Tíminn - 16.08.1994, Qupperneq 5

Þri&judagur 16. ágúst 1994
5
Þórunn Magnúsdóttir, Cand. mag.
Norrænt kvennaforum
1.-6. ágúst 1994
Norræna ráðherranefndin
boðaði í annað sinni til
samnorrænnar ráðstefnu
um málefni kvenna, en áður hafði
ráðherranefndin haft frumkvæði
að Norrænu Forumi í Osló 1988.
Til þess að undirbúa og skipu-
leggja ráðstefnuna voru settar
saman nokkrar starfsnefndir sem
gerð var grein fyrir í fyrstu prent-
uðu útgáfunni af Forum Avis. En
áður en hún kom út hafði farið
fram samkeppni um merki ráð-
stefnunnar og einnig munu kjör-
orð hafa verið valin snemma í
undirbúningsferlinu, og móts-
staður. „Líf kvenna og störf —
gleði og frelsi" voru valin sem
kjörorð ráðstefnunnar í
Turku/Abo í Finnlandi og hlaupa-
stelpa Maivor Person Malm varð
merki NF-94.
í umboði Norrænu ráðherra-
nefndarinnar og með hana að
fjárhagslegum bakhjarli tók
stjórnarnefnd til starfa og í Forum
Avis 1 er stjórnin kynnt og í sum-
um tilvikum gefið upp úr hvaða
samtökum, stöðu, eða starfi þær
koma. Stjórnarnefndina skipuðu
þessar konur, samkvæmt Forum
Avis 1: Anita Amlén, frá Svíþjóð,
Valgerður Gunnarsdóttir, íslandi,
Marianne Laxén, Finnlandi, Jytte
Lindgard, Danmörku, Margareta
Pietikáinen, Finnlandi, Britta
Schultz, Noregi, Christina Öster-
berg, Danmörku. Þess er sérstak-
lega getiö að Marianne Laxén sé
aðalritari og að Christina Öster-
berg sé starfskona Norrænu ráð-
herranefndarinnar, en í stjórnar-
nefndinni hafa verið sjö konur frá
fimm þjóðum.
Meðal starfsnefnda hefur verið
ritstjórn fyrir Forum Avis og
tveim dagskrárheftum, þar sem
auglýst voru erindi, fundir og ým-
iss starfsemi sem vera skyldi á For-
um-vikunni. Sérstakt hefti var gef-
ið út um listviöburði s.s. sýningar,
leikhús og tónlist. Þá skrá urðu
konur að kaupa í Turku. Auk þessa
voru sífellt gefin út smárit og aug-
lýsingar.
Aðalritstjóri var Margareta Pi-
etikáinen og auk hennar Mari-
anne Kruckow, Marianne Laxén
og Hannele Varsa. Síðasttalda
konan var einnig ábyrg fyrir fyrir-
lestra- og fundadagskrá.
Undirbúningsnefndir voru settar
í hverju landi um sig og þær
nefndir réðu sér starfskonur. Sam-
kvæmt sömu heimildum voru
þær í stöðum verkefnisritara og tel
ég þær í sömu röð og Forum Avis
1 gerir án annarra skýringa en
þeirra hvar konurnar fengu starfs-
aðstöðu heima fyrir: Gerd Gjös-
lund, Barna- og fjölskyldurábu-
neytið, Osló, Peggy Heikkinen,
NF-94, finnska nefndin, Helsing-
fors, Birna Hreiðarsdóttir, Skrif-
stofa Jafnréttismála, Reykjavík,
Marianne Kruckow, danska sam-
starfsnefndin og Danske Kvinders
Nationalrad, Anna Carin Thomér,
Nordiskt Forum, Stockholm, Ver-
onica Johansson, Jámstállhetsde-
legationen vid Álands landskaps-
styre, Mariehamn, Elinborg Trond
Johansen, Landstyret, Torshavn,
Martha S. Abelsen, Direktoratet
for sociale anliggende og arbejds-
marked, Nuuk.
Ávarpsorð eru eftir Margaretu Pi-
etikáinen í dagskrárheftinu sem
fyrr kom út og endursegi ég þau í
stuttu máli. „Norrænt Forum
1994 nálgast með stormhraða. Á
öllum Norburlöndum og í Eystra-
saltsríkjum eru hópar og samtök
sem vinna undir háþrýstingi til að
vera með í þvi að kynna marg-
hliða umhugsunar- og gleðivekj-
andi dagskrá á Forum í Abo 1.-6.
ágúst 1994. Þessi útgáfa er ein af
sönnununum fyrir því. Nú þegar
hafa yfir 600 fyrirles.trar, umræðu-,
fundir, menningar- og íþróttavið*
burðir verib tilkynntir. Auk þess
hafa skipuleggjendur hug á að
gera grein fyrir störfum og við-
fangsefnum sem samtök hafa með
höndum. Og fleira er í vændum.
