Tíminn - 08.10.1994, Qupperneq 4

4
'Sr'TWT'TWW
Laugardagur 8. október 1994
lliilim
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 105 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmibja
Frjálsrar fjölmiblunar hf.
Mánabaráskrift 1400 kr. m/vsk. Verð f lausasölu 125 kr. m/vsk.
Launajöfnun
Það er staðreynd að með breyttum atvinnuháttum
hefur launamismunur vaxið í þjóðfélaginu. Mun-
urinn á lægstu töxtum og risalaununum er gífur-
legur og miklu fleira launafólk verður nú að láta
dagvinnutekjur nægja sér til lífsviðurværis. Af
þessum sökum hefur bilið milli hátekjufólks og al-
mennra launamanna vaxið svo mikið að tala má
um misrétti í þjóðfélaginu.
Það er skylda stjórnvalda að bregðast við þessum
staðreyndum, ef markmiðið er það að nokkur
jöfnuður ríki í þjóðfélaginu. Til þess þarf meðal
annars að nota skattakerfið, ef þess er nokkur kost-
ur.
Sú aðgerð stjórnvalda að lækka skattleysismörk er
bein atlaga að þeim sem hafa lægri launin í þjóð-
félaginu. Það lægi beint við, ef nokkur vilji er á að-
gerðum til launajöfnunar, að hækka þessi mörk á
ný. Til þess eru ýmsar leiðir.
Saga aögerða í skattamálum á síðustu árum er á
margan hátt hörmungarsaga. Nú er komin skýrsla
Ríkisendurskoðunar, sem fjallar um þá aðgerð að
taka upp eitt þrep í virðisaukaskatti, sem samþykkt
var með breytingu á skattalögum fyrir síðustu ára-
mót.
Ekki er annað að sjá á skýrslu Ríkisendurskoðun-
ar en aö hér sé um alvárleg mistök að ræða og aðr-
ar aðgerðir hefðu komið láglaunafólki betur held-
ur en þessar.
Ríkisfjármálavandinn er skattsvikavandi öðrum
þræði. Grundvallaratriðið til þess að ná megi ár-
angri í skattamálum er að skattakerfið sé sem ein-
faldast. Með því að taka upp tvö þrep í virðisauka-
skattinum er skattkerfið gert flóknara og ráðinn á
annar tugur manna til þess að líta eftir fram-
kvæmdinni. Þeim starfskröftum væri betur varið
til þess að berjast við neðanjarðarhagkerfið.
í skýrslu Ríkisendurskoðunar segir að aðgerðir
eins og hækkun barnabóta og hækkun skattleysis-
marka hefðu komið láglaunafólki betur heldur en
þessi aðgerð. Einnig hefði flöt lækkun á skattpró-
sentuna komið til greina og verið miklu einfaldari
aðgerð heldur en að taka upp tvö þrep.
Skýrsla Ríkisendurskoðunar um þessi mál er afar
fróðleg samantekt um áhrifin af þessari efnahags-
abgerð sem allir aðilar, sem málið varðar, ættu að
kynna sér og draga lærdóm af. Hér á ríkisstjórnin
ekki ein hlut að máli, heldur líka aðilar vinnu-
markaðarins sem studdu hana eindregið.
Launajöfnun er mikil nauðsyn í þjóðfélaginu
eins og nú háttar til. Það ætti að leiðrétta þau mis-
tök sem voru gerð með því aö lækka skattleysis-
mörkin. Til þess mætti halda hátekjuskattinum og
herða baráttuna gegn skattsvikum. Þegar talað er
um hátekjuskatt, þá er átt við að menn greiði til
launajöfnunar hlutfall af sínum risalaunum. Ef sú
löggjöf er gölluð, má endurskoða hana, en ótíma-
bært er að leggja þennan tekjustofn niður.
Það er skylda Alþingis, sem nú er að'hefja störf,
að taka þessi mál til alvarlegrar skoðunar, og ætti
sú skýrsla Ríkisendurskoðunar, sem nú liggur fyrir,
að vera þarft innlegg \ þá umr?eðn, , ,
Oddur Ólafsson skrifar:
Rangsnúin velferb
Á íslandi ríkir velferð hinna
velmegandi og ríku. Sé gaukað
einhverju að snauðum og lág-
launafólki í gegnum opinber
kerfi eða með lagasetningu
sem tryggja á jöfnuð og vel-
ferð, fær efnafólkið það marg-
falt miðað við armingjana.
Þetta blasir hvarvetna við í
þjóðlífinu, þótt áróðursma-
skínurnar séu sífellt að stað-
hæfa hið gagnstæða.
Dæmi um svona öfugsnún-
ing er skýrsla Ríkisendurskoð-
unar um matarskattinn svo-
nefnda, sem er virðisauka-
skattur á matvæli sem skilar
sér ekk.i nema að takmörkuðu
leyti í ríkiskassann og bætir
kjör láglaunalýðsins óveru-
lega, en hyglar þeim efnuðu
þeim mun betur.
Þegar lögin um þennan snar-
brjálaða og óréttláta skatt voru
til umræðu í Alþingi, benti
Halldór Ásgrímsson þráfald-
lega á það til hvers skatturinn
mundi leiða, en á hann var
ekki hlustað.
