Tíminn - 25.09.1993, Blaðsíða 6

Tíminn - 25.09.1993, Blaðsíða 6
6 Tíminn Laugardagur 25. september 1993 Ungmenna- félag íslands hefur látið gera úttekt á skógræktarstarfi ungmennafélaga frá upphafi Björn B. Jónsson: Björn B. Jónsson hefur rannsakað skógrækt á vegum íslenskra ung- mennafélaga frá upphafi og árang- ur hennar. Rannsóknin var gerð að tillhlutan Ungmennafélags ís- Iands. Björn hefur safnað gögnum um þessa starfsemi félaganna og er um þessar mundir að taka sam- an niðurstöður og kemur þar fjöl- margt forvitnilegt í ljós: Árið 1910 voru 10 ungmennafé- lög á íslandi byrjuð í skógrækt. Af þeim eru fimm enn í skógrækt. 1915 voru 35 félög í skógrækt. 28 þeirra eru enn að. 1920 var 41 félag í skógrækt. 31 þeirra er enn að. 1930 voru 46 félög í skógrækt. 37 þeirra eru enn að. 1940 var 61 félag í skógrækt. 42 þeirra eru enn að. 1950 voru 79 félög í skógrækt. 51 þeirra er enn að. 1960 voru 92 félög í skógrækt. 70 þeirra eru enn að. 1970 voru 82 félög í skógrækt. 70 þeirra eru enn að. 1980 voru 80 félög í skógrækt. 72 þeirra eru enn að. 1990 var 91 félag í skógrækt. 85 þeirra eru enn að. Árið 1992 voru alls 113 svæði undir skógrækt hjá 96 ungmenna- félögum innan Ungmennafélags íslands. Á 43 stöðum var að finna skóg eða að skógrækt er hafin við félagsheimili eða íþróttamann- virki. Níu golfklúbbar innan UMFÍ hafa byrjað gróðursetningu á golf- svæðum sínum. Hreint afmarkað- ir skógarreitir árið 1992 hjá ung- mennafélögunum eru alls 57. Auk þessa hafa mörg félög plant- að trjám heima við bæi, í skóg- ræktargirðingar í eigu annarra, látið plöntur af hendi til gróður- setningar heima við bæi, eða tekið þátt í útplöntun hjá t.d. skógrækt- arfélögum, Skógrækt ríkisins og sveitarfélögum. Björn er langt kominn með nám í skógfræðum í Finnlandi en á sín- um tíma gáfu finnsk stjórnvöld eitt háskólanámspláss í skógfræð- um í tilefni af afmæli Vigdísar Finnbogadóttur, forseta íslands, og hreppti Björn hnossið. Hann var þá garðyrkjubóndi að Stöllum í Biskupstungum en seldi stöðina og tók sig upp ásamt fjölskyldu sinni og fluttist til Finnlands til að hefja námið. Þetta var vorið 1991. Hvað kom til að garðyrkju- bóndi tók sig upp til að hefja há- skólanám? Úr búskap í skóg- fræðinám „Ég byrjaði að búa árið 1975 í Neðra-Dal í Biskupstungum en byggði síðan upp garðyrkjustöð- ina Stalla í túninu heima að stærstum hluta á árunum 1977- 1984. Þegar fjárhagurinn var aftur að rýmkast eftir það tók ég mig upp, seldi stöðina og fór í skóg- fræðinámið sem nú sér fyrir end- ann á í árslok 1994. Aðdragandinn að því að ég hóf að rannsaka skógræktarstarf ung- mennafélaga frá upphafi, er sá að ég hef frá æsku verið ungmenna- félagsmaður og var áður í stjórn Héraðssambandsins Skarphéðins. Eftir að vera byrjaður í náminu jókst áhugi minn á að skoða hvað ungmennafélögin hafa gert í skóg- ræktarmálum frá upphafi og síðan varð það úr að stjórn Ungmenna- félags íslands fól mér þetta verk í upphafi árs 1992. Ég kom síðan heim frá Finnlandi í fyrrasumar. Þá kom ég heim í sumarfríinu, safnaði gögnum og vann síðan úr þeim úti í Finnlandi f fyrravetur og skilaði fyrstu nið- urstöðum af mér nú í vor. Þeim niðurstöðum er nú verið að koma út til félaganna. í framhaldinu má gera ráð fyrir að skógræktarstarf ungmennafélaganna verði metið og ný stefna mörkuð." „Ræktun lands og lýðs“ Það olli Birni nokkrum örðug- leikum í upphafi athugunar hans að úttekt af þessu tagi hafði ekki fyrr verið gerð hér á landi á sam- bærilegu starfi ákveðins hóps þannig að hann þurfti að upp- hugsa frá grunni hvernig hann stæði að verki, auk þess sem hann varð að hanna öll eyðublöð sjálfur. íslendingar voru að byrja á skóg- rækt um síðustu aldamót, t.d. á Hallormsstað og víðar en að sögn Björns á sjálf vakningin sér hins vegar stað innan ungmennafélags- hreyfingarinnar þegar hún er stofnuð upp úr aldamótunum, en eitt af markmiðum hennar var og er einmitt ræktun lýðs og lands. Ræktun lands var m.a. skógrækt auk fjölbreyttrar annarrar rækt- unar. „Ungmennafélagsvakningin fól í sér ræktun lýðs og lands og til- gangur hreyfingarinnar var ekki endilega sá að fara út í nytjaskóg- rækt heldur átti að rækta landið, fá skjól og gera landið byggilegra. Hugmyndin var sú að ungmenna- félögin myndu byrja þetta starf smátt og smátt, síðan myndu aðr- ir taka við. Þannig má segja að landgræðsluskógar séu gömul hugmynd. Skógræktarátak aldamótabama Mjög almennur áhugi virðist hafa kviknað fljótt og orðið almennur og mjög víða var plantað. Ung- mennafélögin girtu af skógrækt- arreiti víða en auk þess fór fólk að planta út trjáplöntum heima við bæi. Þannig er í dag ógjörningur að sjá hve margir gamlir skóg- ræktarreitir heima við bæi eru beinlínis gerðir af ungmennafé- lögum og hve margir óbeint. Það er þó Ijóst að þeir skipta hundruð- um — minnst 500. Allt í kringum landið gefur því enn að líta litla trjáreiti í kringum

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.