Tíminn - 26.03.1993, Page 4

Föstudagur 26. mars 1993
4 Tíminn
Tíminn
MALSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Timinn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoöarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason
Skrífstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavlk Stml: 686300.
Auglýsingasfmi: 680001. Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,- , verö i lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Sameining
sveitarfélaga
Nefnd, sem vinnur á vegum félagsmálaráðuneytisins
að tillögum um sameiningu sveitarfélaga, er nú að
ljúka störfum. Nefndin gaf út áfangaskýrslu í nóvem-
ber, þar sem ýmsar hugmyndir voru lagðar til umræðu
á vettvangi sveitarstjóma um stækkun sveitarfélaga,
verkaskiptingu og tekjustofna. Ljóst er af því, sem
heyrst hefur af niðurstöðum nefndarinnar, að hún hef-
ur tekið tillit til þeirra umræðna sem farið hafa fram,
ekki síst ályktun fulltrúaráðsfundar Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga um málið.
Eitt grundvallaratriðið í tillögum, sem nú eru kynnt-
ar, er að lagt er til að kosið verði um sameiningarmál-
in í hverju sveitarfélagi og um þær kosningar gildi þær
reglur að meirihluti atkvæðisbærra manna verði að
samþykkja sameininguna, ef hún á að fara fram. Tillög-
ur um stærð sveitarfélaga verði unnar af umdæmis-
nefndum sem skipaðar verði af landshlutasamtökum í
einstökum landshlutum.
Það ber að fagna því að þessi leið hefur verið valin.
Með því er tryggt að íbúar sveitarfélaga stórra og
smárra fá að segja sitt álit um sameiningarmálin í at-
kvæðagreiðslu sem fylgir venjulegum kosningareglum
og tillögugerðin um stærð sveitarfélaganna er sett í
hendur heimamanna. Þessi leið er mun farsælli heldur
en lögþvingun af einhverju tagi.
Nefndin leggur ekki til að ákvarðanir verði teknar nú
þegar um verkaskiptingu sveitarfélaga. Tillögurnar eru
þess efhis að sett sé á fót nefnd, félagsmálaráðuneytis,
menntamálaráðuneytis, Sambands íslenskra sveitarfé-
laga og Kennarasambands íslands, sem kanni með
hverjum hætti allur rekstur grunnskóla geti farið yfir
til sveitarfélaganna. Frekari verkaskipting yrði reynd í
svokölluðum tilraunasveitarfélögum, sem er nýjung
sem nefndin leggur til að reynd verði.
Umræður um stærð sveitarfélaga og verkefni þeirra
hafa nú staðið með nokkrum krcifti um tveggja ára
skeið. Nú er kominn tími til þess að úr því verði skorið
hver afstaða hins almenna kjósanda í sveitarfélögun-
um er til þessara mála. Sveitarstjórnarmenn og full-
trúar ríkisins í þessum málaflokki hafa verið mest
áberandi í umræðunum hingað til.
Breyttar samgöngur, stórfelldir tilflutningar á fólki,
stækkuð atvinnusvæði og auknar kröfur um þjónustu
kalla á sameiningu kraftanna og stækkun sveitarfélaga.
Hitt er svo annað mál að það er háskalegt að knýja
fram aðgerðir í þessum efnum, sem gætu kostað ófrið
og sár sem lengi yrðu að gróa. Sveitarfélag, þótt smátt
sé, er samfélag fólks og starfsvettvangur. Fólkið í
dreifðum byggðum landsins hefur tilfinningu fyrir
sínu umhverfi og vill ekki láta eitthvert miðstýringar-
vald skipa sér að breyta því. Allt öðru máli gegnir ef
kosið er um málið á lýðræðislegan hátt. Þá er valið hjá
kjósandanum, og í landi þar sem lýðræðisskipulag rík-
ir á meirihlutinn að ráða.
Það er þvf ljóst að þær umræður, sem verið hafa um
sveitarstjórnarmálin undanfarna mánuði, hafa leitt
þau inn á farsælli brautir en þær að beita þrýstingi með
afbrigðilegum kosningareglum eða á einhvern annan
hátt. Fólkið í sveitarfélögunum, sem tillögur verða
gerðar um að sameina, fær að segja sitt álit, og það
ræður framgangi mála.
Eímskipafélagiö er eins og menn
vita mikílvægasti hlutl kolkrabb-
ans í íslensku viöskipta- og efna-
hagslíii. Kolkrabbinn teigir anga
sína víöa og hefur krækt þeim
tryggilegá um sviö eins og flug-
rekstttr, flutningastarfsemi og
fyggingstarfsemi, svo eitthvað sé
nefnt. Ahtilin eru víötæk og í
stjórnmálum gengur stærsti
stjómmáiaflokkur tandsins leynt
og Ijóst erinda kolkrabbans cf svo
ber undir.
