Tíminn - 02.03.1993, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Þriðjudagur 2. mars 1993
Vígahnöttur sást á austanverðu landinu um helgina
Drunur og lýsti
sem af tungli
Drunur heyrðust og himinn leiftraöi að sögn sjónarvotta á austanverðu
landinu sl. laugardagskvöld. Ari Trausti Guðmundsson jarðeðlisfræöingur
telur að hér hafi verið á ferðinni stór loftsteinn sem líklega hafí lent í sjón-
um en sést feikna vel á leið sinni í gegnum gufuhvolfið. „Úr þessu verður
hnöttur sem gefur frá sér svipaða birtu og tunglið," segir Ari. Hann telur að
svona fyrirbrigði séu sjaldgæf hér á landi.
Ari telur að miðað við lýsingar sé
greinilegt að loftsteinninn hafi
komið yfir landið austanvert. „Það
voru langflestir sem sáu hann þar og
þar heyrðust einnig drunur," segir
Ari. Það finnst honum benda til að
lofsteinninn hafi verið kominn lágt
þegar hann kom yfir landið.
Hann segir að drunumar séu af
sama toga og þær sem heyrast í kjöl-
far þotu eða eldingar. „Þetta eru
hljóðbylgjur sem myndast vegna
þess að loftið hitnar næst steinin-
um. Sama gerist þegar elding hitar
upp loftið og úr verður þruma. Fólk
sem heyrir þetta er næst steinin-
um,“bætirAri við.
Almenningur á vestanverðu land-
inu sá bjarmann en heyrði ekki
þrumumar. Ara finnst þetta benda
til þess að lofsteinninn hafi verið
talsvert stór þótt ógerningur sé að
giska á hversu stór. „Þetta hefur ekki
verið neinn risalofsteinn því þá
hefðu menn orðið varir við þegar
hann lenti," segir Ari. Hann bætir
við að vel megi ímynda sér að
steinninn hafi alla vega vegið
nokkra tugi eða hundruð kílóa.
Ari segir að það sé þumalputtaregla
að séu loftsteinar á stærð við
mannshnefa þegar þeir koma inn í
gufuhvolfið sé möguleiki á að þeir
nái að lenda. „Mikið af þessu er agn-
ir á stærð við eldspýtnahaus eða
baunir sem gufa upp í gufúhvolfinu.
Yfirborð steinsins glóir þar sem
hann sýður á leið sinni. Það gufar af
honum allt efnið og það er það sem
við sjáum sem lýsandi hnött,“ segir
Ari. Hann bætir við að loftsteinar
séu nokkra tugi sekúndna á leið
sinni í gegn um gufuhvolfið.
Ari telur að leikmaður myndi lík-
legast flokka fundinn loftstein sem
venjulegt grjót eða málm.
Um stærri loftsteina segir Ari:
„Stundum springa þeir vegna við-
náms og hitunarinnar í nokkra
mola. Þeir sem vega hundruð kfióa
eða mörg tonn geta lent með heljar-
innar harki." Þar á hann m.a. við
gíga sem finnast á nokkrum stöðum
í heiminum og eru eftir loftsteina.
Ari bendir á að þar sem tveir þriðju
hlutar yfirborðs jarðar séu haf falli
eðlilega mest af lofsteinum þar. Af-
leiðingar þessa geta að sögn Ara ver-
ið gufustrókur en í versta falli flóð-
bylgjur ef um feiknastóra steina er
að ræða. „Hefði risabjarg verið á
ferðinni hefðu menn orðið þess var-
ir. Þeir hefðu annað hvort heyrt
geysilega sprengingu þegar bjargið
lenti í sjónum eða tekið eftir flóð-
bylgjum sem hefðu átt að fylgja í
Ágústa Magnúsdóttir og Ingibjörg Magnúsdóttir, eigendur
Blómakistunnar í Mosfellsbæ.
Ný verslun í Mosfellsbæ:
Blómakistan
Nýlega var opnuð ný blóma- og
gjafavöruverslun að Þverholti 11 í
Mosfellsbæ, Blómakistan. Eig-
endur eru Ágústa Magnúsdóttir
og Ingibjörg Magnúsdóttir.
