Tíminn - 01.12.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Þriðjudagur 1. desember 1992
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Otgefandi: Timinn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gíslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavík Síml: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verö i lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Framtíð á framtaki
byggð
Hver þjóð, sem vill vera sjálfstæð og fullvalda, verð-
ur að hafa trú á framtíðinni. Bresti sú trú er voðinn
vís. Sá svartnættisáróður, sem rekinn hefur verið af
valdsmönnum þjóðarinnar frá því að stjómarskipti
urðu, er alvarlegri en margur hyggur. Hann er eins
og lamandi hönd á það framtak, sem þjóðin þarf á að
halda um þessar mundir til þess að sækja fram til
betri lífskjara.
Á flokksþingi Framsóknarfiokksins um síðustu
helgi var lögð áhersla á að framtíð þjóðarinnar bygg-
ist á framtaki og nýsköpun. Á fundi í Háskólabíó á
laugardag var boðið til erindaflutnings um nýsköp-
un og framtak í atvinnulífi landsmanna. Einnig var
haldin sýning á nýjungum í atvinnulífi í tengslum
við fundinn.
Þessi nýbreytni í tengslum við þing stjórnmála-
flokks er mjög athyglisverð. Hún tókst afar vel og
vakti athygli á miklum möguleikum á sviði fram-
leiðslu hátæknivara tengdum sjávarútvegi, full-
vinnslu sjávarafurða, framleiðslu hugbúnaðar o.fl.
Einnig kom mjög skýrt fram í erindi Vilhjálms Lúð-
víkssonar, framkvæmdastjóra Rannsóknaráðs, hvað
við íslendingar erum sparsamir á fé til rannsókna.
Áherslurnar í íslensku atvinnulífi hafa fremur leg-
ið í fjárfestingum en markaðs- og þróunarstarfi.
Þessa þætti þarf að leggja meiri áherslu á, ef okkur á
að takast að halda velli í alþjóðlegri samkeppni. At-
hygli vakti á áðurnefndum fundi, þegar fulltrúi Mar-
els talaði og skýrði frá starfsemi þess fyrirtækis að
megináhersla er lögð á þróun nýrra vörutegunda og
markaðsmál og til þess er varið miklum fjárhæðum.
Árangurinn lætur ekki á sér standa og fyrirtækið
hefur haft mikinn framgang á erlendum mörkuð-
um.
Það er alveg ljóst að óþolinmæði hefur verið ríkur
þáttur í fari okkar íslendinga. Okkur lætur ekki vel
að gera langtímaáætlanir og viljum græða fljótt og
mikið. Vafalaust á þetta djúpar rætur í veiðimanna-
þjóðfélaginu. Þessi hugsunarháttur þarf að breytast.
Framfarir og árangur tæknivæddra þjóða hefur
byggst á þolinmæði til þess að bíða eftir árangri af fé
sem lagt er til rannsókna og markaðsstarfs.
Það sjást þess ekki nein merki að marktæk breyting
sé á framlögum til rannsókna af hálfu ríkisstjórnar-
innar. Öll áform um aukningu á þessu sviði eru skil-
yrt óvissum árangri af sölu ríkisfyrirtækja. Þar er
ekki um neina stefnubreytingu að ræða.
Skilyrði íslensks atvinnulífs, sem leiða til taprekstr-
ar á flestum sviðum, bera dauðann í sér og hefta
frumkvæði fyrirtækjanna til þess að þróa sína starf-
semi. Fyrirgreiðsla til þessara mála hjá sjóðum og
lánastofnunum hefur verið af mjög skornum
skammti.
Það er vel að flokksþing Framsóknarflokksins dró
þessi mál fram í sviðsljósið. Vonandi verður framhald
á þessari umræðu til góðs fyrir atvinnulífið í landinu.
Þeir sogðu að við byggjum við
saltfiskgengi, kaffíhúsaspeking-
amir, þegar Ijóst var að ísienska
krónan hafði verið felld um 6%
vegna hræringa á eríendum gjald-
eyrismörkuðum. Hugtakið „salt-
fískgengi" vísar til þeirra rök-
semda rfldsstjórnarinnar að þótt
norska krónan hafí ekki failið,
hafi það haft úrslitaþýðingu fyrir
gengi íslensku krónunnar að
portúgalski eskúdóinn og spánski
pesetinn féllu um 6%. Það var því
ekki fyrr en þessir homsteinar ís-
iensku krónunnar á Pýreneaskaga
féllu, að þeir Davíð og Jón Baldvin
játuðu sig sigraða, en þeir höfðu
báðir haft uppi leikræn tilþríf
og hafnað því að gengisfelling
væri úrræði sem kæmi til greina í
núverandi efnahagsvandræðum
þjóðarinnar. í hetjukvæðum um
baráttu þeirra Jóns Baldvins og
Davíðs við gengisfellingar-
skrimslið er hvergi getið um að
þeir hafí látið sér tll hugar koma
kemur mér óneitanlega spánskt
fyrir sjónir að hann sé allt í einu
orðinn helsti gjaldmiðill heimsins
og að ekki skuli lengur minnst
einu orði á bandarikjadal Þctta er
lii
iif
á sfnum tíma, þó vitað sé að pund-
ið hafi mun mehri áhrif hér en
pýrenísku gjaldmiðlamir.