Þaö er því í raun bamaskapur að
láta þaö koma sér á óvart að Eim-
skipafélagiö héfur nú látiö tíl sfn
taka á enn einu sviöi viöskiptanna,
því ef hagnaðarvon er eihhvers
staöar þá er kolkrabbinn þar.
Samkvæmt blaöafréttum er
Óskabam þjóðarinnar nö lagst í
umfangsmikla ólögtega kjötversl-
un, og flytur inn ódýrt hormóna-
kjöt á sérstakan frilager sem fyrir-
tækið hefur komiö sér upp í
Sundaböfn. Eimskipafélagió seg-
ist eingöngu selja þetta bjöt um
borð í erlend sldp sem hingað
koma tíl aö kaupa kost. Félagið
getur eÖIilega undirboöið þá sem
ero að reyna aö selja þessum
sömu erlendu skipum íslenskar
kjötvörur sem framleiddar eru
meö þehn aðferðum sem leyfileg-
ar em hér á landi. Samkvæmt
frétt f DV í gaer telja Eimskips-
menn þessa versiunarstarfscmi
sfna af hinu góöa
og segjast vera framsæknir fram-
kvæmdamenn sem séu að að
koma á fót þjónustumiöstöö í Atl-
antshafí.
í samkeppni við ísl.
Frystur skrokkur
SfóVi.*1 hiónr;-"*nin
kjöt und-
ú- sseng
samkeppnl viö íslenskt kjöt sem
ekki stenst verösamkeppnina.
Þar af leiöandi gengur minna á
kjötbirgóimar hér heima,
geymslukostnaöur hleöst upp og
aukinn niðurskurður hjá bændum
fyigir í kjölfarið.
Óskabam þjóöarinnar hefur
þannig aukið á birgðavandamál ís-
lenskrar kjötframleiðslu, sem var
talsvert fýrir. Kjöt er geymt í
ftystígeymslum vfða um land og
er nú svo komið að hvers kyns
undirheimafólk, sem vflar ekki
fyrir sér innbrot og aðra slíka
glæpastarfsemi, er farið að lfta
landsins meö ólöglegum hætti,
lentí á einhveiju sliku flakki um
höfuðborgina eða sveitir landsins,
jafnvel þótt veishthöldin yrðu ekki
eins mikil á þvf ferðalagi og hjá
hjónarúmskjötskrokkinum þrrr í
vikunni. Búpemngi landsins alls
stafaði stórfelid sjúkdómahætta af
slíkum ferðalögum enda ekki
ástæðulaust að innflutningur á
l er bannaöur.
Eimskipafélagið segir kjötmark-
að slnn í Sundahöfh ekíd tengjast
innalandsmarkaði heldur ein-
skorða sig við viðskiptí viö erlend
skip. Engu að síður er Ijóst að til-
vist fdötmarkaðarins er f beinni
kjötbirgðir í frystiklefum hýru
auga. Hvort tveggja er að almennt
vantar fleiri íslendinga mat en
hefðbundnara þýfl s.s. vídeótæki
eða bílaútvörp og því auðvclt að
koma stolnu kjöti í verð. Svo er
hitt að nú virðast þjófar, einkum
dmkknir þjófar, teíja kjötskrokka
heppilega til félagsskapar, jafnvei
svona til skrafs og ráðagerða áður
en þeir líða út af í hjónarúmum
sínum á kvöldin eins og nýlegt
dæml bendir tíl.
Þaö væri hlns vegar hreint ekkert
gamanmál ef það kjöt sem Eim-
sldpafélag fslands er að flytja tll
Fær Eimskip útflutn-
ingsbætur?
Sú staðreynd að talsmenn Eim-
skipafélagsins virðast láta sér það
f léttu rúmi liggja þótt kjötmark-
aöur þcirra í Sundahöfn sé óiög-
legur, undirstrikar að fyrirtældð
lítur ekld á landslög sem eitthvað
sem brýnt er að virða.
Garra kæmi það etód á óvart þótt
það næsta sem fréttíst af kjöt-
markaði Eimskips, væri að vegna
þess að þar fari fram einhver um-
fangsmesta útflutningsstarfsem-
in á kjötí frá landlnu, eigi Óska-
bamið rétt á útflutningsbótum
með því. Það væri ekki í fyrsta
sinn sem kolkrabbinn beittí tfl-
þrifamiklum sjónhverfmgum,
sem leiddu til þess að fjármagn al-
mennings streymdi til hans í
stríðum straumum.
Er þjóðfélagið reiðubúið?
Eigendur íslands
„Sú spuming hlýtur að vakna, hvort
þjóðfélagið í heild sé reiðubúið að ráð-
ast í þann uppskurð á lífeyriskerfum
fortíðarinnar sem löngu er orðinn
tímabær." Þetta eru niðurlagsorð
greinargerðar sem Sigurður Markús-
son, stjómarformaður Sambands ísl.
samvinnufélaga lét frá sér fara vegna
uppjóstrana og umræðna um ríflegan
lífeyri framámanna Sambandsins.
