Tíminn - 06.09.1994, Blaðsíða 4

4
(SKTLxnLtt.TQriLl.
VíWlTWW
Þri&judagur 6. september 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangurfrá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmi&ja
Frjálsrar fjölmi&lunar hf.
Mána&aráskrift 1400 kr. m/vsk. Ver& ílausasölu 125 kr. m/vsk.
J arðsprengjusvæði
kjarasamninganna
Margt bendir nú til þess að átök séu í uppsiglingu
á vinnumarkaðnum, og það andrúmsloft, sem ver-
ið hefur í samningum launþega, vinnuveitenda og
ríkisvalds, sé ekki það sama og áður.
Stjórn Verkamannafélagsins Dagsbrúnar hefur
ákveðið að hætta samfloti með Alþýðusamband-
inu í samningagerðinni, og stjórnin telur sig ekki
vera eina á báti og fleiri félög fylgi í kjölfarið.
Ástandinu í launamálum má líkja við jarð-
sprengjusvæði. Sannleikurinn er sá að umræðurn-
ar hafa ekki verið miklar um hver hin raunveru-
legu kjör eru. Vinnumarkaðurinn á íslandi byggð-
ist lengst af upp á löngum vinnutíma og veruleg-
um aukavinnutekjum allrar fjölskyldunnar. Þessi
tími er liðinn og fleiri verða að lifa á dagvinnu-
kaupi á lægstu töxtum en nokkru sinni fyrr, sem
getur þýtt að tekjurnar eru í kringum 50 þúsund á
mánuði, en skráð lágmarkslaun í landinu í dag eru
43.116 krónur.
Meðan launin hafa haldist nær óbreytt hefur ým-
is þjónusta hækkað, og ríkið hefur aukið kostnað-
arþátttöku almennings í opinberri þjónustu. Þetta
er sú jarðsprengja sem er hættuleg í launamálun-
um. Skattamálin almennt eru önnur jarðsprengja.
Persónuafsláttur hefur verið lækkaður, sem er al-
menn aögerð sem kemur niður á jafnt hátt laun-
uðum sem lágt launuðum. Skattleysismörk hafa
verið lækkuð.
Það er í þessu umhverfi sem gengið er til kjara-
samninga, en það er eins og stjórnvöld vilji ekkert
af því vita. Undirbúningur fjárlagafrumvarps er
sagður langt kominn og eina aðgerðin, sem boðuð
er í skattamálum, er að fella niður svokallaðan há-
tekjuskatt. Það ber allt að sama brunni: breiðu
bökin er að finna hjá þeim sem hafa lægstu laun-
in, meðan ástæða er til að hafa sérstakar áhyggjur
af hátekjumönnum landsins.
Skattsvikin eru svo kapítuli út af fyrir sig, þar sem
færustu menn slá því föstu að um 15 milljarðar
séu sviknir undan skatti ár hvert, sem þýðir að rík-
issjóður yrði rekinn á sléttu þótt ekki innheimtust
nema tveir þriðju af þessari upphæð.
Einn stjórnmálamaður minntist á absúrdleikrit,
þegar rætt var um samskipti stjórarflokkanna.
Framganga ríkisstjórnarinnar í skattamálum er
sannkallað absúrdleikrit, þar sem ráðherrarnir og
stjórnarliðið, sem ber ábyrgð á þessum málum,
virðist lítið vita um umhverfi sitt.
Ef alvara er í því að fella niður hátekjuskattinn,
miðað við ástandið í kjaramálum, ber það ekki
vott um mikla dómgreind, svo vægt sé til orða tek-
ið.
Ásgeir Bjarnason áttræbur
Ásgeir Bjarnason, fyrrum alþingismaður, forseti
sameinaðs þings og formaður Búnaðarfélags ís-
lands er áttræður í dag. Þar fagnar tímamótum
maður með ákaflega farsælan feril í þágu síns
byggðarlags, bændastéttarinnar og alls landsins.
Hann gekk að sínum störfum með samblandi af
ljúfmannlegri framkomu og myndugleika, sem
gerir hann einkanlega hugstæðan samferðamönn-
unum. Tíminn sendir Ásgeiri bestu árnaðaróskir á
þessum tímamótum.
Að auka kirkjusóknina
Það munu hafa verið um 800
manns í Seltjarnarneskirkju á
sunnudag, þegar sr. Solveig Lára
Guðmundsdóttir sneri aftur til
sinna fyrri prestsstarfa eftir
miklar hremmingar í einkalíf-
inu og stranga dóma meirihluta
safna&arnefndar, sem eflaust
fær í gullsölum himnanna gist,
þó svo að hún hafi a& lokum
sagt af sér. Af fréttum að dæma
viröist sem sama stemning hafi
ríkt í kirkjunni og við opinberar
flengingar eða aftökur bersynd-
ugra sakamanna á miðöldum,
þegar þorpsbúar flykktust á
markaðstorgið að fylgjast með
örlögum þeirra sem hinir sið-
vöndu og réttlátu höfðu dæmt
til refsingar. „Ég er reyndar ekki
úr þessari sókn" var algengt svar
sem fólk gaf sjónvarpsstöðvun-
um og öörum fjölmiðlum, sem
komnir voru til að fylgjast með
framgangi mála á þorpstorginu,
en allir sögðust þó vera mættir
til að styðja prestinn.