Nordiskt Forum í Ábo, „Líf
kvenna og vinna — gleði og
frelsi," er eitt af stærstu verkefn-
um Norrænu ráðherranefndarinn-
ar. Fyrra Forum, sem var þab
fyrsta af sínu tagi, var í Osló 1988
og varð mjög árangursríkt. Nú er
um að gera að halda áfram —
dýpka jafnréttisstarfiö, fella niður
hótanir og að nýta þá möguleika
sem eru fyiu hendi í heimi þar
sem örar breytingar fara í hönd.
Við í stjórnarnefndinni óskum
þess að Forum 1994 geti orðið
VETTVANGUR
mótsstaður fyrir þúsundir kvenna
og karla, sem hafa hug á jafnrétti,
samfélagi, menningu og framtíð
..." (þýð. Þ.M.)
Norrænt kvennafor-
um 1988 og 1994
Hér hefur áður veriö vikið að For-
um '88 í Osló og ekki er hægt að
komast hjá því að bera þessar tvær
ráðstefnur saman og einnig þau
vinnubrögb sem beitt hefur verið í
hvoru tilvikinu um sig. Þarna er
mikill og margvíslegur munur á.
En, sú undirbúningsnefnd sem
tók við verkefninu Forum 1994
virðist ekki hafa skynjað þá blá-
köldu staðreynd að konur á Norð-
urlöndum standi ekki í sömu
sporum og við gerbum í Osló
1988. Vib höfum ekki sótt fram í
jafnrétti kynjanna, jafnrétti starfs-
stétta, né heldur jafnab lífskjörin í
okkar þjóðfélögum. Síöan 1988
hafa hinir ríku orðib ríkari á Norð-
urlöndum og hinir fátæku fátæk-
ari og atvinnuleysiö er að mestu
atvinnuleysi kvenna.
„Gleði okkar og frelsi" er því ekki
það sem hæst ber.
Annan samanburð höfum viö
Forum- konur gert þetta árið, en
það er samanburður á vinnu og
skipulagi á þessum tveim ráð-
stefnum.
Formaður fyrir íslensku undir-
búningsnefndinni og fulltrúi ís-
lendinga í stjórnunarnefndinni
var jafnframt starfskona nefndar-
innar og eftir því sem ég best veit,
eina starfskona nefndarinnar. I
því starfi var Gubrún Ágústsdóttir
og við hana var hægt að hafa
símasamband, eba að koma á
hennar skrifstofu. Ég lagði fyrir
hana spurningar um dagskrá og
fleira og það kom fyrir ab hún
vildi fá frest til að leggja fram upp-
iýsingar, en ab jafnaði voru það
nokkrar mínútur, sem þab tók
Guðrúnu að kalla fram á tölvu-
skjáinnn, eða að finna í skjölum á
sínu skrifborði, það sem um var
spurt. Og það sem mest var um
,ve.rt: ,Þær, upplýsingar stóðust. ís-
lenski fulltrúinn í stjórnarnefnd-
inni hafði frá upphafi tekið þátt í
skipulagningu rábstefnunnar,
þekkti verkefnið og kunni vinnu-
brögðin við að koma áætlunum í
framkvæmd.
Ég vil taka það fram hér, að ég tel
víst að íslenska nefndin hafi starf-
ab nokkuð með sama sniði og t.d.
finnska nefndin. Einnig geri ég
ráð fyrir því að hún hafi samið
starfsreglur og lagt verkefni fyrir
þá konu sem nefndin réði til rit-
arastarfs hjá nefndinni og ab for-
maður og nefndarkonur beri því
fulla ábyrgð. Dagskrá sem gekk úr
skorðum, fyrirlestrar sem löngu
höfðu verið afturkallaðir, salir
sem stóðu tómir og stofur sem
voru að springa utan af fundum
sem þar voru, pappírsgögn þar
sem endurprentabar voru upplýs-
ingar sem upphaflega voru rangar
og höfðu verib leibréttar, komu
sem afturgöngur og drógu abrar
villur með sér og síöustu tilkynn-
ingar voru þær sömu sem áður
höfðu verið leiðréttar, eða aftur-
kallabar.
Umhirða nefndarinnar um að is-
lensk dagskráratriði kæmust til
skila og væri ekki ýtt út í horn var
engin. Þetta varð m.a. til þess að
launþegasamtökin settu á fót sína
eigin Forumnefnd og félög gáfu út
sína eigin dagskrá til leiðbeining-
ar.
Um hýsingu íslenskra kvenna í
Turku og flutninga til þingsins
ætla ég ekki að hafa mörg orð.
