Tíminn - 12.04.1994, Blaðsíða 6

6
Wnnstnt j
-PMÖj'Jdagur 12uapríl 1994
Fiskræktin í
öndvegi í Langá

að vatnasvæði íslenskt,
sem hefur sérstöðu í hópi
vatna hvað varðar fiskrækt
í formi fiskvega, er Langá á Mýr-
um. Þar hafa verið byggðir
hvorki meira né minna en fjórir
fiskvegir í ánni. Það er meira en
þekkist annars staöar. Auk þess
hefur fjöld^ seiða af ýmsum
stærðum verið sleppt í ána, eins
og á afrétti. Þá voru veiðirétt-
indi í ánni í eigu útlendinga um
árahigaskeið og óvíða hafa verið
fleiri veiðihús viö eina á en við
Langá.
Tveir fiskvegir í Langá eru í
byggö, við Skuggafoss (1964) og
Sveðjufoss (1969), en aðrir tveir
síðar á afrétti, við svonefndan
Tófufoss og Kotafoss, sem voru
byggðir á áttunda áratugnum.
Þess má einnig geta að sprengt
var í Skuggafossi 1911 til að
auðvelda laxi för um fossinn, en
þaö mun vera fyrsta aðgerð af
þessu tagi hér á landi. Auk þess
var byggð vatnsmiðlunarstífla
(1969) í útrennsli árinnar úr
Langavatni, sem er í 36 km fjar-
lægö frá ósi árinnar í sjó. Gljúf-
urá nýtur einnig stíflunnar þar
sem áin er kvísl úr Langá, og
fellur í Norðurá og sú á síðan í
Hvítá sem lýkur ævi sinni í sjó
viö Borgarfjarðarbrú. Þannig
varð meginhluti Borgarhrepps
og Borgamess að landeyjum,
sem tengjast Borgarfjaröarsýslu
meö fyrrgreindri stórbrú.
Veiöiréttindi í eigu
útlendinga
Enn eitt er það sem gerir veiði-
mál Langár sérstök, en það er að
veiðiréttindi í ánni vom sam-
fellt í um fjóra áratugi í eigu út-
jóhannes Gubmundsson, Ána-
brekku (til hægri), og Sigurjón
Valdimarsson, Glitstöbum, form.
Veibifélags Norburár.
(Ljósmynd Einar Hannesson)
lendinga. Skotinn Campbell
keypti þannig ungann úr veiði-
réttindum árinnar árið 1902.
Réttindi þessi komust síðar í
hendur enskrar konu að nafni
Kennard, árið 1926. Ári síðar
keypti hún síðan til viðbótar
nær öll önnur veiðiréttindi í
ánni. Enn kom nýr hlekkur í
þessa keðju til sögunnar 1944,
þegar Geir H. Zoéga, hinn
kunni umboösmaður Cooks hér
á landi, tók við veiðiréttindun-
um sem Kennard og Campbell
höfðu átt í um fjóra áratugi.
Þess má geta í þessu sambandi,
að með löggjöfinni um lax- og
silungsveiöi 1932 komu inn
ákvæði sem opnuðu fyrir að
unnt væri að leysa til landar-
eignar veiðiréttindi, sem hefðu
verið skilin frá henni. Árið 1937
var gerður samningur um end-
Veibimannshús ab Langárfossi á Mýrum.
VEIÐIMAL
EINAR HANNESSON
stangaveiði var nær eingöngu
stxmduö í Langá allan þennan
tíma og til em skýrslur um
stangaveiðina allar götur frá
aldamótum til þessa. Em slíkar
skýrslur óvíða til og skapar ánni
vissa sérstöðu aö þessu leyti.
mörg veiðihús við einstaka lax-
veiöiá eins og við Langá. Hið
aldargamla hús í túninu á Lang-
árfossi er enn í notkun. Hús
þetta hefur verið einkar hagan-
lega gert, þar sem notagildið
hefur verið látið ráða ferðinni,
eins og húsið ber með sér, þar
sem hver rúmsentimetri er nýtt-
ur. Viö húsið var síðar byggð
svefnálrpa. Þá byggði frú Kenn-
ard veiðihús við Sveðjufoss, sem
enn er í notkun sem sumarhús,
og einnig bátaskýli við Langa-
vatn.
Svebjufoss í Langá og fiskvegurinn hœgra megin á myndinni.
(Ljósm. Einar Hannesson)
urkaup á réttindunum, sem síð-
ar leiddi til þess aö þau öll kom-
ust að fullu og öllu í hendur
bænda eða annarra jarðeigenda
árið 1958.
Af fyrrgreindu leiddi, að
Mörg veiöihús
Einnig má geta þess, sem gerir
Langársvæðiö enn sérstakt, en
það er fjöldi og aldur veiöihúsa
við ána. Óvíða hafa verið jafn
Félagsmálin
Fiskræktarfélag var stofnað við
Langá 1960 og veiðifélag leysti
það af hólmi 1972 og það félag
starfar enn og tekur einnig yfir
Urriðaá, sem er þverá Langár. Af
framangreindu er ljóst að félags-
mál og fiskræktin hefur því
skipað veglegan sess í Langá og
hefur skilað mjög góðum ár-
angri meö vemlegri aukningu á
veiðifangi, sem fengist hefur úr
ánni á seinni áratugum. Þeir
Langármenn hafa verið óragir
að gera ýmsar tilraunir með
sleppingu á gönguseiöum af
laxi til að auka laxgengd í ána.
