Tíminn - 03.12.1992, Blaðsíða 1

Fimmtudagur
3. desember 1992
208. tbl. 76. árg.
VERÐ í LAUSASÖLU
KR. 110.-
Skuldastaða heimilanna hefur versnað gríðarlega á átta árum en skuldir fyrirtækja stóðu í stað:
Skuldir heimilanna upp um
135% en fyrirtækjanna um 1%
íslensk heimili hafa miklu meira en tvöfaldað skuldir sínar að
raungildi á síðustu átta árum á sama tíma og skuldir fyrir-
tækja hafa nánast staðið í stað samkvæmt útreikningum
Seðlabankans. Skuldir heimilanna hafa hækkað úr 26% upp í
61% af landsframleiðslu, eða um 135%, síðan 1984. Skuld-
ir fyrirtækja hækkuðu aðeins úr 74% í 75% af landsfram-
leiðslu á sama tíma, þ.e. stóðu nánast í stað. Ekki síst þykir
Seðlabanka það varhugarverð þróun að hreinn fjársparnaður
heimilanna hefur reynst neikvæður um 15 milljarða á ári á
síðustu þrem árum — þ.e. skuldir heimilanna hafa árlega
aukist 15 milljörðum meira heldur en þau hafa sparað.
Frá árslokum 1984, sem Seðla-
bankinn telur upphafsár síðustu
hagsveiflu, til septemberloka á
þessu ári hafa útistandandi lán
lánakerfisins hækkað úr 121% af
landsframleiðslu í 167%, eða um
46%. Um 3/4 hlutar allrar skulda-
aukningarinnar hafa því orðið á
heimilunum í landinu (eða um
35% af landsframleiðslu). M.a.s.
ríkið hefur ekki haft roð við ein-
staklingum í skuldasöfnun þessi
ár. Skuldir ríkisins hækkuðu úr
14% í 26% af landsframleiðslu á
tímabilinu.
Meira en tvöföldun á skuldum
heimilanna segir Seðlabankinn
eiga sér margar orsakir. Mikil-
vægust þeirra sé áreiðanlega auk-
ið frjálsræði á peningamarkaðin-
um, afnám lánsfjárskömmtunar
og aukið framboð á lánsfé. Þar við
bætist stóraukin fyrirgreiðsla rík-
isvaldsins á sviði húsnæðislána á
þessu tímabili. Hafi þetta valdið
mun hraðari skuldaaukningu
heimilanna en ella hefði orðið og
m.a. leitt til meiri neyslu. Seðla-
bankinn bendir á að peningalegur
sparnaður heimila hafi einnig
aukist á sama tímabili. En sú
aukning hafi vafalaust orðið hjá
öðrum en þeim sem mest skulda.
Þótt nægilega traustar tölulegar
upplýsingar um sparnað og fjár-
hagsstöðu heimilanna liggi ekki
fyrir, segir Seðlabankinn flest
benda til þess að hreinn fjársparn-
aður, þ.e.a.s. fjársparnaður að frá-
dreginni aukningu skulda, hafi
reynst mjög neikvæður undanfar-
in þrjú ár. Þannig virðast lántök-
ur og sparnaður heimilanna hafa
staðið nokkurn veginn á árin
1986—1989. En síðan hafi
skuldaaukningin tekið verulegt
stökk, þannig að hreinn fjár-
sparnaður hafi reynst neikvæður
að meðaltali um 15 milljarða
króna á ári síðan 1990.
„Hér er vissulega um varhugar-
verða þróun að ræða, sem nauð-
synlegt er að greina betur en gert
hefur verið til þessa. Líklegt er, að
samhengi hreins fjársparnaðar
heimilanna og aðgerða ríkisins á
sviði skattamála og húsnæðismála
skipti þarna mestu máli“, segir
Seðlabankinn. I flestum þjóðfé-
Iögum leggi heimilin til veruleg-
an hluta þess sparnaðar sem nýtt-
ur sé til fjárfestingar fyrirtækja og
opinberra aðila og svo þyrfti einn-
ig að vera hér á landi. Raunin sé
hins vegar sú, að jafnvel þótt
óbeinn sparnaður fólks í Iífeyris-
sjóðunum væri meðtalinn væri
hreinn sparnaður heimila og ein-
staklinga hverfandi lítill síðustu
2—3 árin. —HEI
R.R. greiddi á aðra milljón fyrir verkfræðiþjónustu, útboðskostnað og eftirlit með 7 milljón kr. verki:
Samt þurfti „aukaverk"
upp á 862 þúsund kall
„Hver ber ábyrgðina á kostnaði við
aukaverk upp á 862.000 kr. krón-
ur, þegar sérfræðingum eru
greiddar 1.089.840 kr. fyrir rann-
sóknir og útboðslýsingar?" Þessa
fyrirspum varðandi máiun og
steypuviðgerðir á húsi Rafmagns-
veitna Reykjavíkur gerði Sigrún
Magnúsdóttir borgarfulltrúi á
fundi borgarráðs í fyrradag.
Ástæða fyrirspurnarinnar er sú að
Rafmagnsveitan bauð út málun og
steypuviðgerðir á húsi sínu að Suð-
urlandsbraut 34 s.I. vor. Tilboð í
málunina og steypuviðgerðirnar
dagur til jóla
hljóðaði upp á 5.534.200 krónur.
Þann 13. október s.l. nam áfallinn
kostnaður við verkið rúmum
5.075.000 kr. Þar til viðbótar komu
síðan aukaverk; pokapússning upp
á 800.000 kr. og málun vatnsbretta
upp á 62.000 kr. Samtals gerir þetta
rúmlega 5.937.000 krónur fyrir
málningu og steypuviðgerðir.
Þá er ótalinn kostnaður vegna
Sjúkraliðar í Reykjavík sátu á fjöl-
mennum fundi í gærkvöldi til að
ákveða um framhald aðgerða og
málsmeðferðar í kjaradeilu þeirra
og ríkisins. Þegar síðast fréttist í
gærkvöldi var rfldssáttasemjari að
reyna að koma á sáttafundi í deil-
unni en stefnt var að því að hann
hæfist um miðnætti.
verkfræðiþjónustu, útboðslýsingar
og eftirlits upp á rúmlega 925 þús-
und kr. og rannsóknir og útboðs-
kostnaður, tæplega 165 þúsund
krónur. Þessir liðir eru því samtals
1.089.840 kr. sem áður segir, eða
um 15.5% af rúmlega 7 milljóna
króna heildarkostnaði verksins.
—HEI
Ummæli Friðriks Sophussonar
fjármálaráðherra, um að skilyrði
þess að kjaraviðræður hæfust á ný
við sjúkraliða væru að þeir mættu
til vinnu á ný, ollu mikilli reiði hjá
sjúkraliðum í gær og urðu ekki til
að auka á skjóta lausn deilunnar.
Sjúkraliðar æfir út
í Friðrik Sophusson
SJÚKRALIÐAR FJÖLMENNTU á þingpalla í gær við ut-
andagskrárumræðu um kjaradeilu þeirra og fjármáiaráð-
herra. Og hann Stefán lögregluvarðstjóri taldi ekki eftir sér
að gæta þessa unga barns meðan móðirin hlýddi á umræð-
una innandyra. Timamynd Ámi Bjama.