Guðmundur grínast
Ríkisstjómin stóð tiltÖIulega vcl
áróðurslega í tilraunum sínum til
að réttlæta gengisfellingu, sem
hón nokkrum dægrum áður hafði
lýst fáránlega aðgerð, þegar Guð-
mundur Magnósson, prófessor
svaraðl spumingo um gengisfell-
ingu í Pressunni í síðustu viku en
þar segir hann m.a.: „Ég vil geta
þess til gamans í lokin að svo var
að skilja á ráðamönnum þegar
þeir útskýrðu gengisfeilinguna að
það værí einkum spánski pesetinn
sem hefði gert okkur grikk. Það
að vissu leytí tímanna tákn og
sýnir breytta viðskiptahættí okkar
og aðlögun að væntaniegu evr-
ópsku efnahagssvæði. Að hinu
ieytlnu vildi svo iiia til að dollar-
inn hafði hækkað og það hafa
sennilega ekki verið talín góð rök
fyrir að rýra verðgildi íslensku
krónunnar."
Garri á erfitt með að skilja þessi
orð Guðmundar öðmvísi en svo
að prófessorinn sé að gera kurt-
eisislegt grín að flokksbræðmm
sínum innan rfldssijómarinnar.
Grínið beinist ekki að gengisfell-
ingunni sem slikri - sem er al-
vöruþnmgið mál - heldur rök-
semdafærslunni þar sem gripið er
til þess að réttlæta gengisfelling-
una með falli gjaidmiðla Portú-
gals og Spánar.
Ólafur Ragnar
á öðru gengi
En rétt eins og þaö sé eldd nóg
að liggja undir skeytasendingum
frá hagfræðiprófessoram sem bú-
ast hefðl mátt vlð að væru vln-
samlegir, þá bætir ekki úr skák
hvemig framvindan hefur verið
síðustu daga.
Hrekkjusvfnið Ólafur Ragnar
Grímsson tók upp á því um helg-
ina að gera stórmál úr því að það
hafi ekki orðið nein gengisfelling
á Spáni eða Portógal. Viðmiðun-
armörííum gengisskráningar hafi
að vísu verið hnikað til en gengi
bæði peseta og eskúdð hafi hins
vegar ekld verið breytt. Þetta þýð-
ir, að ef röksemdafærsla ríkis-
stjómarinnar fyrir gcngisfelling-
unni er tetón bókstaflega, hlýtur
misstólnings!
Það kemur því ektó á óvart að
Davfð Oddsson forsætisráðherra
var sótsvartur af reiði út í Ólaf
Ragnar í sjónvarpi I fyrrakvöld
fyrir að benda á þessa hlutí. Davíð
sagði að víst væri gengið eiginlega
faliið á Spáni og f Portúgal, það
ættl bara eftír að framkvæma
gengisfellinguna, auk þess sem
það gætl nú bara vel verið að
ttorska krónan myndi falla ein-
hvemtima seinna, jafnvel eftir tvo
mánuði. Og sjálfur Seðalbanka-
stjórinn og yfir gengiskrásetjar-
inn, Jóhannes Nordal, teflir fram
sömu rökum og forsætisráðherra
um að spænska og porúgalska
Ðavíð slær Jóhannes hins vegar
nokkuð mitólvægan vamagla og
útilokar alls ekki aó verið geti að
spænska og portúgalska gengið
falli ektó. Fari svo má jú alltaf
leiðrétta mistökin og hækka gengi
íslensku krónunnar aftur, sagði
Jóhannes Nordal!
Ráðhemr töluðu af mitóffi
óvirðingu um „gengisfeiiingar-
kórinn" fyrir rúmri viku. Það
verður þó að segjast eins og er að
málflutningur þess kórs hefur
staðist betvur atburðarás undan-
farinna daga en þær síðbúnu æf-
ingar sem ríkisstjómin hefur ver-
ið að bera á borð fyrir þjóðina síð-
ustu daga og ganga ýmist undir
nafninu saltfiskgengisstefna, saR-
genglsstefna eða söltuð gengis-
stefna. Garri
Höfuðbólið og hjáleigan
-Ég kann betur við mig á höfuðból-
inu en hjáleigunni eru fleyg um-
mæli Guðmundar G. Hagalín þegar
hann var sakaður um að vera kom-
inn í vist hjá íhaldinu, en
hann var löngum áhrifa-
maður í Alþýðuflokknum.
Að sjálfsögðu var þetta á við-
reisnarárunum þegar skilin
milli krata og sjálfstæðismanna
voru óglögg. Hagalín skrifaði að
staðaldri í Morgunblaðið, enda var
Alþýðublaðið næsta áhrifalítið og
krataflokkurinn eins konar leigu-
liðar hjá íhaldinu. Samlíking Haga-
líns á höfuðbóli og hjáleigu var því
ekki út í hött og bar frjóu hugar-
flugi skáldsins ágætt vitni.
