,
einkum reglur sem kveðið er á um
í 4. gr. (ath. um enga mismunun
sakir ríkisfangs) og 53.-63. gr. —
2. Reglur samnings þessa, einkum
reglurnar um samkeppni, gilda
um fyrirtæki, sem falið er að veita
þjónustu, er hefur almenna efna-
hagslega þýðingu, eða eru í eðli
sínu fjáröflunareinkasölur, að því
marki, sem beiting þeirra kemur
ekki í veg fyrir, að þau geti að lög-
um eða í raun leyst af hendi þau
sérstöku verkefni, sem þeim eru
falin. Þróun viðskipta má ekki
raska í þeim mæli, að það stríði
gegn hagsmunum samningsaðil-
anna. — 3. Framkvæmdastjórn
EB og eftirlitsstofnun EFTA skulu
hvor innan síns valdsviðs tryggja,
að ákvæðum þessarar greinar sé
beitt og gera, eftir því sem þörf
krefur, viðeigandi ráðstafanir
gagnvart þeim ríkjum, sem eru á
svæðum hvorrar um sig.
[...]
VIÐBÆTIR: Bókun 21 tekur til
bls. 50-60 í III. hluta. Fyrri hluti
1. gr. hljóðar: „Með samningi milli
EFTA-ríkjanna skal eftirlitsstofn-
un EFTA falið sambærilegt vald-
svið og svipuð störf og fram-
kvæmdastjórn EB, við undirritun
samningsins, við beitingu á sam-
keppnisreglum stofnsáttmála
Efnahagsbandalags Evrópu og
stofnsáttmála Kol- og stálbanda-
lags Evrópu, sem gerir eftirlits-
stofnun EFTA kleift að fram-
kvæma þær meginreglur, sem
settar eru í e-lið 2. mgr. 1. gr. og
53.-60. gr. samningsins og í bókun
25 (ath. „Um samkeppni varðandi
kol og stál“). Að sinni a.m.k. verð-
ur ekki vikið að bókunum 23 og
24.
viðskiptalifinu