Þess vil ég þó geta að þarna var frá
upphafi ljóst ab um stóran ferða-
pakka var að ræða. Þegar þannig
horfir, er að sjálfsögðu rétt ab
bjóða ferðir út, eða ab leita hag-
stæðra tilboða. Það var ekki gert.
Misskildi nefndin
hlutverk sitt?
Var NF-94 norræn ráðstefna um
stöðu og störf kvenna, eba var
þetta sumarhátíð í ímynd rósar-
innar? Mér er spurn, vegna þess
tómlætis sem nefndin sýndi
skipulagningu, innihaldi og fram-
kvæmd á dagskráratribum sem ís-
lenskar konur áttu aðild ab.
Sú stabhæfing að mikil þátttaka
hafi sprengt skipulagið, er út í
hött. Skráningar fóru fram með
löngum fyrirvara.
Hver voru svo aðalstörf íslensku
undirbúningsnefndarinnar?
Þar voru áberandi mikil funda-
höld, sem voru fyrst og fremst
áróbur fyrir þátttöku kvenna, sem
áheyrendur og áhorfendur.
Fréttabréf segir m.a. í febr. '94:
„Undirbúningsnefnd hefur kapp-
kostað ab hafa upplýsingamiðlun
um Nordisk Forum í eins góðu
lagi og kostur er. í því skyni hafa
kynningarfundir verið haldnir
vítt og breitt um landsbyggðina,
að undanförnu..."
Fundir í Hallveigarstöðum eru
svo auglýstir 5. mars, 9. apríl, 4.
júní og 2. júlí. Þrettán línur eru
um dagskrá, en síðan um fundi,
styrki, túlkun, þátttökutilkynn-
ingar, greiðslutilhögun, ísl. gjald-
miðil, konur úr nágrannalöndum
Finnlands, flug á Forum gisting-
una o.fl., öll aftasta síðan. Þar er
m.a. sagt frá þeirri upphaflegu til-
lögu, sem fljótlega var hundsub,
að hópar og félög hefðu ákveðinn
tengilib við stjórnun ráðstefn-
unnar.
Þetta var góð hugmynd, en erfitt
í framkvæmd að ná föstu sam-
bandi við þab hlaupkennda efni
sem stjórnunar- og undirbún-
ingsnefndir reyndust vera gerðar
úr.
Það er nú rúmt ár síðan ég fór að
hafa samband við NF-94 og mér
hefur virst að ísl. nefndin hafi
skilið sitt hlutverk þannig að hún
væri ferðaskrifstofa og áróðurs-
miðstöð til þess starfrækt ab sem
allra flestar íslenskar konur færu
utan í hitatíð og væru á sama
svæbi að hittast og skemmta sér
saman. Að um ráðstefnu um
stöðu og störf kvenna á atvinnu-
leysistíma og á sama tíma og
valdamenn vilja þröngva Norður-
landaþjóðum inn í Evrópubanda-
lagið, gegn almennum andmæl-
um kvenna hefur nefndinni ekki
verið ljóst, sem mikilvægt verk-
efni.
Aö lokum
Norræna ráðherranefndin er hér
með bebin að birta skýrslu um
Nordisk Forum '94. Koma þarf
fram hvert var markmið þessa For-
ums. Hver telst sýnilegur, finnan-
legur árangur þess? Hvaða um-
fang hafði ráöherranefndin áætl-
að NF-94? Hver var starfsmanna-
fjöldi á launum við Forum? Hver
var sá kostnaður sem Norræna
rábherranefndin tók á sig? Hvaða
upphæð nam kostnaður Norrænu
menningarmálanefndarinnar?
Stjórnarnefnd NF-94 vil ég
spyrja: Hver var grundvallarhug-
mynd nefndarinnar, þegar hún
setti saman kjörorð NF-94: „Kvin-
norsliv och arbede - gládje och fri-
het"? Var nefndin viss um hvað
hún var ab fullyrða? Er stjórnar-
nefndin á þeirri skoðun að við vit-
um meira um stöðu og störf
kvenna á Norðurlöndum eftir
þetta Forum, en áður? Hve margar
konur voru á launum sem stjórn-
endur stjórnarnefndar og nefnda
viðkomandi þjóða? Hver var
heildar launakostnaður? Hver
greiðir þann reikning? Ráðherra-
nefndin, ríkissjóðir, eða abrir abil-
ar? Hvenær mun stjórnarnefndin
birta skýrslu sína? Hve margar
konur unnu sem sjálfboðaliðar vib
NF-94? í hve miklum mæli lögðu
konur fram sýningamuni, f jölföld-
un á efni og þýðingar sem gert var
á eigin kostnað þeirra? Hver varð
prentunarkostnaður hjá Forum?
