Tíminn - 08.12.1993, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 8. desember 1993
5
Matarr eikning -
urinn lækkar
Útgjöld til matarkaupa hjá íslendingum eru álíka hátt hlutfall af
heildarútgjöldum heimila og hjá hinum Norðurlandaþjóðunum.
Vægi matarreikningsins hefm- minnkað stöðugt frá því á sjöunda ára-
tugnum og er hann nú í þriðja sæti af útgjaldaliðum heimilanna.
Þetta kemur fram í nýútkomn-
um bæklingi um íslenskan land-
búnað, sem gefinn er út af Stéttar-
sambandi bænda og Upplýsinga-
þjónusm landbúnaðarins.
Ef skipting framfærsluvísitölu
septembermánaðar er skoðuð,
kemur í ljós að 16,4% af ráðstöf-
unartekjum heimila fer til matar-
innkaupa. Þar af fer helmingurinn
til kaupa á innlendri búvöru, að
frátöldum drykkjarvörum öðrum
en mjólk. Stærsti útgjaldaiiðurinn
er rekstur húss og heimilis, en í
hann fer um fjórðungur ráðstöf-
unartekna. Annar stærsti liðurinn
er bifreiðarekstur, ferðalög og
símareikningur, en í hann fer sam-
tals nm fimmtungur teknanna.
Hlutfall matarinnkaupa hefur
lækkað ár frá ári undanfama ára-
tugi. Árið 1965 fór um þriðjungur
ráðstöfunartekna til matarinn-
kaupa, en hlutfallið var komið
niður í 20% árið 1990. Á síðasta
ári var hlutfallið 18,6%, sem er
svipað því sem var á hinum Norð-
urlöndunum. Norðmenn vörðu
stærstum hluta ráðstöfunartekna
sinna í mat, eða 18,8%, íslending-
ar voru í öðru sæti, en hlutfall
matarreikningsins er lægst hjá
Dönum, eða 14%.
Samkvæmt tölum frá Hagstofu
íslands hafa matvörur hækkað
minna í verði en aðrir útgjaldaliðir
á undanfömum sex árum. Helstu
skýringamar á þessu em niður-
greiðslur hins opinbera til land-
búnaðarins og hagræðing í ís-
lenskum landbúnaði. Heilsuvemd
er sá liður, sem hefur hækkað
mest, og eigin bifreið kemur þar á
eftir. -GK
Frjálshyggjurit fæðist
Út er komið fyrsta tölublað
frjálshyggjutímaritsins Efst á
baugi. í leiðara er tfmaritið skil-
greint sem rit er fylgi frjálslyndri
íhaldsstefnu. Eitt af skilgreindum
hlutverkum í leiðara er að blaðið
sé samviska íslenskra fjölmiðla,
þar sem þeir hafi vanrækt að
gera hinum almennu atriðum að
baki einstökum málum skil, þeir
hlusti og tali í stað þess að hugsa
og greina.
Fyrsta tölublað Efst á baugi er
60 síður að stærð og höfundar
efnis eru fjölmargir. Fyrir utan
ritstjórann og ábyrgðarmanninn,
Hannes Hólmstein Gissurarson
dósent við Háskóla fslands, em
meðal höfunda Jóhann J. Ólafs-
son stórkaupmaður, Jónas Sigur-
geirsson, ritstjóri sjálfstæðistíma-
ritsins Hamars í Hafnarfirði, Þor-
geir Þorgeirsson kvikmyndagerð-
armaður og Þorsteinn Sigur-
laugsson ritstjóri Stefnis.
Blaðinu er ætlað að koma út
átta sinnum á ári og það kostar í
lausasölu tæpar 500 kr. Filmu-
vinnslu, plötugerð og prentun
annast ísafoldarprentsmiðja. -ÁG
Breytt neytendalán
Iðnaðar- og viðskiptaráðuneytið
hefur breytt gildandi reglugerð
um neytendalán. Breytingin felst
í því að fjárhæð tryggingar, sem
seljendur vöm og þjónustu sem
veita neytendum lán í formi við-
skiptabréfa þurfa að taka, er
lækkuð úr fimm milljónum
króna í tvær og hálfra milljón.