Blómakistan selur ýmsar gjafa-
vörur fyrir börn og fullorðna auk
mikil úrvals af blómum og þurr-
skreytingum. Þá eru þær Ingi-
björg og Ágústa sérhæfðar í að
búa til blómaskreytingar fyrir öll
tækifæri.
Versiunin er opin frá kl 10-21,
mánudaga til fimmtudaga, en frá
10- 22 föstudaga til sunnudaga.
KEA á Akureyri:
Nýir yfirmenn
Nýlega var Jón Þór Gunnarsson
ráðinn forstöðumaður sjávarútvegs-
sviðs KEA á Akureyri og mun hann
hafa yfirumsjón með fiskvinnslu og
kjölfarið," segir Ari. Hann útilokar
samt ekki að steinninn hafi getað
lent á landi en telur það samt ólík-
legra.
Ari segir að á hverjum sólarhring
falli þúsundir loftsteina í átt til jarð-
ar, flestir litlar örður sem brenna
upp í gufuhvolfinu. „Það lenda samt
alltaf einhverjir á jörðinni. Það er þó
tiltölulega sjaldgæft að fólk sjái
svona stóra loftsteina hér á landi þó
ekki væri nema vegna smæðar
landsins og stærðar jarðar,“ segir
Ari.
Það er ekki sjaldgæft að fólk verði
vart við ferðir loftsteina. Þannig
minnist Ari fregna frá Reyðarfirði í
fyrra þar sem ljós sást á himni. Árið
áður sást Iofsteinn af Suðurnesjum
að sögn Ara. „Ég gæti ugglaust nefnt
eitt dæmi frá hverju ári,“ segir Ari.
Hann bætir við að í Öldinni okkar
séu að finna margar frásagnir af
svipuðum toga. „Skjalfesta lendingu
og brot af lofsteinum hafa menn
samt ekki hér á landi,“ bætti hann
við.
Erlendis segir Ari að dæmi séu um
að loftsteinar hafi fallið í gegnum
húsþök og lent á fólki en þó án þess
að dauði hafi hlotist af. Hann segir
að þúsundir lofsteina séu á söfnum
víða um heim og þeir stærstu vegi
mörg tonn. Þar á meðal bendir hann
á einn sem fólk geti skoðað í nátt-
úrugripasafninu í Kaupmannahöfn
en hann fannst á Grænlandi. Að
sögn Ara er sá steinn mjög fallegur
og vegur tugi tonna.
-HÞ
unar fiskverðs á Evrópumörkuðum á þjóð-
artekjur og ávinning af EES-samningi:
„Verðlag sjávarafurða hefur
þróast á heldur verrí veg en viö
reiknuðum með í forsendum
okkar þegar við endurskoðuð-
um þjóðhagsspána síðast,“ seg-
ir Þórður Friðjónsson, forstjóri
Þjóðhagsstofnunar um lækkun
fiskverðs á Evrópumarkaði. Þá
telur hann að það sé erfitt að
meta áhrif þessa á áætlaðan
ávinning þjóðarinnar ef EES-
samningurinn tekur gildi 1.
Hann segir að ekld sé farið að
meta áhrif lækkandi fískverðs á
Evrópumörkuðum á þjóöartekj-
ur. „Við erum ekki famir að
gera það dæmi upp í heild sinni.
Hins vegar sjáum við að verð-
þróun að undanfömu bendir til
að verðlag sjávarafurða verði
lægra á þessu ári en í fyrri áætl-
unum,“ segir Þórður.
Um áhrif fískverðslækkana á
avinning okkar af EES-samn-
ingnum segir Þórðun „Maður
er nú tregari við að tala mikið
um það þegar svona mikið um-
rót er á þessum fiskmörkuðum.
Það ætti ljóslega að styrkja okk-
ur eitthvað einkum á saltfísk-
mörkuðum ef tollar féllu níð-
ur.“
áhrifín af samningi af þessu
tagi. „Það er auðveldara að tala
um áhrifin til langs tíma og
rætt hefur verið um að þau
kæmu fram á fjórum til átta ár-
um. Það sem hefur verið í um-
ræðunni um áhrifín til skamms
tíma hafa einkum vertð tolla-
lækkanir af sjávarafurðum. Þær
skipta auövitað miklu máli og
hafa strax einhver áhrif,“ segir
Þórður.