Formaður í fiskræktarfélaginu
og síðar veiðifélaginu er Jó-
hannes Guðmundsson, Ána-
brekku, sem hefur þannig verið
fomstumaður veiðimála við
Langá í 34 ár, en það er óvenju
langur og farsæll ferill formanns
í veiðifélagi.
juliette Binoche.
Blár
Trois Couleurs: Bleu ★★ 1/2
Handrlt: Genevieve Dufour.
Framleibandi: Marin Karmitz.
Leikstjóri: Krzysztof Kieslowski.
Abalhlutverk: Juliette Binoche, Benoit
Régent, Héléne Vincent, Florence
Pernel, Chariotte Very og Emmanuelle
Riva.
Háskólabíó.
Ollum leyfb.
Pólverjinn Krzysztof Kieslow-
ski (Tvöfalt líf Veróniku) er
hér með fyrstu myndina í t-
rílógíu um frelsi (blátt), jafn-
rétti (hvítt) og bræöralag (-
rautt), sem gerð var krafa um
fyrir frönsku byltinguna 1789.
Hún er frönsk hvað varðar tal-
mál og flesta leikara, en
Kieslowski nýtur einnig lið-
sinnis margra landa sinna við
gerð hennar.
Julie (Binoche) missir í upp-
hafi sögunnar tónskáldiö eig-
inmann sinn og dóttur í
bílslysi. í sorg sinni ákveður
hún að selja allar sínar eigur
og hverfa í fjöldann. Hún vill
ekki að neinn finni sig, er stað-
ráðin í að einangra sig frá um-
heiminum og láta ekki taka
neitt frá sér aftur. Við þetta
öölast Julie algert frelsi, er
óháð öllum, en þetta frelsi er
dým verði keypt. Smátt og
smátt fer henni að skiljast að
frelsinu fylgja bæði kostir og
KVIKMYNDIR
ÖRN MARKÚSSON
gallar. Hún er einmana og ást-
in víös fjarri í lífi hennar. Þeg-
ar Olivier (Régent), aðstoöar-
maður eiginmanns hennar,
finnur hana eftir mikla leit,
enda ástfanginn af henni, þarf
hún að gera upp við sig hvort
hún vill lifa áfram með sorg-
inni og frelsinu eöa takast á
við lífið á ný.
Það er ljóst strax í upphafi
að hér er um nokkuð sérstæða
mynd að ræða. Listrænn
metnaður er í fyrirrúmi í hví-
vetna og framvinda sögunnar
og þemaö (frelsið) mjög oft
tengd saman með myndræn-
um áherslum. Mikið mæöir
því á tökustjóranum, Slawom-
ir Idziak, sem vinnur verk sitt
af stakri snilld. Tónlist kemur
einnig mikið við sögu í mynd-
inni og tengist atburöarásinni
nokkuð. Hiröskáld Kieslow-'
skis, Zbigniew Preisner, semur
hana og gerir það vel að
vanda. Það, sem helst má
finna að myndinni, er að
framvindan er stundum helst
til of hæg og' sum myndskeið
virðast aðeins til skrauts og
koma framvindunni ekkert
við. Einnig virðist það vera
nokkuö landlægt hjá kvik-
myndagerðarmönnum frá
Austur-Evrópu að þeir virðast
oft gersneyddir öllum húmor.
Juliette Binoche er ein besta
leikkona Frakka um þessar
mundir og sýnir það og sannar
í þessari mynd. Hún kemur
flóknum tilfinningum og
kenndum Julie frábærlega til
skila í erfiðu hlutverki þar sem
hún er í mynd meira og
minna allan tímann.
Blár er eins og áöur sagði
fyrsta myndin í trílógíu og lof-
ar nokkuð góöu um framhald-
ið. Þeir, sem gaman hafa af
listrænum og aðeins „öðru-
vísi" myndum, ættu ekki að
láta hana framhjá sér fara og
að sama skapi ber að geta þess
að hún er vissulega ekki allra.
Fréttir af bókum
Myndlist-
arsagan
skobub
Út er komin hjá Máli og menn-
ingu bókin Aö skoða málverk —
100 meistaraverk myndlistarsög-
unnai eftir Jean-Christophe Ba-
illy.
Þar er boðið í ferö gegnum
sögu málaralistarinnar með eitt
hundrað áningarstöðum allt frá
myndunum í Lascauxhellum
til strangflatarlistar Mondrians.
Þab er sem sagt byrjaö á þeirri
myndlist sem fjærst okkur er í
tíma og endaö á morgni nú-
tímalistar, skömmu fyrir okkar
samtíð. Andspænis hverri
mynd er athugagrein, sem ætl-
að er ab varpa fram spuming-
um og benda á ýmis atriði sem
staösetja viökomandi mynd í
myndlistarsögunni.
Sigurður Pálsson þýddi bók-
ina, sem er rúmar 200 blaðsíð-
ur, litprentuö í stóru broti. Bók-
in er bók mánaðarins í apríl og
kostar þá 3980 kr., en eftir þab
5640 kr.