Tíminn - 12.11.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 11. nóvember 1992
Tímiim
MÁLSVARI FRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FELAGSHYGGJU
Útgefandi: Tíminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hróifur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoöamtstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gíslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavík Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verö I lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Þörf á siðareglum
Fyrir síðustu borgarstjórnarkosningar kynntu fram-
bjóðendur Framsóknarflokksins kosningamál sem
þótti stinga í stúf við önnur og hefðbundnari baráttu-
mál sem kynnt voru í þessum kosningum. Þetta var
krafan um að settar yrðu siðareglur fyrir borgarfulltrúa
og embættismenn Reykjavíkurborgar. Færð voru fyrir
því rök að undirtök sjálfstæðismeirihlutans í borginni
væru orðin slík og ættar- og flokksleg ítök og sam-
trygging væri með þeim hætti að í skjóli flokksgæð-
ingahugsunarháttar innan borgarkerfisins viðgengust
vinnubrögð sem illa þyldu dagsins ljós. Með setningu
formlegra siðareglna væri tryggð opinber viðmiðun
sem pólitfkusar og embættismenn gætu stuðst við,
óháð því hvort þeirra persónulega dómgreind væri
nægjanlega örugg til að þekkja rétt frá röngu.
Það var ekki tilviljun að krafan um sérstakar siðaregl-
ur fyrir borgarfulltrúa og embættismenn kom fram í
Reykjavík. Þvert á móti eru fjölmörg tilfelli þar sem
embættisfærslur og pólitískar ákvarðanir hafa legið á
mörkum þess sem siðlegt getur talist og hafa þá átt
hlut að máli bæði embættismenn og kjörnir fulltrúar.
Áður hefur hér í blaðinu verið bent á vafasöm vinnu-
brögð í borgarkerfinu, t.d. varðandi ýmsan fram-
kvæmdakostnað hjá borginni. í mörgum tilfellum er
um það að ræða að milljónir og jafnvel hundruð millj-
óna króna, sem teknar eru af almannafé skipta um eig-
endur.
Nú hefur borgarstjóri áminnt forstöðumann Skóla-
skrifstofu Reykjavíkur fyrir brot í starfi, brot sem þrátt
fyrir nokkuð rækilega fjölmiðlaumfjöllun hefur ekki í
för með sér mjög mikil umfram útgjöld fyrir skattborg-
arana. Embættisfærsla þessa tiltekna forstöðumanns í
þessu tiltekna atriði er vissulega ólíðandi og eðlilegt að
gerðar séu mjög alvarlegar athugasemdir við hana.
Hins vegar er það líka ólíðandi að þetta eina mál sé not-
að sem eins konar syndaaflausn fyrir þau vafasömu
vinnubrögð sem því miður eru dæmi um að viðhöfð
séu í borgarkerfinu. Af ummælum borgarstjóra í fjöl-
miðlum í kjölfar þess að hann veitt áðurnefnda áminn-
ingu mátti skilja að tilvik forstöðumanns Skólaskrif-
stofu væri óvenjulegt og einangrað atvik og sagðist
borgarstjórinn fyllilega treysta því að aðrir embættis-
menn borgarinnar héldu sig á hinum þrönga vegi
dyggðarinnar. Borgarstjórinn gefur því til kynna að
með því að áminna forstöðumanninn hafi meinsemdin
verið upprætt og allt sé nú í himnalagi. Þetta lýsir ann-
aðhvort ótrúlegri einfeldni eða mikilli stjórnkænsku
hjá borgarstjóranum. Trúlega er það þó stjórnkænska
því auðvitað eru mörg skemmd epli í stjórnsýslu borg-
arinnar og það þjónar ekki hagsmunum Sjálfstæðis-
flokksins að draga slík epli fram. Dæmið um forstöðu-
mann Skólaskrifstofunnar er því aðeins lítið dæmi úr
þeirri stjórnsýslu sem viðgengist hefur í gegnum árin,
og trúlega alls ekki það versta. Það var því jákvætt að
þetta mál var dregið fram í dagsljósið, en brotið verður
að skoða í víðara samhengi reykvískrar stjórnsýslu. Það
er hluti af stærra vandamáli, en ekki einangrað tilfelli
og er sönnun þess að tímabært var hjá framsókn-
armönnum að krefjast þess að borgarfulltrúum og
embættismönnum yrðu settar ákveðnar siðareglur.
