Tíminn - 08.06.1994, Side 3

Miðvikudagur 8. júní 1994
wníliiJfcMjft 11 lOIil
Wf Wr W WW
3
Hugmyndin um öflugan málrœktarsjób er nú oröin ab veru-
leika. Baidur Jónsson, stjórnarformabur Málrcektarsjóbs:
„Ég er him-
inlifandi"
Allt bendir nú til þess ab tvær
þingsályktunartillögur verbi
lagöar fyrir Þingvallafundinn
17. júní. Önnur er sú aö lagðar
verbi 50 milljónir á ári á næstu
fimm árum til Málræktarsjóös.
Hin tillagan er sú ab sömu upp-
hæb verbi varib til rannsókna á
lífríki hafsins næstu flmm árin.
Tíminn hafbi samband vib
Baldur Jónsson, stjómarfor-
mann Málræktarsjóbs, og
spurbi hann hvemig hægt væri
ab laga málfar þjóbarinnar meb
peningum?
„Hugmyndin um Málræktarsjób
varb til fyrir ellefu árum, þá var
verib ab vinna að nýyrðastörfum
á vegum ýmissa oröanefnda. Þær
vom aö leggja í tugmilljóna verk-
efni, en þá var ekki tU neinn sjób-
ur í landinu sem hafbi þab hlut-
verk að styrkja starfsemi af þessu
tagi. Ab safna orðum, smíða orð
og gefa þau út. Þab var þetta sem
kveikti hugmyndina um Mál-
ræktarsjóð á sínum tíma. Þarna
mættí vissulega vinna markviss-
ara og betur á skemmri tíma að
nýsköpun orðaforða og kynningu
á nýjum orðum, ef peningar væm
til þess að vinna verkin. En þetta
hefur gengið hægt, fyrst og fremst
vegna fjárskorts. Svo er ótal margt
annað sem varöar málrækt, mál-
uppeldi og málrækt í víðustu
merkingu sem allt saman gæti
notið góðs af fjármagni, því pen-
ingarnir em afl þeirra hluta sem
gera skal," sagbi Baldur Jónsson.
Á hvaða hátt verður almenning-
ur var við þetta átak?
„Meiri útgáfa nýröasafna eins og
vib höfum verið aö gefa út. Miklu
meiri útgáfa kennslubóka í ís-
lensku í skólum landsins. Þetta
verbur til ab örva útgáfu bæði
kennslubóka og fræöibóka,
fræðslurita og handbóka til
fræöslu um málið. Þab er mark-
miðið með þessu átaki ab vekja
áhuga almennings á málinu,
kenna mönnum að nota það sem
best og styrkja vilja þeirra sem
vilja nota málið. Því ef menn vilja
ekki nota máliö þá náttúrulega
nota þeir það ekki.
Ef þessi tillaga verður samþykkt
á Þingvöllum eins og allt bendir
nú reyndar til, þá lít ég svo á að
það sé stórviðburður og ég er
himinlifandi og fagna þessu
mjög. Ég hef verib að berjast fyrir
því í ellefu ár að koma Málrækta-
sjóði upp og nú sýnist mér að
honum sé borgið," sagði Baldur
Jónsson, stjómarformaöur Mál-
ræktarsjóbs. ■
Norrœnir sveitarstjórnarmenn afhenda Jóhönnu Sigurbardóttur féiagsmáiarábherra Reykjavíkuryfirlýsinguna í
gcer. Tímamynd CS
Norrœna sveitarstjórnarráöstefnan. Reykjavíkuryfirlýsingin:
Auka virkni íbúanna meb
aðgengilegra stjómkerfi
Norrænu sveitarstjómarráð-
stefnunni lauk í gær. Hátt í
þrjúhundrub þátttakendur
og gestir sátu ráöstefnuna. Ab
þessari rábstefnu stóbu
landssamtök sveitarfélaga á
Norburlöndum og sátu hana
flestallir forystumenn þeirra.
Meðal fyrirlesara á ráðstefn-
unni var Davíð Oddsson for-
sætisráðherra og sagði hann
meðal annars að íslendingar
hafi ekki ákveðið að sækja um
abild að ESB en hyggist þess í
stab leita eftir tvíhliba sam-
starfi byggðu á EES-samningn-
um. Davíð sagbi ab mikilvæg-
asta ástæðan gegn aðild íslands
að ESB lyti yfirráðum yfir fiski-
mibum umhverfis landið.