Þetta gildir þó aðeins fyrir þá,
sem geta sýnt fram á að lánveit-
ingar þeirra til neytenda í þessu
formi hafi numið lægri upphæð
en tíu milljónum króna síðustu
tólf mánuði. Samkvæmt tilkynn-
ingu frá ráðimeytinu er tilgangur
breytingarinnar að draga úr
kostnaði smærri seljenda vöm og
þjónustu án þess að draga að
ráði úr þeirri vemd, sem neyt-
endur hafa.
Hugmyndir kynntar um samráSshóp BSRB, heilbrigðisráðuneytisins og embætti landlæknis.
Tímamynd Ámi Bjarna
Heilbrigðiskerfið
rannsakað
Af hverju verður kerfið dýrara á sama tíma og kostnaðarþátttaka
sjúklinga eykst og vinnuálag starfsmanna einnig?
Heilbrigðisráðuneytið, BSRB og embætti landlæknis hafa ákveðið að
mynda samráðshóp til að gera úttekt á skipulagi og þróun íslenska
heilbrigðiskerfisins undanfarin ár. Þar á meðal á að kanna þróun
kostnaðar og þjónustu við sjúklinga, sem og laun og vinnuálag starfs-
fólks.
Rannveig Sigurðardóttir, hag-
fræðingur BSRB, segir að hug-
myndin hafi verið sett fram í
ályktun bandalagsráðstefnu
BSRB. „Þar vorum við að velta
fyrir okkur af hveiju heilbrigðis-
kerfið verði sífellt dýrara, þrátt
fyrir að bæði kostnaðarþátttaka
sjúklinga og vinnuálag starfs-
manna hafi aukist. í framhaldi af
því var ákveðið að gera þessa út-
tekt og ráðuneytið og embætti
landlæknis hafa lýst sig tilbúin til
að taka þátt í gerð hennar.'
Rannveig segir að of lítið sé vit-
að um heildaráhrif breytinga í
heilbrigðiskerfinu. „Vinna sam-
ráðshópsins felst í að skoða þró-
un kerfisins, bæði sjúkrahús-
anna, heilsugæslu og greiðslna
frá Tryggingastofnun. Hafa þær
breytingar, sem hafa verið gerð-
ar, falið í sér raunverulegan
spamað? Eru þær eitthvað til að
byggja á, eða er þetta niður-
skurður sem kemur annars stað-
ar fram sem kostnaðarauki? Við
viljum fá að skoða þessar tölur
og bera þær saman við það, sem
hefur verið gert erlendis. Við er-
um að leita að leiðum til fram-
tíðar, en ekki fyrir næstu fjárlög,
eins og stundum hefur borið á.“
Rannveig leggur áherslu á að
samráðið þýði ekki að BSRB
verði sammála öllum aðgerðum,
sem ráðuneytið kann að grípa til
í framhaldi af vinnu hópsins.
„Við erum fyrst og fremst að
greina vandamálið, en þar með
er ekki sagt að allir verði sam-
mála um lausnirnar. Sum
vandamál þekkjum við þegar, en
stundum er eins og viljann skorti
til að leysa þau. Við munum þess
vegna áfram gagnrýna það sem
okkur þykir gagnrýni vert."
Rannveig segir að ekki hafi ver-
ið skipað í samráðshópinn, en
hún býst við að það verði gert á
næstunni. -GK
Atvinnuleysistrygg-
ingasjóði breytt?