Össur, bjargvættur mennta?
Eitt af Jrví versta, sem þessi ríkis-
stjóm hefur á stefnuskrá sinni —
og er þar þó margt slæmt — er
sveltistefna og skemmdarverka-
starfscmi gagnvart íslensku
menntakerfi cins og það Ieggur sig,
og þó ekki hvað síst gagnvart
mcnntun á háskólastigi. Háskóli ís-
lands á samkvæmt frumvarpl til
fjárlaga að hóa við sama þrönga
kostinn og á þessu ári, sem þýðir að
námsframboð skólans verður skert
um fimmtung og mjög verður
þrengt að rannsóknarstarii. Þrátt
fyrír að bænaskjöl hafi ítrekað veríð
send til stjómvalda frá háskólafólki
og öðrum, sem bera hag þjóðfélags-
ins fyrír brjósti, hefur stjóraar-
stefnan ekkert breyst. Nú síðast
birtist f blöðum nýleg áfyktun frá
háskólaráði þar sem Alþingi íslend-
inga er bent á að í siðmenntuðum
löndum þyki eðlilegt að mæta vax-
andi atvinnuleysi með auknum
framlÖgum hins opinbera tii rann-
sókna og mcnntunar, enda sé ann-
ars hætta á að erfiðlcikamir aukist
enn frckar og í stað nýsköpunar ríki
áfram stöðnun. Þannig þjóðfélag
verði seint tilbúið í samkeppni á al-
þjóðlegum vettvangi. Það, sem Há-
skóli Islands fer fram á við stjóra-
völd, er að hann fái tækifærí til að
bæta grunnmenntun og efla fram-
haldsnám og rannsóknir, þannig að
fslenskt þjóðfélag dragist ekki enn
frekar aftur úr helstu viðskiptalönd-
um okkar en þegar er orðið.
Lottómlði sem fram-
lag til rannsókna
Þessi krafa háskólaráðs er einung-
is sú nýjasta af fjöldamörgum
ábendingum svipaðs eðlis, og meira
að segja benda niðurstöður OECD-
skýrslu, sem ríkisstjómin sjálf bað
um, til þessarar sömu niðurstöðu,
þ.e. að íslendingar verða að taka við
sér hvað varðar framlög til rann-
sókna og menntunar, því stöðnun
og afturför biasi við að óbreyttu
ástandi. í allrí þeirrí umræðu, sem
þessi OECD-skýrsla hefur vakið
upp, hefur komið í Ijós að framiög
til rannsókna frá ríkinu munu trú-
lega standa nokkum veginn í stað á
.Getur sveltandi Háskóli stuðlað að nýsköpun?" Skýrsla OECD um stefnu ís-
lenskra stjórnvalda I málefnum vlsinda og rannsókna rædd á opnum fundi i Há-
skólanum I gær. Össur Skarphéðinsson, þingflokksformaður Alþýðuflokksins,
þvær hendur slnar af stefnu og vinnubrögðum menntamálaráðhena:
„Ég þer ekki ábyrgð
á Ólafi Garðari“
„Ég ber ekld ábyrgð á Ólafl Garðari,** *agði ö**ur Skarphéðin*son, þlng-
flokksformaöur Alþýðuflokksin*. á fjölmennum fundi með stúdentum f Há-
skóla íslands í gær. Aðspuröur *agði*t hann þó *tyðja fjáriagafrumvarp rík-
isstjómarinnar fyrir naesU ár en niðurskurður stjómvalda í fjárframlögum
til Háskólans á yflrstandandl fjáriagaári hefur leitt til þess að skólinn hefur
þurít að skera niður 160 nám«I«>ið eðs ««>m
.u.1 i-----1..
um framlögum til rannsókna- og vís-
indastarfa. össur sagðist vel geta
hugsað sér aö meira Oármagn kæmi
til þessara hluta frá bæði lðnþróunar-
sjóði og Iðnlánasjóði og jafnframt
hvrfti að hækka laun hiskóUW*'’'--
milli ára eða þá jafnvel heldur drag-
ast saman. Þá er ekki talið með það
fé, sem á að leggja til rannsókna ef
ríkissijóminni tekst að selja þetta
og hitt ríkisfyrirtækið á árinu, en
eins og staðan er í dag virðast það
að mestu vera tálvonir sem slík
framlög byggja á. Rfldsstjómin
hefði eins getað keypt lottómiða og
kynnt hugsanlegan vinning á hann
sem viðbótarframlag til rannsókna-
starfsemi.