í lok ráðstefnunnar var Jó-
hönnu Sigurðardóttur félags-
Ríkisstjórnin viröist cetla aö hunsa samkomulag fyrrverandi iönaöarráöherra og samtaka
iönaöarins um stofnun Fjárfestingarbanka iönaöarins:
Iðnaðarstefna krata
svæfð í ríkisstjórn
„Þetta var eins skýrt og samn-
ingur getur verib í mínum
huga. Þegar mabur er ab semja
vib rábherra eba ríkisstjóm þá
heldur mabur ekki ab þab þurfi
votta og alla rábheiyana til ab
skrifa undir í einu. Ég hef talib
ab þab nægi undirskrift fagráb-
herrans," segir Haraldur Sumar-
liðason, formabur Samtaka ibn-
aðarins.
Forsvarsmenn iðnaðar em væg-
ast sagt óhressir meö það að ríkis-
stjómin virðist ekki ætla að
standa viö þab samkomulag sem
gert var á milli iðnaðarins og þá-
verandi ibnabarráðherra, Jóns
Sigurðssonar, um að stofnaður
verði sérstakur fjárfestingarbanki
fyrir iðnaðinn með sammna Iðn-
lánasjóðs og Iðnþróunarsjóðs. í
það minnsta virðist ríkisstjómin
enn vera að skoba málið og virð-
ist ætla að gefa sér góðan tíma til
þess, enda nokkuö um liðið síðan
viðkomandi samkomulag var
gert. Hinsvegar hefur þeirri hug-
mynd verið fleygt að það standi
tíl ab færa Iðnþróunarsjóð tíl
Landsbankans til að létta á erfiðri
eiginfjárstöðu bankans.
„Okkur finnst þab vera ansi ein-
kennilega að málum staðið, svo
ekki sé meira sagt," segir formað-
ur Samtaka iðnaðarins. Haraldur
segir að til þessa hafi menn staðið
í þeirri trú að Iðnþróunarsjóbur
og fjármunir hans hafi haft þaö
hlutverk að styöja vib bakið á ís-
lenskum iðnaöi en ekki tíl aö
redda einhverjum bönkum sem
hafi farib illa út úr útlánum.
Samkvæmt samkomulagi iðnab-
arins og iðnaöarráðuneytísins um
stofnun fjárfestingarbanka iðnab-
arins átti að hætta innheimtu
svokallaðs iönlánasjóbsgjalds,
sem iðnaðurinn hefur greitt í
gegnum árin. Þetta átti að vera
hlutí af því að létta sköttum af
iðnaöinum tíl að auðvelda hon-
um ab skapa sér sóknarfæri, m.a.
með öflugu vöruþróunar- og
markaðsátaki. Upphaflega átti
þetta iðnlánasjóðsgjald ab greið-
ast annars vegar af iönaðinum og
hins vegar af ríkinu. í gegnum
tíbina hefur ríkið aftur á móti
ekki staðiö við sitt og ekkert borg-
að í áraraðir. ■
málaráðherra færð ályktxm ráð-
stefnunnar sem hefur verið
kölluð „Reykjavíkuryfirlýsing-
in". Þar er meðal annars lögð
mikil áhersla á sjálfsforræði
sveitarfélaga sem sé undirstaða
almennrar velferðar og þess að
hið norræna lýðræðisform
varðveitist og þróist.
Einnig kemur fram að sveitar-
félög og samtök sveitarfélaga
beiti sér fyrir því að styrkja lýð-
ræðið í hverju sveitarfélagi
með því að auka virkni íbú-
anna í stefnumótun þess, m.a.
með aðgengilegra stjórnkerfi,
auknum samskiptum við íbú-
ana og með ýmsum öðrum
leiðum til aö auka áhrif þeirra á
mótun mála.
í áskorun á þjóðþing og ríkis-
stjórnir Noröurlandanna segir
að stjómvöld á hverjum tíma
eigi að tryggja skýra verkaskipt-
ingu milli ríkis og sveitarfélaga,
sem sé mikilvæg forsenda fyrir
skilvirkni sveitarfélaganna.
Aö tryggja í lögum að ekki séu
lögð á sveitarfélögin aukin
verkefni nema þeim séu að
sama skapi tryggöar tekjur til
þess að standa undir þeim, þ.e.
að fjárhagslegar ákvarðanir og
ábyrgð á fjármögnun sé á sama
ákvörðunarstigi.