„Við höfum reyndar metið
þessí áhrif rniðað við heilt ár og
með öllum fyrirvörum gætu
þessar tollalækkanir falið í sér
einn til einn og hálfan milljarð
króna í ábata.
Komi samningurinn á miðju
ári er verið að tala um helming-
inn af þeirri fjárhæð, 500 tíl
750 millj. króna,“ segir Þórður.
Hann ítrekar samt að áhrifín sé
mjög vandmetín.
Um það hvort búast megi við
nákvæmari spám á næstunni
segir Þórður: „Samkvæmt
venju gefum við út nýja þjóð-
hagsspá í aprfl og við tökum
þessi mál öll til skoðunar aftur
fyrir þann tíma. Það er hins
vegar alveg ijóst að verðlag á
sjávarafurðum um þessar
mundir er lægra en við gerðum
ráð fyrir í síðustu spám. Við vit-
um hins vegar ekki nákvæmlega
hvemig það muni þróast út ár-
Vel heppnuð íslandskynning í Færeyjum. Tolli:
Færeyingar eiga eftir
að rísa tvíefldir upp
.Jfíaður bæði fann það og heyrði að
íslandskynningin mæltist mjög vel
fyrir og var einnig mjög vel heppn-
uð.
En það var alveg greinilegt að liðið
er að fara niður brekkuna á fullri
ferð og lágt á því risið. En í Ijósi
menningar þeirra og sögu er maður
nokkuð klár á því að þeir eiga eftir
að rísa tvíefldir upp úr þessu og þá
reynslunni ríkari.
I sparnaðarskyni kveikja þeir ekki
ljós íýrr en það er orðið koldimmt
og því var það ekki óalgengt að aka
framhjá myrkviðum bæjum,“ segir
Þorlákur (Tolli) Kristinsson mynd-
listarmaður.
Fyrir skömmu lauk nokkurra daga
íslandskynningu í Færeyjum í boði
Norðurlandahússins í Þórshöfn en
veg og vanda að skipulagningu ferð-
arinnar hafði Listasafn ASÍ.
Ætlunin er að Færeyingar verði
með svipaða kynningu hérlendis að
ári.
Með í förinni til Færeyja voru auk
Tolla, sem hélt þar málverkasýn-
ingu, m.a. rithöfundarnir Thor Vil-
hjálmsson og Einar Már Guðmunds-
son sem lásu upp úr verkum sínum.
Einnig voru haldnir þar tónleikar
með Bubba Morthens og kvikmynd-
in Ingaló sýnd frændum vorum.
Ennfremur messaði þar biskup ís-
lands hr. Ólafur Skúlason.
Ferðalagið til Færeyja byrjaði þó
ekki gæfulega því þegar til kom var
ekki lendandi í Færeyjum og varð
flugvélin að snúa við. Sýnu betur
gekk daginn eftir og var framhaldið
eftir því.
-grh
útgerð félagsins. Þá hefur Gylfi
Kristinsson verið ráðinn vöruhús-
stjóri KEA.
Garðar Jóhannsson, forstöðu-
maður stórflutninga bjá Eim-
skipi, segir að það verði engar
breytingar á starfsmannahaldi
þrátt fyrir að Crundarfoss hverfl
úr fíotanum. í staðinn verði tekið
sldp á þorrieigu og verður áhöfn-
in íslensk.
Eimskip hefur gengið fiá sölu á
Grundarfossi til skipafélags í
Sameinuðu arabísku furstadæm-
unum og er söluverð skipsins um
29 miljónir króna eða sem nemur
450 þúsund dolhirum. Kaupandi
sldpsins er Eimskipi ekki með
öllu ókunnur því sömu aðiiar
keyptu Ljósafoss í fyrra.
Grundarfoss er 22 ára gamall,
smíðaður í Danmörku, og er
minnsta skip Eimskips. Skipið
verður afhent hinum nýju eigend-
um í seinnihluta marsmánaðar.
Um þetta leytí árs er mesti anna-
tíminn í strandflutningum Eim-
skips og helgast það m.a. af flutn-
Ingum með loðnuafurðir. Þá hef-
ur verkfall stýrimanna á Hetjólfl
orðið tíl þess að talsvert mehl
fiutningar eru til og fra Eyjum en
venjulega. -grh