í vikunni var haldinn athyglisverð-
ur fundur í Háskóla íslands þar sem
þingmennimir Steingrímur Her-
mannsson og össur Skarphéðins-
son ásamt Davíð Scheving Thor-
steinssyni Sóikonungi og háskóla-
rektor ræddu við stúdenta um
spuminguna hvort háskóli í svelti
gæti stuðlað að nýsköpun. Þar kom
fram hjá Össurí, fyrrum stúdenta-
leiðtoga og núverandi þingflokks-
formanni Alþýðuflokksins, að hann
afneitar alfaríð menntastefnu rflds-
stjórnarínnar, þó hann ætli samt að
styðja hana á Alþingi. Þingflokks-
formaður Alþýðuflokksins persónu-
gerði raunar þessa menntastefnu
með því að lýsa því yfir að hann teldi
sig enga ábyrgð bera á Ólafi Garðari
Einarssyni menntamálaráðherra og
aðgeröum hans. Það er auðvitað
ódýrt að reyna að koma sér undan
ábyrgð á þeirri niðurrifsstefnu, sem
þingmaðurinn styður á þingi og nú
er rekin, með því að fysa ráðherrann
einan ábyrgan. En Össurí er vor-
kunn í efasemdum sínum og innrí
baráttu, því þó hann leitaði með log-
andi Ijósi að jákvæðum aðgerðum á
sviði rannsókna og menntamála,
var það eina, sem hann gat fundið,
það að ríldsstjórnin hafði óskað eft-
ir slfyrslunni frá OECDl
Enn er von
Það breytir eldd því að með þess-
um fundi kom það þó fram að ís-
lensk rannsoknar- og menntastarf-
semi á enn von, sem felst í því aö
þingflokksformaður annars stjóm-
arflokksins hefur svarið mennta-
stefnu ríkisstjómarmnar af sér. Sú
afneitun gefur fyrirheit um að þing-
flokksformaðurínn og vonandi fleirí
stjóraarsinnar eigi » miklu sálar-
stríði vegna stuðnings síns við
menntastefnuna. Nú, þegar fyrsta
skrefið er stigið og Össur hefúr op-
inberað andstyggð sína á stefnu-
máium Óiafs Garðars, má búast við
að eftirleikurinn verði auðveldarí
hjá Össurí og að hann stígi skrefið
tii fulls: hætti að sfyðja stefnu rflds-
stjóraarinnar f menntamálum.
Fylgi Össur afneitun sinni eftir, má
reikna með að á hann verðl iitið sem
þjargvætt íslenskra mennta og
rannsókna. Ekki verður því trúað að
óreyndu að Össur guggni á þvi
verki, sem hann hefur byijað, hann
hefur þegar sagt A og nú bíður þjóð-
in eftir að Össur segi B.
Garri
Bjargræði að utan
Þar sem baðhúsið í kjallara fjár-
málaráðuneytisins við Sölvhólsgötu
er enn ekki fullbúið, er engin von til
þess að hægt sé að koma saman not-
hæfum fjárlögum til að leggja fyrir
Alþingi á þessu ári. Það er ekki hægt
að ætlast til þess að ráðherra og
ráðuneytismenn ráði fram úr erfið-
um úrlausnarefnum án þess að hafa
aðgang að frussandi kerlaugum og
kæfandi gufuböðum. Eins og bent
hefur verið á, voru öll ráð
Rómaveldis ráðin í baðhúsum,
þegar heimsveldið stóð hvað
hæst, og nú á að lappa upp á
stjórnviskuna í fjármálaráðuneytinu
í Skuggahverfi með því að taka upp
rómverska siði og stjómvisku.
