Tíminn - 30.07.1992, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 30. júií 1992
JCB 3 CX traktorsgrafa
árg. 1981 til sölu í mjög góöu standi. Opnanleg framskófla. Ekki
framdrif. Verö c.a. kr. 750.000 staðgr. Upplýsingar í síma 98-68906.
Ánamaðkar
Til sölu 400 stk. nýtfndir ánamaökar á kr. 20,- stk., ef allir eru
keyptir i einu.
Simi 41224 eftir kl. 18.00.
Smásöluverð
á innfluttu neftóbaki
ÁTVR hefur að beiðni nokkurra fyrirtækja fiutt inn neftóbak
sem falt er almenningi í verslunum. ÁTVR telur nauðsyn-
legt að birta, hvert eigi að vera smásöluverð þess neftób-
aks, sem flutt hefur verið inn á tímabilinu apríl-júní 1992.
Tegund Eining Smásöluverð
Ozona President 7 gr 116
Löwenprise 10 gr 132
Medicated 99 25 gr 260
Medicated 99 5 gr 54
Generalsnus 50 gr 332
Tre Ankare 24 gr 217
Verslunum er óheimilt að selja tóbak á öðru verði en
ÁTVR tilgreinir sem smásöluverð í verðskrá eða á vöru-
reikningum.
Reykjavík 27. júlí 1992
Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins
fBLAÐBERA VANTAlP)
Víðsvegar í Reykjavík,
Lynghálsi 9. Sími 686300
Afmælis- og minningargreinar
Þeim, sem óska birtingar á afmælis- og/eða minningargreinum
í blaðinu, er bent á, að þær þurfa að berast a.m.k. tveimur
dögum fyrir birtingardag. Þœrþurfa að vera vélritaðar.
-------------------------------------------------N
'í
Maöurinn minn
Kjartan Eggertsson
Fremri-Langey
andaöist á Hrafnistu ( Reykjavik 29. júlí.
Júlíana Einarsdóttir
__________________I______________________________/
Nýjar norskar bœkur
Bækur frá Aventura
John Bradshaw: Som á komme hjem —
Frígjör dit indre bam. 300 bls. Þýöandi
Reni H. Kaldhol. Formáli Lise Valla.
Ósló 1992.
Bók þessi fjallar um hvemig á að
finna hið viðkvæma innra barn í
sjálfum sér, barnið sem hver og einn
einu sinni var og ber með sér alla
ævi. Oft var það yfirgefið, horft
framhjá því, það skammað eða kval-
ið. Með sársauka sínum, sorg og
reiði stjórnar það nú tilfinningum
okkar og því hvernig við lítum á
annað fólk umhverfis okkur.
Þessi bók Bradshaws er kennslubók
í því að leita tilbaka í gegnum hin
ýmsu þroskastig og endumppgötva
þannig barnið. Skoða sjálfsævisög-
una, ekki endilega skrifa hana. Með
ýmissi tækni, æfingum og hugleið-
ingu getum við fundið lykilinn að
barnæsku okkar, allt frá fmm-
bernsku til unglingsára. Þá sjáum
við einnig hvernig hinar erfiðu og
vondu tilfinningar hafa myndast.
Þetta er ferð sem er þess virði að
taka sér hana á hendur.
Peter Norman Waage: Et Imperium gár
under. 150 bls. kilja. Ósló, 1992. Minnls-
blöö um Sovét árið 1991.
Höfundurinn skrifaði frá því í janú-
ar 1991 fasta þætti í Dagbladet um
þróunina í Sovétríkjunum, það er í
dag um Rússland og hin lýðveldin
sem tengd vom því. Fyrir þessa
þætti var hann útnefndur blaðamað-
ur ársins af „Natt & Dag“ í Ósló.
Rökin fyrir valinu voru meðal ann-
ars: „Það mikilvægasta, sem gerðist
1991, var upplausn Sovétríkjanna.
Með innsýn og faglegri þekkingu gaf
P.N.W. lesendunum upplýsingar á
verðugan hátt. Aldrei var það leiðin-
legt og aldrei sjálfhælið. Mættum
við fá meira af slíku.“ í þessari kilju
em greinarnar, sem hann skrifaði,
og eru þannig úr garði gerðar að
þær standa og halda fullu gildi um
ókomin ár.
Sam Giancana og Chuck Giancana: Maf-
iakongen, som kontrollerte Amerika.
Þýðing Arve Torkelsen. 335 bls. Ósló
1992.
Þann 12. mars síðastliðinn kom út
um allan heim bókin um Mafíukon-
unginn eftir bróður hans og frænda.
Sé hér um sannleikann að ræða, þá
var Joe Kennedy stærsti áfengis-
smyglarinn á bannámnum. Nixon
og Johnson vissu um- morðið á
Kennedy, sem var kostað af olíu-
kóngi frá Texas og svona má lengi
telja. Þetta er í fáum orðum sagt
mjög svo spennandi reyfari, sem
fjallar um helstu glæpamál síðustu
áratuga af góðri spennu og snjallri
uppbyggingu. Hverju svo er hægt að
trúa og hverju ekki, er önnur saga.