Hver var risna nefndanna?
Hér vil ég einnig beina spurning-
um til ASÍ og BSRB. Hvaða rök
voru fyrir því ab launþegasamtök-
in settu upp sína Forumnefnd?
Hvaða stofnanir innan samtak-
anna tóku þá ákvörðun? Telja
stjórnir samtakanna aö von sé um
árangur í jafnréttismálum sem
rekja megi til NF-94? Hverjar voru
nefndarkonur launþegasamtak-
anna? Hver ber launakostnað
þeirra, ferðakostnað, dvalarkostn-
að? Hvaba upphæðum nemur
þessi kostnaður samanlagt? Telja
stjórnir samtakanna að þetta fjár-
magn hefði getað nýst á annan
hátt, s.s. til að minnka atvinnu-
leysi kvenna í Turku/Ábo eba í
Reykjavík/Akureyri á beinan, eða
óbeinan hátt?
Þetta eru spurningar sem margar
konur velta fyrir sér, og við viljum
fá sem gleggst svör. Segja má ab
„skeð sé skeð og hefbi hefbi héð-
anaf stoði ekki baun". Því er til að
svara ab vib lifum til að læra og
lærum til að lifa. Með þökk fyrir
svörin.
Reykjavík, 9.8.1994
Frá
mínum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
Ný gler-
augu
Þegar ég var staddur erlendis á
síbasta ári, sá ég snotur gler-
augu í útstillingarglugga gler-
augnabúðar. Verðið var þar ab
auki hagstætt, svo ég brá mér
innfyrir og ætlaði ab kaupa
umgerðirnar og fara meb þær
heim þar sem ég hugbist fá í
þær hæfileg gler fyrir nærsýni
mína.
Ég hafbi reyndar lengi velt því
fyrir mér hvers vegna svo dýrt
væri ab fá nærsýnisgleraugu á
íslandi, þegar bobib væri upp á
hræódýr lesgleraugu fyrir fjar-
sýna, en slík gleraugu fást jafn-
vel í bókabúbum.
Þegar ég kom inn í búbina og
spurbi um umgerbirnar, var
eins og afgreibslustúlkan skildi
mig ekki.
„Ætlarbu bara ab fá umgerb-
irnar?" spurbi hún. „Viltu ekki
hafa gler í þeim?"
„Jú," svarabi ég, „en ég hef
ekkert vottorb frá augnlækni
mebferbis."
„Vottorb?" spurbi stúlkan og
virtist enn skilningssljórri en
fyrr.
„já, þarf ég ekki ab fara fyrst
til augnlæknis?" spurbi ég.
„Nei, þess þarftu alls ekki,"
svarabi hún og dreif mig inn í
bakherbergi þar sem gler-
augnasérfræbingur verslunar-
innar hafbi öll þau tól og tæki
sem þurfti til þess ab velja rétt
gler. Þar var ég skobabur og
sparabi bæbi amstur og all-
nokkur útgjöld, því læknis-
heimsókn og vottorb kostar
sitt.
Daginn eftir voru svo nýju
gleraugun tilbúin og þegar ég
gekk út meb þau á nefinu, gat
ég litib tilveruna nýjum augum.
Þessa sögu hef ég sagt nokkr-
um kunningjum mínum og allir
hafa glabst vib ab heyra af
heppni minni.
Allir nema einn.
Sá er eldri mabur, sem lengi
hefur haft áhuga á stjórnmál-
um og fylgt Alþýbuflokknum
ab málum.
Hann hristi höfubib og sagbi:
„Já, þetta er svosem gott og
blessab. En hugsabu þér hvern-
ig komib er fyrir mínum mönn-
um. Þeir stjórna heilbrigðismál-
unum og þar hækka þeir öll
gjöld. Þeir láta menn sífellt
borga stærri hluta heilbrigbis-
þjónustunnar, sem er þó eitt af
þeim málefnum sem hér ábur
fyrr var stefna okkar ab væri
sem ódýrust. Hin sanna jafnab-
arstefna. Og svo þegar þeir
ættu ab geta hjálpab fólkinu til
ab spara, eins og meb því ab
leyfa gleraugnasölum hérlendis
þab sama og þeim er leyft ab
gera erlendis, ja, þá er eins og
þab skipti ekki máli."
Þessi gamli krati hristi gráar
hærurnar meb sorgarsvip.
„Ég veit ekki hvort ég get kos-
ib þá næst," sagbi hann svo
eftir langt hlé.
Ekkert veit ég um hvab þessi
gamli vinur minn kýs næst, en
kjósi hann Alþýbuflokkinn enn
á ný, veit ég ab þab verbur ekki
meb glöbu gebi.