Enn á ný hafa sjálfstæðismenn og
kratar tekið höndum saman um
landsstjómina og enn er annar
flokkurinn stór og hinn lítill og enn
er Morgunblaðið mikið að umfangi
og Alþýöublaðið heldur rýrt í roð-
inu og enn heldur samlíking rithöf-
undarins um höfuðbólið og hjáleig-
una gildi sínu. En ráðherrarnir em
ekki hinir sömu.
Skipt um hlutverk
En hvort er höfúðbólið og hver
hjáleigan í Viðeyjarstjóm gæti vaf-
ist fyrir mönnum, enda er enginn
jafnoki kempunnar Guðmundar G.
Hagalín á stjómartorfunni sem
kann að skera úr um hvor situr yfir
hlut hins svo óyggjandi sé.
Sitthvað bendir til að skipt hafi
verið um hlutverk og að höfuðbýlið
foma sé orðið að hjáleigu og öfugt,
en slíks em ótal dæmi úr byggða-
sögunni. Alþýðuflokkurinn hefur
tekið sér forystuhlutverk á æ fleiri
sviðum ríkisstjómarmála og er svo
komið að Morgunblaðið er orðið
sérstakt málgagn kratanna í mála-
flokkum eins og fiskveiðistefnu og
sammna Evrópuríkja. Á þeim svið-
um em Alþýðuflokkurinn og Moggi
eins og samrýndir húsráðendur á
höfuðbóli en sjálfstæðismenn
tvístraðir og magnlitlir leiguliðar.
Þingflokkur íhaldsins er sundur-
leitir þrýstihópar ólíkra hagsmuna
og í raun margar hjáleigur en ekki
ein, eins og á velmektardögum við-
reisnar og Guðmundar G. Hagalín.
Fyrir rúmri viku afhenti fjármála-
ráðherra þingflokki Alþýðuflokks-
ins tillögur sínar um niðurskurð á
íjárlögum til að fá blessun krat-
anna. Viku síðar fengu leiguliðarnir
í Sjálfstæðisflokknum að sjá tillög-
umar og þeim sagt að búið væri að
samþykkja þær, enda kæmu þær al-
farið við þeirra málaflokka. Þing-
mönnum íhaldsins þótti skrýtið að
sjá að kratamir vom búnir að sam-
þykkja 250 milljón kr niðurskurð
til landbúnaðar og skýra Halldóri
ráðherra frá að svo skyldi verða.
Urðu sumir hissa og sumir ösku-
vondir. En hvers em menn megn-
ugir í kotunum þegar höfuðbólin
hafa talað?
Stikkfrí
í öllu niðurskurðarvafstri sem
einkennt hefur stjórnartíð Viðeyj-
arfara sem hvorki sýnist hafa völd
eða áhrif. Það er sjálfur niðurskurð-
armeistarinn mikli og Islandsmet-
hafi í skattlagningu, Friðrik Sop-
husson, fjármálaráðherra. Honum
er hvorki þakkað eða kennt um að
.... því meira sem skorið er af
velferðinni þeim mun
hrikalegri verður ríkissjóðs-
______hallinn. Þegar gengið er
fellt fyrir misskilning og
hriktir í allri tekjuöflun ríkis og
sveitarfélaga er fjármálaráðherrann
stikkfrí og þarf hvorki að svara fyrir
gjörðir sínar né mæla þeim bót.
Friðrik er eini fjármálaráðherrann
í þingræðisríki sem enga ábyrgð
ber á efnahagsmálum eða kollvelt-
um gjaldmiðilsins, hvað þá ríkis-
fjármálunum.
Aðrir hafa tekið þau mál upp á sinn
eik og hljóta misjafnt lof fyrir. Sig-
hvatur hælist um í hvert sinn sem
honum tekst að loka sjúkradeildum
og færa útgjöld frá ríki yfír á sjúk-
linga tryggingaþega almannatrygg-
inga. Virkjana- og stóriðjuráðherr-
ann getur hvorki selt orku né dreg-
ið erlent fjármagn inn í landið og
mun opna fyrir útstreymi innlends
fjármagns í útlent atvinnulíf eftir
réttan mánuð í krafti þess að ráða
bankamálunum. Félagsmálaráð-
herra berst hetjulega fyrir að fá að
auka enn skuldsetningu svokall-
aðra íbúðareigenda, og utanríkis-
ráðherra stýrir ríkinu beint inní
Evrópusamrunann án þess að
skeyta hætishót um hvað þing-
mennirnir í hjáleigunum hafa um
þau mál að segja.
Hvað ráðherrar Sjálfstæðisflokks-
ins eru að gaufa kemur engum við
og síst þingflokki þeirra.
Þrátt fyrir allt var Guðmundur G.
Hagalín ávallt hugsjónaríkur jafn-
aðarmaður. Væri hann enn á meðal
vor myndi honum líka lífíð og sitja
á því höfuðbóli sem honum var
kært, vera í Alýðuflokknum og
skrifa í Morgunblaðið á móti íhald-
inu, eins og ritstjórarnir. OÓ