Ejárlagadrögin, sem nú liggja fyrir,
eru liðónýt eins og allir vita, og
stendur ekki steinn yfir steini fyrr en
búið verður að áakveða efnahagsráð-
stafanir og leggja niður fyrir sér
hvernig halda á ríkisbákninu á floti
út árið.
En ríkisvaldið hefur hvorki tíma né
baðaðstöðu til að sinna svo ieiðin-
legum verkum.
Þjóðarsáttarráð
Því hafa aðilar vinnumarkaðarins
tekið að sér að semja efnahagsráð-
stafanir
fyrir ríkisstjórnina og vinna þeim
fylgis, sem þýðir að hagsmunaaðilar
muni semja við hagsmunaaðila um
hvernig þeir skipta kökunni á milli
sín.
Nú hafa forkólfar atvinnurekenda
og launþega komið sér saman um að
færa svosem átta milljarða frá svo-
kölluðum atvinnuvegum yfir á ríki,
bæi og skattgreiðendur, aðra en þá
sem skaffa vinnu, sjálfum sér og öðr-
um.
í öllu baðhúsaleysi Ijámálaráðu-
neytisins hafa aðilarnir tekið að sér
að semja skattalögin upp á nýtt og er
hægur vandinn fyrir Alþingi að sam-
þykkja allan pakkann á einu bretti.
Stjórnarandstaðan getur gert það
með góðri samvisku, því efnahags-
lausnimar eru ekki frá ríkisstjóm-
inni komnar, heldur er á ferðinni ný
þjóðarsátt, sem fyrst er samþykkt af
margfrægum aðiium vinnumarkað-
arins og síðan af löggjafarsamkund-
unni og jafnvel stjórnvöldum. Svo
ætlar Ásmundur að ráða 100 manns
til viðbótar á skattstofumar til að líta
til með að allt fari þar sæmilega
fram.
Hagsmunaaðilarnir ákveða að sjálf-
sögðu að lækka vexti, því það mun
koma atvinnurekendum vel og ekki
síður skuldum vöfðum launalýð.
En skuldirnar hefur blessað fólkið
áunnið sér sem kjarabætur síðustu
áratugina.
*
Otemjur
Nær samtímis og strákarnir í ASÍ
og VSÍ eru tilbúnir að leggja ný og
endurbætt fjárlög fyrir þing og þjóð,
auglýsir íslandsbanki vaxtahækkun
og segir að engum ætti að koma hún
á óvart.
Nú vill svo til að ASÍ er stór hluthafi
í bankanum eftir nokkrum króka-
leiðum, og ekki munu félagar í VSÍ
vera án ítaka þar heldur. En þótt þeir
þjóðarsáttarmenn fari létt með að
stjóma ríkisstjórn og Alþingi og ráði
skattheimtumenn að vild, hafa þeir
ekkert að segja þegar peningavaldið
er annars vegar. Lánastofnanir
ráðskast með vextina með það eitt að
leiðarljósi, að það er sama hve
hörmulega illa banka er stjórnað,
dellan skai lagfærð með ein-
hliða vaxtaákvörðunum.
Vaxtamunurinn kastar ölium
syndum bankastjómanna á bak
við sig og þeir sjá þær aldrei meir.
Skráning gjaldmiðla er enn í hönd-
um Seðiabankans, en þjóðarsáttar-
ráðin em ekki á einu máli um hvort
fastsetja skuli gengi krónunnar eða
láta hana súnka fyrir útgerðina.
Hvað sem því liður, þá eru lands-
málin í góðum höndum eins og
stendur. Ríkisstjórnin er klumsa og
bíður eftir úrræðum að utan til að
halda atvinnuvegum gangandi og
ríkisbákninu starfhæfu.
Þeir á vinnumarkaðnum koma sér
svo prýðilega saman um hvernig
leysa á málin með breyttum skatta-
lögum og ráðningu innheimtu-
manna. Færast þeir tekjumegin í
nýja fjárlagadæminu og allt smellur
saman eins og flís við rass. Efna-
hagsráðstafanir koma af sjálfu sér,
fjárlagafrumvarpið gengur upp og
baðhús ráðuneytisins kemst brátt í
gagnið.
Allt væri því í himnalagi, bara ef
einhver réði við ótemjurnar sem
ákveða vextina. OÓ