Að staöið verði vörð um sjálfs-
forræöi sveitarfélaga og efla
það með því að flytja til þeirra
æ fleiri verkefni og taka tillit til
sjónarmiða þeirra við lagasetn-
ingu.
Sambandinu heimilaö aö leita nauöasamninga viö kröfuhafa sína sem eru 26 aö sögn Siguröar Markússonar:
„Hef góðar vonir um að þetta muni takast"
Með úrskuröi Héraðsdóms hef-
ur Sambandi íslenskra sam-
vinnufélaga veriö heimilað að
leita nauðarsamninga við lán-
ardrottna sína. Að sögn Sigurö-
ar Markússonar stjómarfor-
manns er um tæplega 340
milljóna kr. heildarskuldir að
ræöa. Þar af em tæplega 20
millj. kr. veðskuldir, sem
greiöast að fullu, en 320 millj-
óna kr. almennar kröfur.
Sambandið býbur kröfuhöfum
að borga fjórðung (25%) af al-
mennu kröfunum. Sigurbur
reiknar með ab samningar náist.
„Sérstaklega fyrir það að við vor-
um með mjög sterk meðmæli
meb þessu frumvarpi okkar".
Lágmarkið er 25% í fjölda og
fjárhæðum en Sambandið hafi
verib með rúmlega 50% í fjölda
og fyllilega 2/3 í fjárhæöum.
„Þetta gefur mér góðar vonir um
að þetta muni takast".
Siguröur bendir á, að þetta sé
nokkuð sérstakt mál að því leyti
að skuldir Sambandsins hafi ver-
ið kringum 14 milljarða fyrir um
fjórum árum (á árslokaverölagi
1993). Þær 340 milljónir sem nú
sé eftír að semja um sé því aðeins
2,4% heildarskulda Sambands-
ins í lok síðasta áratugar. En
97,5% þeirra hafa verið borgað-
ar. Þessar skuldir segir Sigurður
að unnt hafi verið að greiða með
því ab feiknalega mikil eignasala
hafi átt sér stað á þessum fjórum
árum.
Bókfært verð þeirra eigna sem
eftir eru segir Sigurður tæplega
150 milljónir, en hins vegar sé
vitað að þær seljist því miöur
ekki á því veröi. Enda sé stefnt aö
því að allt sem fáist út úr þeim
eignum sem eftir séu, gangi til
lánardrottna. Kröfuhafar eru alls
26. Fimm þeir stærstu em með
75% krafnanna og næstu 5 með
20%. Þannig aö 10 af þessum 26
kröfuhöfum em með samtals
95% af öllum kröfunum. Eins og
algengt er í svona málum, segir
Sigurður að 50 þús. kr. kröfur og
minni verði borgaðar aö fullu.
- En þýðir þetta að Samband ts-
lenskra samvinnufélaga verður
ekki til lengur að þessu máli loknu?
„Nei, alls ekki. Þá verður Sam-
band íslenskra samvinnufélaga
— eins og það hefur alla tíð ver-
ið — félagslegt kaupfélag í land-
inu. En þab vérður ekki meb
neinar eignir og væntanlega
heldur ekki neinar skuldir."
Hvert starfssviö þess verður þá,
segir Sigurður mál sem kaupfé-
lögin eigi eftir að ákveða. Og þau
séu að byrja ab hugsa um það
mál.
í framangreindum tölum em
lífeyrisskuldbindingar fyrrum
yfirmanna Sambandsins hvergi
meðtaldar. Að sögn Sigurðar var
gert samkomulag vib þá hvem
og einn um það að þeir féllu frá
því að lýsa þeim kröfum, ef Sam-
bandið næði fram nauðarsamn-
ingum. Færi þab hins vegar í
gjaldþrot væri öllum þab í sjálfs-
vald sett hvað þeir gerðu. Þessar
lífeyrisskuldbindingar em taldar
í kringum 220 milljónir. Þama er
um aö ræða viðbótar lífeyrisrétt-
indi sem samið hefur verið um
við 12 tíl 16 af fyrmm yfirmönn-
um Sambandsins. Allt þetta
fólk á hins vegar lífeyrisréttindi í
Samvinnulífeyrissjóðnum, ná-
kvæmlega eins og allir starfs-
menn Sambandsins, þ.e. í beinu
samræmi við iðgjaldagreiðslur af
launum sínum til sjóbsins.