Tíminn - 21.12.1993, Blaðsíða 4

4
tíminn
Priðjudagur21. desember 1993
Gerum aldrei neitt í dag sem
haegt er að geyma til morg-
uns, eru einkunnarorð al-
þingismanna. Á því byggist það að
ijárlög eru afgreidd með fáti og pati
ár eftir ár. Þegar þar við bætist að
viðamikil lagafrumvörp varðandi
skatta og ríkisfjármál eru ekki rædd
fyrr en í jólavikunni, eins og nú á sér
stað, verður farið í þinginu enn æð-
islegra. Þá er þrautalendingin að rík-
isstjómin biður þingmenn að líta
helst ekki á plöggin, sem fram eru
lögð, en halda sér saman og sam-
þykkja. Mæli einhver gegn vinnu-
brögðunum, er sá hinn sami ásakað-
ur um málþóf og að tefja framgang
áríðandi þingmála.
ÖQugasta keyrið, sem notað er á
þingheim til að halda kjafti, hlýða og
vera góður er að hóta kjömum full-
trúum að jólafríum þeirra seinki og
að þau styttist þar með.
Fyrir helgina var mikill hugur í
stjómarliðinu að ljúka þingstörfum
viku fyrir jól og fara í fríið. Skítt með
það, þótt málum væri hrækt í gegn
án skoðunar og umræðu, bara að
komast í jólafrí, frí, frí, frí.
Enda er jólafríið veigamesta þing-
málið sem fyrir liggur.
Jafnari en aðrir
Hvað kemur þingmönnum til að
halda að þeir eigi heimtingu á meira
og betra fru en aðrir landsmenn er
aldrei útskýrt. Hallærislegar afsakan-
ir eins og þær að þingliðið þurfi að
komast heim til sín úti á landi em
ekki fullorðnu fólki bjóðandi. Óþarfi
að fjölyrða um ástæðumar, en aug-
ljóst er að þingmenn em jafnari en
aðrir og ættu allir að skilja það.
Miklir annadagar em hjá flestu
vinnandi fólki um þetta leyti árs og
daglegu amstri á vinnumarkaði lýk-
ur ekki fyrr en að kvöldi Þorláks-
messu eða á hádegi á aðfangadag.
En hjá þingmönnum er allt orðið
heilagt viku fyrir jól annarra landsins
bama. Fjölmiðlar em látnir básúna
það út dögum oftar að fulltrúamir á
þjóðþinginu komist ekki í jólafríið
sitt vegna anna og málþófs. Fjár-
fíminn
Ritstjóri:
Ágúst Pór Ámason
Aðstoðarritstjóri:
Oddur ólafsson
Framkvæmdastjóri:
Hrólfur ölvisson
Fréttastjóri:
Stefán Ásgrímsson
Útgefandi:
Mótvægi hf
Stjómarformaður:
Gunnlaugur Sigmundsson
Skrifstofustjóri:
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Auglýsingastjóri:
Guðni Geir Einarsson
Ritstjóm og skrifstofur:
Hverfisgötu 33, Reykjavik
Póstfang: Pósthólf 5210,
125 Reykjavík
Aðalsimi: 618300 Póstfax: 618303
Auglýsingasími.618322
Auglýsingafax: 618321
Setning og umbrot:
Txknideild Tímans
Prentun: Oddi hf
Mánaðaráskrifi 1400 kr.
Verð í lausasölul25 kr.
Á VÍÐAVANGI
Veigamesta þingmálið
málaráðherra kallar það að and-
stæðingar hans „belgi sig út' í þing-
sal þegar þeir vilja ræða umdeilanleg
skattalög.
Svo áfjáðir em stjómarþingmenn
að komast í jólafríið að farið er að
kaupslaga um undanþágur frá virð-
isaukaskatti ofan í þau fádæmi að
klúðra skattakerfinu með tveim
skattþrepum og þar með skrýtnu
„afnámi matarskatts' til að friða að-
ila vinnumarkaðarins og hygla skatt-
svikumm myndarlega. Búið er að
sýna fram á að dellan sú kemur hin-
um efnaðri og ósvífnari til góða, en
aðrar leiðir em mun vænlegri til að
bæta kjör þeirra sem við hvað bág-
astar aðstæður búa. En enginn tími
vinnst til að koma vitinu fyrir meiri-
hlutann og „aðilana'.