Meðal þess sem fram kom í greinar-
gerð Sigurðar er, að lífeyrissamningar
Sambandsmanna eiga sér fyrirmyndir
á fjölmörgum sviðum þjóðlífsins, svo
sem í stjómsýslu hins opinbera, í
bankakerfinu og íviðskiptalífinu.
Það em sem sagt leikreglur þeirra
sem skammta sjálflum sér laun, fríð-
indi og lífeyri að taka mið hver af öðr-
um til þess að búa við allt önnur og
betri kjör en gengur og gerist í þjóðfé-
laginu.
Nomenklatúran þarf skemmri tíma
til að vinna fyrir hámarkseftirlaunum
og fær mun hærri prósentu af laun-
um en aðrir og auk þess af margfallt
hærri tekjum en annað vinnandi fólk í
þjóðfélaginu nýtur.
Opinberir embættismenn og for-
stöðumenn ríkisstofnana, svo sem
banka, þurfa hvorki að gera grein fyr-
ir kaupi sínu né hlunnindum og
bregðast ókvæða við þegar spurt er
um kjör þeirra og telja sín einkamál.
Leyndin yfir tekjum og hlunnindum
opinberra starfsmanna er ekki aðeins
einkamál heldur siðleysi sem ekki á
að líðast í opnu þjóðfélagi.
En af því að ísland með gögnum og
gæðum er eign nomenklatúru sem
tekið hefur sér sjálfdæmi um að
skammta sér lífskjör, kemst hún upp
með að leyna feng sínum.
Til þessa hefur alltaf tekist að kæfa
alla umræðu um lífeyri nomenklatúr-
unnar og hvemig hið opinbera hyglar
sér og sínum á kostnað annarra lands-
manna.
Það er því borin von að eigendur ís-
lands séu reiðubúir að ráðast í þann
uppskurð á lífeyriskerfum fortíðar-
innar sem Sigurður Markússon telur
að sé löngu tímabær. í greinargerð
sinni segir hann, varfæmislega að
vísu, hvemig hátekjufólkið dregur
dám hvert af öðru þegar það skammt-
ar sér lífeyri og fær þannig hagstæðan
samanburð til að auðgast á kostnað
annarra og þarf ekki að spyrja sjálft
sig neinna samviskuspuminga.
Meginþorri eigenda lífeyrissjóða
verður að
sætta sig
við lífeyris-
greiðslur
u n d i r
mörkum
tekjutrygg-
ingar, sem
þýðir að
þeir hafa
greitt 10%
af launum
sínum til
einskis og
njóta ekki
góðs af.
Vextir af al-
mennum
1 í f e y r i s -
sjóðsiánum eru heldur ekki nein bú-
bót fyrir sjóðafélaga.
Uppskurður á kerfunum er óhjá-
kvæmilegur sama hve þeir sem betur
mega spyma fótum fast við.
Auðveld leið
Yfirstandandi kjarasamningar eru í
strandi þar sem enginn veit um hvað
hægt er að semja nema að senda ríkis-
sjóði reikninga. Kannski væri tæki-
færi að semja um uppskurð á lífeyris-
sjóðakerfum og reyna að koma á ein-
hvers konar réttlæti í þeim efhum.
Aðilar vinnumarkaðarins ráða yfir
miklum lífeyrissjóðum og löggjafinn
og ríkisstjóm hefur þegar tekið mikl-
ar skuldbindingar
á ríkissjóð til að standa undir eigin líf-
eyri. Vel mætti útfæra það kerfi allt
nánar til hagsbóta fyrir almenna laun-
þega.
Það þarf ekki að kosta ríkissjóð nein
ósköp núna í kreppunni að lagfæra líf-
eyrissjóðskerfi framtíðarinnar. Og
sjóðafiirstar launþegasamtakanna
geta sem best liðkað til og reynt að
leggja sitt af mörkum til að jafna kjör-
in með endurskipulagningu lífeyris-
sjóðakerfisins.
Ef þjóðarsátt á að takast um eitt eða
annað, verður yfirstéttin að láta sér
skiljast að hún getur ekki haldið
áfram að ræna fyrirtæki og stofnanir
með gjörsamlega siðlausum samn-
ingum við sjálfa sig um tekjur sínar
og kjör og neitað almúganum um
neinar kjarabætur í skjóli kreppu og
fatæktar þjóðfélagsins.
Uppskurður á lífeyrissjóðakerfinu er
ekki aðeins löngu tímabær heldur for-
senda þess að samfélagið leysist ekki
upp þegar kjaramismunurinn keyrir
úr hófi fram. OÓ