Tíminn - 19.04.1994, Blaðsíða 10

10
9n*tmf
Þriöjudagur 19. apríl 1994
Þjóbleikhúsil>: GAUKSHREIÐRIÐ eftir
Dale Wasserman. Byggt á skáldsögu Ken
Kesey, „One Flew Over the Cuckoo's
Nest". Þýbing: Karl Ágúst Úlfsson. Tón-
llst: Lárus Halldór Grímsson. Lýsing:
Bjöm Bergsteinn Gubmundsson. Mynd
og búningar Þórunn Sigríbur Þorgríms-
dóttir. Leikstjóri: Hávar Sigurjónsson.
Frumsýnt á Stóra sviblnu 14. apríl.
Vel lýkur góöu og fjölbreyttu
leikári hjá Þjóðleikhúsinu, sem
í vetur hefur í verkefnavali haft
mikla yfirburði yfir Borgarleik-
húsið. Gaukshreiörið er sýning
sem tekst vel, — furðulega vel,
— og hélt áhorfandanum
föngnum frá upphafi til enda á
fmmsýningarkvöldi. Kvikmynd
byggð á sömu skáldsögu og
leikritið er alkunn af stjörnu-
leik Jacks Nicholson. Sú mynd
er ein af þeim sem loöa fast í
minni manns. Fyrirfram hefði
mátt halda að til lítils kæmi
fyrir íslenska leikhúsmenn aö
bjóöa upp á leiksýningu um
jafnþekkt efni. En sýningin má
vera hugvekja fyrir þá sem vilja
skoða mismun kvikmjmdar og
leikrits — og þá hlýtur niður-
staöan sem fyrr að veröa sú að
ekkert jafnast á við líf leikhúss-
ins.
Þess gerist varla þörf að rekja
efni verksins nákvæmlega. En í
sem skemmstu máli gerist það
á geödeild þar sem ríkjum ræð-
ur harövítug yfirhjúkrunar-
kona, Ratched að nafni, sem
hefur læknislurðu deildarinnar
í vasanum. Inn á deildina kem-
ur maöur, sem er ekki aðeins
allsóbrjálaður, heldur líka upp-
reisnarseggur. Hann setur per-
sónulegt frelsi manna og fmm-
stæða lífsnautn ofar kröfum
dauörar stofnunar og regluveld-
is sem miöar að því að kúga
vistmenn, berja eða skera úr
þeim allan sjálfstæðan vilja.
Honum tekst um sinn að koma
hreyfingu á, virkja samsjúkling-
ana og ögra valdinu, en hann
skortir afl á við kerfið og bíður
endanlegan ósigur. En meö
dauða- sínum losar hann hinn
fyrmm þögla höfðingja Brom-
den og hann flýgur að lokum
yfir gauksins hreiöur.
LEIKLIST
GUNNAR STEFÁNSSON
Ég man aö til vom þeir sem
töluöu um það af nokkurri
vandlætingu á sínum tíma að
Gaukshreiðriö væri alltof svört
og öfgafull mynd af meðferð
geðsjúkra. Nema hvað: Maður
vonast að minnsta kosti til að
ekki leynist víöa samviskulausir
mannhatarar og kúgarar á bak
við slétta líknarengilsásýnd
eins og hér er hjá Ratched! Það
er líklega til að forða mönnum
frá því að fá af Gaukshreiðrinu
rangar hugmyndir um geð-
læknismeðferð sem geölæknir
er fenginn til aö skrifa í leik-
skrána, raunar ágæt grein hjá
Magnúsi Skúlasyni. En ég hygg
aö fyrsta skilyrðiö til að átta sig
á Gaukshreiðrinu sé að skilja að
verkið fjallar ekki um geð-
sjúkrahús. Þær aðstæöur sem
þar ríkja eru aðeins notaðar
með markvissri stílfærslu í anda
listrænnar framsetningar til að
draga fyrir odd þá þjóðfélags-
gagnrýni sem áöur var nefnd.
Gaukshreiðriö er verk sem
„leggur sig" vel á sviði. Það er
svo klárt í hugsun, einfalt í
framsetningu, — í einu orði svo
vel skrifað, að það er-bæði ögr-
andi og skemmtilegt viðfangs-
efni fyrir leikhúsmenn. Þetta
má merkilegt heita af því að
það er auðvitað eitt af ótal leik-
ritum sem samin eru upp úr
skáldsögu. Þá sögu hef ég að
vísu ekki lesið, en ég ímynda
mér að í hana sé sótt stefið sem
öðru hverju hljómar, eintal
Bromdens höfðingja. Þetta gaf
verkinu martraðarkenndan
blæ, án þess að rjúfa til skaða
framvinduna, sem umfram allt
snýst um viðureign McMurp-
hys og Ratched yfirhjúkrunar-
konu.
Hávar Sigurjónsson hefur val-
ið nokkuð stríða, hvella og
jafnvel gróteska leið í ýmsum
áhrifabrögðum. Hér eru til að
mynda snögg bylmingshögg,
svo áhorfandinn hrekkur illi-
lega við, og atriöið þar sem
þeim McMurphy og Bromden
var gefið rafmagnslost varð
nokkuð afkáralegt, með ljós-
leiftrum út um allan sal. Ég
held að í svona fyrirgangi komi
fram eitthvert vantraust á getu
verksins og sýningarinnar til að
fanga áhorfandann, alveg
ástæðulaust vantraust. Leik-
myndin var aftur góð, sýndi vel
hið gelda andrúmsloft hælisins
og undirstrikaö hvert búr það
er. Búr og hreiður. Loksins
brýst Höföinginn úr hreiðrinu,
sprengir af sér rammann og
flýgur burt. Það var eðlilega
ekki eins áhrifamikið í endi
leiksins eins og myndarinnar.
Viö seljum fleira en bíla og búvélar
Við höfum umboð fyrir mörg þekktustu merkin í þungavinnuvélum:
Fjölþjóðafyrirtæki á
sviði þungavinnuvéla
Frá 7 tonnum upp í 40 tonn
Katmagns -
og dísel-
lyftarar.
Lyftigeta frá
1 tonni upp í
42 tonn
MF-^FERMEC
700-800-900 línan
800 og 900 línan með
Servo-útbúnaði
900 línan með 4 hjóla
stýringu (sjá mynd)
. = = :Ingvar
i i = = Helgason hf. vélasala
~ Sævarhöfða 2, SÍMI 91-674000.
Frá
FURUKAWA
Hjóla og
beltagröfur
ásamt
ámoksturs-
vélum.