Tímaskorturinn stafar einvörð-
ungu af því að þingmenn þurfa að
komast f jólafrí löngu á undan öllu
öðm vinnandi fólki. Þar með er ár-
átta löggjafarsamkundunnar að geta
ekki unnið sín verk í tæka tíð orðin
háskaleg, en hvað verður ekki und-
an að láta til að þingfólkið komist í
fruð?
Verksvitið
Ekki þættu það burðug vinnu-
brögð í fyrirtæki, sem þarf að standa
undir sér, að draga allt það sem gert
er fram á elleftu stundu og hroða
verkunum þá af með gusugangi og
lidu verksviti. En Alþingi lætur sér
sæipa verklag sem ekki á sinn líka á
öðrum vinnustöðum, nema ef til vill
þeim sem komnir em að fótum fram
og falb'ttin blasa við.
Fjáriög, skattalög og aðgerðir í rík-
isfjármálum em ekki einkamál ríkis-
stjóma og í þingræðisríki er það
vond stjóm að leiða slík mál til lykta
með tilskipunum. En þau bolabrögð
sem tíðkuð em, að leggja frumvöip
fram og heimta að þingið afgreiði
þau án athugunar og umræðu, ber
keim af tilskipanastjóm, sem fremur
er í ætt við einræði en þingræði.
Og afsökunin fyrir hvemig reynt
er að ráðskast með þingið er að þeir
sem þar sitja og eiga að starfa þurfi
að komast í jólafrí.
Um áramótin verða miklar breyt-
ingar á löggjöf og högum þjóðarinn-
ar með Evrópusamrunanum, sem
lengi er búið að vinna að. En tæpast
gefst tími til að undirbúa það með
nauðsynlegum lagabreytingum,
vegna þess að þingheimur er kom-
inn í jólaskap og þarf að komast í frí.
Jólafríið stendur yfir vikum sam-
an, því ekkert liggur á að taka til við
þingstörf á ný fyrr en undir vorið og
drattast verklitlir þingmenn með
mál allt fram undir þinglausnir að
allt á að afgreiða í einni lotu og þá
sitja svefnlausir og rauðeygir þing-
menn og -konur á nefndafundum
og í þingsal og mata fjölmiðla á því
hve rosalega mikla vinnu þeir verði
að leggja á sig og hve erfitt og krefj-
andi sé að sitja á Alþingi. Og svo er
farið í sumarfríið. En á milli jólafrís
og sumarfrís er páskafríið, sem kem-
ur sér vel fyrir þá sem vinna fyrir sér
með spakvitrum hugsunum.
Hvort skattamál og ríkisfjármál
eru í uppnámi, skiptir litlu máli. Það,
sem mest er um vert, er að þing-
menn komist í jólafrí og hafi það
gott langt fram á nýja árið. OÓ
Maður getur talist heppinn...
Ekki fékk ég stóra vinninginn
í lottóinu á laugardaginn og
þá er einu vandamálinu
færra; ég þarf ekki að liggja and-
vaka og velta því fyrir mér hvað ég
eigi að gera við alla peningana. Ég
var semsagt ekki heppinn á laugar-
daginn og samt ekki beinlínis ó-
heppinn.
Maður er stundum heppinn,
stundum óheppinn og er ólíku
saman að jafna, en þessi lýsingar-
orð eiga það þó sameiginlegt að oft
eru þau höfð um aðstæður þar sem
maður fær htlu eða engu ráðið
sjálfur um útkomuna. Ég man þó
ekki eftir því að hafa heyrt
nokkum tengja óheppni við happ-
drætti. Óheppinn var ég kannski
þegar ég datt í hálkunni, en ekki á
laugardaginn í sambandi við lottó-
ið. Hinsvegar verð ég heppinn
þann dag sem stóri vinningurinn
kemur.
Allt er komið undir heppni í
lottóinu og það gerir leikinn spenn-
andi, en hvað er það sem ræður úr-
sUtum í tilverunni? Stundum verð
ég svolítið hissa þegar ég heyri
menn tala um heppni sína og ann-
arra varðandi ótrúlegustu atriði, til
dæmis getur einn verið ansi hepp-
inn með húsnæði, annar með
vinnu og sá þriðji með bömin sín.
Em menn að tala um svipaða
heppni og sá einn þekkir sem vinn-
ur í lottóinu? Eða er fólk tahð
heppið ef það fær einmitt það sem
sóst var eftir. Eða er maður
kannski heppinn vegna þess að
ástandið hefði getað verið svo
miklu verra?