Aösóknarmet
Sjálf gerði sr. Solveig fyrirgefn-
inguna að umtalsefni og virðist
af viðbrögðum þorpsbúa og
kirkjugesta hafa komist vel frá
þeirri dramatísku þolraun að
mæta til opinberrar messu eftir
það sem á undan var gengið.
Eftir því sem næst veröur kom-
ist, hefur aldrei annar eins fjöldi
sótt messu á venjulegum
sunnudegi, hvorki í Seltjarnar-
nessókn eöa annars staðar. Og
sú uppákoma, sem varð í Sel-
tjarnarnessókn, hefur því á sér
þá jákvæðu hlið að fólk, sem
annars aldrei fer í kirkju, þusti
til kirkju og gekk jafnvel til alt-
aris gagngert til að komast nær
því mikla drama, sem fram fór
við þetta tilefni.
GARRI
Það er löngu þekktur sannleik-
ur að íslendingar eru ekki smá-
smugulegir þegar kemur að trú-
arlegum kennisetningum, og
umburðarlyndi gagnvart hver-
skyns útgáfum og blöndum af
kristni er rótgróið hér á landi.
Nægir í því sambandi að benda
á hvernig spíritismi, álfatrú,
draugatrú o.m.fl. hefur þrifist
hér án teljandi árekstra viö og
jafnvel með velþóknun hinna
opinberu trúarbragða.
Þrátt fyrir umburðarlyndi þjóð-
kirkjunnar hefur kirkjusóknin
verið til vandræða. Ef frá eru tald-
ar stórhátíðar s.s. jól og páskar, þá
er oft á mörkunum að messufært
sé í kirkjum landsins. Þetta átti í
það minnsta við þar til á sunnu-
dag að 800 manns mæta í messu
— og koma jafnvel langt að.
Krassandi messur
Þessi mikla aðsókn ætti aö vera
lærdómsrík skilaboð til kirkj-
unnar almennt, og Garra sýnist
einmitt að í málsatvikum á Sel-
tjarnarnesi leynist hugsanlega
lykillinn aö bættri kirkjusókn á
íslandi. Augljóslega þurfa ís-
lendingar á stórkostlegu drama
að halda til að fást til að fara í
kirkju. Eitthvað krassandi þarf
að gerast í messunni — og þá
lætur þjóðin heldur ekki standa
á sér. Endurkoma prests í préd-
ikunarstól eftir hjúskaparbrot
og opinbera bannfæringu safn-
aðarstjórnar dregur að íslenska
kirkjugesti í hundraðatali. Sama
er að segja um útlenda prédik-
ara, sem koma til landsins og
segjast geta gefið blindum sjón,
daufum heyrn og lömuöum
mátt.
Þessi dæmi sýna að til að fylla
kirkjurnar þarf þjóðkirkjan á
fleiri krassandi uppákomum að
halda. Þorpsbúarnir eru einfald-
lega orðnir leiðir á langvarandi
lognmollu og tilbreytingarlaus-
um sálmasöng. Það er búið aö
gefa tóninn fyrir nýja og meira
spennandi tíma og því munu
þorpsbúar engar messur sækja
framvegis, nema þar sé boöið
upp á mikið blóð og mikið
drama.
Garri
Skítakaupsdótið rumskar
Grínistar sögðu Þjóðleikhúsið
á valdi örlaganna á meðan
verkfallshótanir kórs og hljóm-
sveitar voru í fullu gildi. Nú
hafa kórfélagar samið, boðað
verkfall hljóðfæraleikara verið
úrskurðað ólöglegt og sjálfsagt
eiga enn einhverjar vendingar
eftir aö verða í málinu áður en
óperan Á valdi örlaganna
kemst óbrengluö á fjalirnar.
Hljóðfæraleikarar í Þjóðleik-
húsgryfjunni vinna fyrir skíta-
kaupi. Þeir eru atvinnumenn
með langan námsferil að baki,
búa yfir hæfileikum sem öllum
er ekki gefinn og hafa margir
hverjir langa starfsreynslu. Það
eru ekki aörir en menntað
hæfileikafólk sem veljast til
starfa af þessu tagi.