Ríkisstjórnin hefur tekið
ákvörðun mn að skipa starfshóp
til að endurskoða starfsemi At-
vinnuleysistryggingasjóðs. For-
maður hópsins er Ólafur Davíðs-
son, ráðuneytisstjóri í forsætis-
ráðuneytinu, en auk hans sitja í
nefndinni fulltrúar frá fjármála-,
félagsmála- og heilbrigðis- og
tryggingaráðuneyti. Starfshópn-
um er ætlað að hafa samráð við
aðila vinnumarkaðarins um
breytingar á Atvinnuleysistrygg-
ingasjóðnum. -EÓ
1GENF - Viðskiptafull-
trúi Bandaríkjanna seg-
ir að það verði mögu-
legt að ganga frá nýjum GATT-
samningi þann 15. desember
næstkomandi, þrátt fyrir ósam-'
komulag milli Bandaríkjanna og
Evrópubandalagsins.
BRUSSEL - Viðskipta-
fulltrúi Evrópubanda-
segist trúa því að
hægt verði að koma saman nýj-
um GATT-samningi á næstu
dögum. Frakkar hafa lýst því yf-
ir að þeir geti aðeins sætt sig við
samninginn, ef frönskum bænd-
um verði greiddar fébætur og
vald Evrópubandalagsins til að
bregðast við óheiðarlegum við-
skiptaháttum verði styrkt.
3HÖFÐABORG
Bráðabiígðastjóm hvítra
og svartra tók við völd-
um í Suður-Afríku í gær. Með
henni er bundinn endi á 340 ára
sögu stjómar hvíta minniblut-
ans í landinu.
4ZAGREB - Króatar
ásaka stjóm Bosmu um að
tefja friðarviðræðumar í
Genf á meðan þeir reyni að ná
landsvæði við Adríahaf á sitt vald.
5SARAJEVO - Samein-
uðu þjóðimar ásaka Bo-
sníuserba um að velja
sérstaklega þéttbýlustu svæði
Sarajevo sem skotmörk í árásum
sínum. Þessar ásakanir komu
fram eftir síðustu stórskotaliðs-
árás Serba á borgina, sem sex
borgarbúar létu lífið í.
6GENF - Starfsmenn
Flóttamannahjálpar
Sameinuðu þjóðanna
segja að hersveitir Bosníuserba
hafi rofið samkomulag með því
að standa í vegi fyrir flutningi
hjálpargagna til landsvæðis
múslíma í austurhluta Bosníu.
7BONN - Yasser Arafat,
leiðtogi PLO, hefur sagt að
allar tafir, sem verði á því
að samkomulag náist við ísraela
um sjálfsstjórn Palestínuaraba,
muni veikja trúverðugleika frið-
arviðræðna Miðausturlanda.
KAfRÓ - Nokkur ár-
angur náðist í gær í við-
ræðum ísraela og PLO
um brottför ísraelskra hersveita
frá Jeríkó og Gazasvæðinu. Ekki
er samt vitað hvort viðræðun-
um lýkur fyrir tilsettan tíma,
sem er 13. desember.
9JERÚSALEM - ísraels-
menn segja að Sýrlend-
ingar séu tilbúnir til að
halda áfram tvíhliða friðarvið-
ræðum. Bandaríkjamenn og
ísraelar hafa lagt til að þær verði
hafnar að nýju í janúar eftir
fjögurra mánaða hlé.
DAMASKUS -
Sýrlendingar
segjast hafa hafn-
að boði ísraela, sem Warren
Christopher, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, færði þeim, um
að þeir dragi hersveitir sínar frá
Gólanhæðum í fjórum áföngum
og friði verði komið á þegar í
staðinn.
MOSKVA - Ut-
anríkisráðherra
Rússlands, Andr-
ei Kozyrev, segir að það sé fá-
ránleg hugmynd að Úkraína fái
að koma sér upp eigin kjarn-
orkuvopnum og taka þátt í
stjómun Svartahafsflotans.
LONDON
Bretar og Kín-
verjar hófu við-
ræður um Hong Kong í gær í
fyrsta sinn frá því að ríkisstjór-
inn í Hong Kong fór að þrýsta á
um lýðræðislegar umbætur í
landinu og vakti þannig reiði
kínverskra yfirvalda.