Sé sagan sönn, er víst ekki mikils
virði að vera stjórnmálamaður eða
lögreglumaður í henni Ameríku.
Sigurður H. Þorsteinsson
Breyttar áherslur hagfræðinga
Frá árlegri ráðstefnu eða Iandsfundi
bandarískra hagfræðinga, American
Economics Association, 1992, hald-
inni í ársbyrjun í New Orleans, sagði
fréttamaður Financial Times 13. janú-
ar 1992: „Tvennt rann upp fyrir mér,
er ég hélt á brott: í fyrsta lagi, að
fremstu hagfræðingarnir eru að verða
veraldlegri en áður og síður gefnir fyr-
ir langsótta stærðfræði; í öðru Iagi, að
starfsstétt þeirra er að þreytast á ein-
földun til hugarhægðar í frjáls mark-
aðs-kenningum.
Fyrir tíu árum prédikuðu „hagstjörn-
ur“ svo sem Robert Lucas við Háskól-
ann í Chicago óhlutkennda, út-
þynnta fjárhyggju, sem kölluð var
„viturlegar væntingar" (rational
expectations). Á grundvelli verka
Miltons Friedman og annarra stað-
hæfðu þeir, að íhlutun stjómvalda
mætti sín ekki, jafnvel í bráð. Þótt
stefnumörkun geigaði þráfaldlega
sakir þeirra, — svo sem í upphafi ní-
unda áratugarins, er dollarinn var lát-
inn reka á reiðanum, — hættu kenn-
ingasmiðirnir sér sjaldan langt út úr
fílabeinstumum sínum."
,Á þessu hefur orðið mikil breyting.
Fremstu ungu kenningasmiðirnir
gangast nú upp í stefnumörkun. Jef-
frey Sachs, hagfræðingur frá Har-
vard(-háskóla), talaði af myndugleika
um einkavæðingu á ráðstefnunni, að-
allega fyrir sakir reynslu sinnar sem
ráðgjafa rússnesku og pólsku ríkis-
stjórnanna. Önnur hagstjarna, Lawr-
ence Summers, hefur um sinn lagt
fræðasetur að baki og gerst aðalhag-
fræðingur Alþjóðabankans. — Paul
Krugman frá MIT er eins farið, en á
ráðstefnunni tók hann við Clark-heið-
urspeningnum, — sem veittur er hag-
fræðingi undir 40 ára aldri fyrir frá-
bær verk, — þótt kunnastur sé fyrir
vöruskipta- kenningu (trade theory)
sína, hefur mikið að honum kveðið í
umræðum um efnahagsmál í Banda-
ríkjunum, en hann hefur á loft haldið
sveigjanlegu gengi. í hagfræði fór
hann úr sagnfræði, og kveðst um stíl
taka sér George Orwell til fyrirmynd-
ar...“
,Annað það (sem upp fyrir mér rann),
er, að pendúliinn sveiflast lengra frá
kennisetningum frjáls markaðar, og
endurspeglar það að nokkru mynstur
fræðilegra nýmæla. Á kenningasvið-
um svo sem vöruskipta, vinnu og fjár-
mála hafa mörg ný líkön hlotið „ný-
keynesiskan" svip, þannig að í þeim
segir til tormerkja á markaðsfrelsi ...
Kyrrstaðan í efnahagslífi Bandaríkj-
anna síðustu þrjú ár hefur þrengt að
fjárhag háskóla sem ríkis..."
„Of mikið skyldi þó ekki gert úr hug-
myndalegum breytingum. Ný
kennslubók í macroeconomics eft-
ir Gregory Mankiw, enn eina rís-
andi hagstjörnu við Harvard(-há-
skóla), er harla ólík þeim, sem
(kenndar voru) á áttunda áratugnum.
Hin (kunnuglega) keynesiska hag-
fræði, sem var uppistaðan í námskeið-
um fyrstu áratugina eftir síðari heims-
styrjöldina, er flutt aftur í síðari hluta
bókarinnar, og hefur að mótvægi
langa kafla með megin- kennisetning-
um (forvera) Keynes.
Úr viðskiptalifinu
EES-samningurinn:
Uppsetning atvinnustarfsemi
Um rétt ríkisborgara eins aðildarríkis
til að hefja atvinnustarfsemi í öðru er á
kveðið í 31.-35. gr. samningsins.
„1. Innan ramma ákvæða samnings
þessa skulu engin höft vera á rétti rík-
isborgara aðildarríkis EB eða EFTA-
ríkis til að öðlast staðfestu á yfirráða-
svæði einhvers annars þessara ríkja.