Söngvarar í kórnum eru
sömuleibis margir ágætlega
menntaðir og hafa þroskað
meðfædda hæfileika til að tak-
ast á við flutning erfiðra og
krefjandi tónverka. Þeir eru
líka á skítakaupi.'
Vald örlaganna
Einn ástsælasti listamabur
þjóbarinnar, Kristján Jóhanns-
son, ber frægð sína út um heim
og rödd hans hljómar í þekkt-
ustu óperuhúsum. Hann er eft-
irsóttur og verðgildi hans því
hátt á markaði.
í Þjóbleikhúsinu fær hann ríf-
lega greitt fyrir ab syngja í
ágætri óperu eftir Verdi, en
ítölsk verk liggja vel fyrir Krist-
jáni og hans góbu rödd. Hann
hefur ávaxtab sitt pund frábær-
lega vel og á sannarlega skilið
góða þóknun fyrir þá ánægju
sem hann veitir öðrum og að
vera metinn að verðleikum af
óperuhúsum.
Hins vegar er ekkert leyndar-
mál að hljóbfæraleikarar á
skítakaupi og kórsöngvarar á
skítakaupi, sem flytja eiga
óperuna með Kristjáni og öðr-
um útmetnum einsöngvurum,
hótuðu verkfalli þegar fréttist
um hvað hann ber úr býtum
fyrir flutning á sömu óperu og
þeir taka sjálfir þátt í ab flytja.
Röksemdin er sú, að sé hægt
að greiða einum flytjanda
hundraðfalt miðað við aðra, þá
ætti sami vinnuveitandi ab
geta gaukað smáræbi til við-
bótar að smáfuglunum sem
tísta, kvaka og syngja fyrir
skítakaup.
Á vibavangi
Nú er búib að hygla kórnum
einhverju, en spilamenn eru
ólöglegir og liggja enn óbættir
hjá garði.
Borgunarmenn
stööugleikans
Þeir, sem láta Þjóðleikhúsið
bjóba sér skítakaup, eru fyrstir
íslenskra láglaunahópa til ab
nota viðmiðun við hálauna-
fólk til að gera tilraun til ab
bæta kjör sín.
Fleiri stéttir og launahópar
hljóta ab fara að rísa upp og
heimta einhvers konar jafn-
ræbi hvað lífskjör varðar.
Það er haugalygi að svokölluð
velferð jafni út lífskjörin, eins
og sífellt er verib að telja fólki
trú um. Þab eru tekjurnar sem
gilda og réttlát skattheimta,
sem getur verib undirstaða ein-
hvers konar jafnréttis, en ekki
falsaðir félagsmálapakkar.
Því er sífellt borið við af ríki og
öbrum atvinnurekendum, ab
allt muni kollsteypast og fara á
hausinn ef láglaunin verða
hækkuð eitthvað eba eigna-
mennirnir greiði skatta.
En alltaf er hægt að hygla
þeim hálaunuðu. Kjör þeirra
eru bætt frá ári til árs og allt
þetta óskammfeilna lið hvorki
bliknar né roðnar þegar það
bætir ofan á laun sín og sporsl-
ur. Stjórnir stofnana og fyrir-
tækja taka ljúflega þátt í sam-
sektinni.
Þetta á sér stað samtímis því
að vel starfsmenntað fólk, fag-
menn á ýmsum sviðum, vinn-
ur ekki fyrir framfærslu sinni
og sinna vegna þess hve kaupiö
er skorið við nögl.
Bankastjórar, hagfræðinga-
stóð (eins og Guðmundur J.
kallar þab), háembættismenn
og forsvarsmenn stórfyrirtækja
og stofnana þreytast aldrei á að
tala um hve stöðugleikinn sé
mikilvægur og að þeir sem
mest græði á honum sé einmitt
launafólkið. Þið vitið, dótið á
skítakaupinu.
Forsenda þess að viðhalda öll-
um þessum loflega stöðugleika
er að skítakaupspakkið geri
ekki kröfur. Tekju- og eignaað-
allinn þarf ekki að gera kröfur.
Hann skammtar sér lífskjörin
sjálfur og fer ekki fram á annað
en að stöðugleikanum verði
viðhaldið með eina ráðinu sem
íslenska hagkerfið kann, að
borga vinnandi fólki skíta-
kaup.
Það gekk upp þegar allir gátu
unnið tvöfaldan vinnutíma, en
nómenklatúran veit ekki að sá
tími er liðinn, vegna þess að
hún vill ekkert vita um hver
eru eiginleg kjör launaþræla
þessa lands, sem er svo gott fyr-
ir þá sem eiga það og nýta.
Enginn dregur í efa ab Krist-
ján Jóhannsson vinnur fyrir
kaupinu sínu, en það verbur
ekki sagt um fávísa og gráðuga
nómenklatúruna, sem greini-
lega þekkir ekki sinn vitjunar-
tíma.
OÓ