Þegar ég var ungur drengur var
þeirri hugmynd komið inn hjá mér
að með heiðarlegri vinnu gæti
maður og ætti að sjá sér farborða í
lífinu. Mæta á réttum tíma, vinna
vel og skila sínu. Þannig hljóðuöu
boðorðin. En það vom líka gefin
fyrirheit um að maður fengi að sjá
árangur erfiðisins í aukinni velsæld
með árunum. Og þama var um að
ræða nokkuð þar sem maður átti
sjálfur að ráða útkomunni.
Kannski var þetta þó eitthvað
sem ég misskildi, kannski var þetta
eitthvað sem ég fann upp sjálfur.
Ég veit það ekki, en mér finnst vera
orðið æði langt síðan ég hef rekist á
einhvem sem í alvöm hefur haldið
því fram að launavinna borgi sig.
Að minnsta kosti hittir maður fáa
sem telja sig fá sanngjöm laun fyrir
vinnuframlag sitt og næstum enga
sem telja sig geta ráðið einhveiju
um útkomuna úr efnahagsdæm-
um súium. En þá ber þess líka að
geta að ég þekki enga hundraðpró-
sent lækna. Nei, allir segja nokkum
veginn það sama: Ég veit ekki
hvemig þetta færi ef við væmm
ekki svo heppin að hafa Jóhannes í
Bónus. Þó em fáir sem kvarta upp-
hátt, að minnsta kosti ekki launa-
fólk, enda hangir sama hótunin yfir
hausnum á flestum: Ef þú ert að
kvarta geturðu bara farið eitthvað
annað.
Og í framhaldinu af því er stund-
um hvíslað: Maður má kallast
heppinn að hafa vinnu. Hvað
meinarfólk? Getur verið að það lifi
í þeirri trú að allt sé eitt rosalegt
lottó þar sem við fáum litlu eða
engu ráðið sjálf?
Ég átti um daginn viðskipti við
mann sem hefði við eðlilegar að-
stæður umhugsunarlaust lagt virð-
isaukaskatt á verð þeirrar þjónustu
sem hann veitti. En við vorum ó-
vart staddir á íslandi í desember
árið 1993 og auðvitað var spurt
hvort ég vildi nótu.
Þetta er auðvitað ekkert eins-
dæmi úr viðskiptab'finu. Hvar sem
því verður við komið ákveður fólk
að láta skriffinnskuna eiga sig.
Annars teljast menn óheppnir og
jafnvel beittir óréttlæti. Það reynir
hver að bjarga sér sem best hann
getur og á viðskiptunum þykjast
báðir aðilar græða, vænti ég. Og þó
er það kannski eklci alveg rétt, það
er bara óheppni að lenda á ein-
hveijum sem vill nótu.
En hvað verður um aurana sem
hvergi eru gefnir upp? Því er
fljótsvarað: Þeir fara í lottóið.
Happdrætti eru ágætis dægra-
stytting, auk þess sem þau eru oft
rekin til styrktar góðum málefnum
og um það er svosem ekki fleira að
segja. Og þótt maður fái engu ráðið
um úrslitin má þó segja að sá sem
spilar geri það af fúsum og fijálum
vilja. En það er merkilegt hvað
sumir virðast geta haldið lengi í
vonina, viku eftir viku, mánuð eftir
mánuð, ár eftir ár og fá þó aldrei
nema smávinning, ef eitthvað.
Meðan verið var byggja upp
þetta þjóðfélag okkar var því lofað
að allir fengju að lokum stóra vinn-
inginn og þurftu þó ekki að hafa
heppnina með sér. Hvers vegna vill
fólk ekki trúa því að það fái vinn-
inginn með því að borga skattinn?
Hvers vegna trúir fólk því ekki að
það fái einhveiju ráðið um aðstæð-
ur sínar? Hvers vegna er búið að
breyta reglunum og neyða fólk út í
aðstæður þar sem óréttlát tekju-
skipting gerir lóttóvinninginn að
helstu framtíðarvon heimilanna?
Við skulum taka þátt í happ-
drætti okkur til skemmtunar, en
við skulum ekki afsala okkur völd-
um og lifa í þeirri trú að velgengni
okkar yfir höfuð byggist á heppni.
Anton Helgi Jónsson