Hið sama gildir einnig, þegar ríkis-
borgarar aðildarríkis EB eða EFTA-rík-
is, sem hafa staðfestu á yfirráðasvæði
einhvers þeirra, setja á stofn umboðs-
.skrifstofu, útibú eða dótturfyrirtæki.
Jj— Staðfesturéttur felur í sér rétt til að
/hefja og stunda atvinnustarfsemi og til
/ að stofna og reka fyrirtæki, einkum fé-
lög eða fyrirtæki í skilningi annarrar
málsgreinar 34. gr. með þeim skilyrð-
um, sem gilda að landslögum um ríkis-
borgara þess ríkis, þar sem staðfestan
er fengin, þó með fyrirvara um ákvæði
4. kafla (ath. um fjármagn). — 2. í
VIII.- XI. viðauka eru sérstök ákvæði
um staðfesturétt. (Ath. Sjá eftirfarandi
viðbæti hér).
32. gr. Ákvæði þessa kafla gilda ekki
um starfsemi, sem á yfirráðasvæði
ákveðins samningsaðila fellur undir
meðferð opinbers valds, jafnvel þótt
svo sé aðeins í einstökum tilvikum.
33. gr. Ákvæði þessa kafla og ráðstaf-
anir í samræmi við þau útiloka ekki, að
beitt verði ákvæðum í lögum eða
stjórnsýslufyrirmælum um sérstaka
meðferð á erlendum ríkisborgurum, er
grundvallast á sjónarmiðum um alls-
herjarreglu, almannaöryggi og al-
mannaheilbrigði (public policy, public
security or public health).
34. gr. Með félög eða fyrirtæki, sem
stofnuð eru í samræmi við lög aðildar-
ríkis EB eða EFTA-ríkis og hafa skráða
skrifstofu, yfirstjórn eða aðalstarfstöð á
yfirráðasvæði samningsaðila, skal farið
að því er þennan kafla varðar, á sama
hátt og einstaklinga, sem eru ríkis-
borgarar í aðildarríkjum EB eða EFTA-
ríkjum. — Með félögum eða fyrírtækj-
um er átt við félög eða fyrirtæki, stofn-
uð á grundvelli einkamálaréttar eða
verslunarrettar, þar með talin sam-
vinnufélög, svo og aðrar lögpersónur,
sem lúta allsherjarrétti eða einkamála-
rétti, þó að frátöldum þeim, sem ekki
eru rekin í hagnaðarskyni.
35. gr. Ákvæði 30. gr. (ath. um gagn-
kvæmni starfsréttinda, prófskírteina)
gilda um málefni, sem fjallað er um í
þessum kafla.
VIÐBÆTIR
í VIII. viðauka, 9. lið, segir: „Þrátt fyrir
31.-35. gr. samningsins og ákvæði
þessa viðauka er íslandi heimilt að
beita áfram höftum, sem eru í gildi við
undirritun samningsins um staðfestu
þeirra, sem eru ekki ríkisborgarar, og
ríkisborgara, sem hafa ekki lögheimili
á íslandi, á sviði sjávarútvegs- og fisk-
vinnslu.
í IX. viðauka, „Fjármálaþjónusta", í
Iiðnum .Aðlögun á tilteknum sviðurn",
segir: „Eftirfarandi bætist við 4. gr. 0 á
íslandi: Húsatryggingar Reykjavíkur-
borgar, Viðlagatrygging íslands.
Og enn í IX. viðauka, „Bankar og aðr-
ar lánastofnanir", í liönum „Samræm-
ing á löggjöf um staðfestu og rétt til að
veita þjónustu", 16.389L0646: „Önnur
tilskipun ráðsins 89/646/EBE frá 15.
desemþer 1989 ... 3c: ísland skal koma
ákvæðum tilskipunarinnar til fram-
kvæmda eigi síðar en 1. janúar 1995. Á
meðan á aðlögunartímabilinu stendur,
skal það viðurkenna, í samræmi við
ákvæði tilskipunarinnar, leyfi, sem
veitt eru lánastofnunum af lögbærum
yfirvöldum annarra samningsaðila.
Leyfi veitt lánastofnunum af lögbær-
um íslenskum yfirvöldum skulu ekki
gilda innan EES, fyrr en farið er að
beita tilskipuninni að fullu."
Og enn í IX. viðauka, „Verðbréfaþing
og verðbréf", 24. 379L0279: Tilskipun
ráðsins 79/279/EBE frá 5. mars 1979 til
samræmingar á skilmálum fyrir opin-
berri skráningu verðbréfa á verðbréfa-
þingi. „ísland og Sviss skulu koma
ákvæðum tilskipunarinnar til fram-
kvæmda eigi síðar en 1. janúar 1995.
Meðan á aðlögunartímabilinu stendur,
skulu þessi lönd skiptast á upplýsing-
um við lögbær yfirvöld annarra samn-
ingsaðila varðandi málefni, sem til-
skipun þessi mælir fyrir um.“