Eitt af því ömurlega við vit-
lausa matarskattinn er þaö, að
Alþýðusambandið rak á eftir
samþykki hans, en þar á bæ
eru menn orðnir svo gegnsósa
af valdastreitu og sjóðabraski
að það er borin von að þeim
takist að koma auga á hvað er
alþýðu manna fyrir bestu.
Matarskatturinn var eins
konar samningur milli ASÍ og
ríkisstjórnar Davíðs Oddsson-
ar til aö leysa launadeilu. Ár-
angurinn er sá að þeir ríku
verða ríkari og hinir fátæku fá-
tækari og braskarar og skatt-
svikarar græða sem aldrei fyrr.
Forheröing
Forhertir hagfræðingar ASÍ
reyna að breiða yfir ósómann
með málæði og reyna að telja
fólki trú um að svart sé grátt,
og samgönguráðherra heldur
því blákalt fram að aðgerðirn-
ar til jöfnunar í óréttlátu þjóð-
félagi leiði til þess að erlend-
um ferðamönnum fjölgi á
næsta ári um 15-17%. Sú hót-
fyndnner á bls. 2. í Mogga 7.
okt.
Velferð þeirra efnuðu á kostn-
að fátæks fólks og láglauna-
manna er á mörgum öðrum
sviðum, nánast öllum þeim
sem alltaf er verið að telja fólki
trú um að verið sé að gæta
jafnaðar og jafnréttis.
Ellilífeyrir er greiddur jafnt
milljónamæringum, sem hafa
mjög ríflegar tekjur eftir öðr-
um leiðum, og öryrkjum. Allt
ætlar um koll að keyra þegar
minnst er á að velmegunar-
fólkiö láti eitthvað af hendi
rakna til eigin heilsugæslu
umfram það sem snauðir
borga úr eigin vasa. Jöfnuður-
inn í dagvistarmálum er af
svipuðum toga. Jafnrétti til
náms heitir þab, þegar þeir
sem betur mega fá fría skóla-
vist í áratugi og niðurgreidd
námslán til jafns vib öreigana.
En það er vitað að þeir, sem
eiga efnafólk að, stunda frem-
ur langskólanám en þeir sem
guð gefur fátæka foreldra.
Skattakerfið er allt miðað við
að hlífa þeim efnuðu. Per-
sónufrádráttur er kominn nið-
ur á örorkustigið til að hægt sé
að kreista peninga út úr lág-
launafólkinu og nú er búið ab
finna það út ab ekki sé hægt að
innheimta hátekjuskatt vegna
þess að hann lendir á sjó-
mönnum, sem þegar njóta
skattaívilnana, og fólki sem er
að byggja, væntanlega íbúðir
fyrir tugmilljónir, ef litið er á
þær tekjur sem vælt er yfir að
ekki skuli skattleggja.
Öflugustu fjölda-
samtökin
Eignafólkið, sem á öll lönd,
auölindir og lausa aura sem til
falla í lýðveldinu, er svo margt
að þegar það stendur saman
um hagsmuni sína, er ekkert
afl sem ræður við að breyta
tekjuskiptingu eða koma við
neins konar jöfnubi.
Þegar forysta launþegasam-
takanna með alla sína lífeyris-
sjóði og valdaásókn gengur í
liö með eigna- og hálauna-
stéttunum, eins og í matar-
skattshneykslinu, eiga þeir
sem einskis mega sín ekki í
nein hús að venda.
Tekist hefur ab velta slíkri
skuldabyrði á bak almúgans ab
öll hans orka fer í það eitt að
standa skil á vöxtum og af-
borgunum af lánum, sem eng-
an veginn er hægt að ráða við.
Hann hefur hvorki ráðrúm né
býr lengur yfir rökréttri hugs-
un til að sjá hve hörmulega fá-
tæka og skulduga fólkið er
leikið af þeim sem njóta vel-
ferðarinnar.
Undir hungur-
mörkum
Velferb hátekjufólks kemur
fram í ótal myndum. Margt af
því liði skammtar sér sjálft
laun og fríðindi, tekjur og
undanskotsleiðir. Engum dag-
launamanni líðst að vera í
mörgum störfum samtímis,
láta greiða ferðalög og fá dag-
peninga ofan á allt saman. Yf-
irstéttirnar leika sér að svona
hundakúnstum og njóta allrar
opinberrar velferðar í kaup-
bæti.
Hvernig býr svo velferðar-
þjóðfélagið að þeim sem eiga
undir högg að sækja í lífsbar-
áttunni? Takmarkaðar at-
vinnuleysisbætur eru undir
hungurmörkum. Örorka og
ellilífeyrir sömuleiðis, Fatlaðir
flækjast um vegalausir og eiga
í engin hús að venda. Hús-
næðiskerfin valda fátækt og
öryggisleysi.
Meðal nágrannaþjóðanna
mundi þaö ekki vera kallað
velferð, sem talið er að heyri
undir það hugtak hér á landi.
En þar gera launþegasamtökin
sig ekki heldur sek um að
heimta velferð til handa hin-
um velmegandi á kostnað
snauðra manna og tekjulítilla,
eins og nú er sibur á íslandi.
Óforsjálni
Óforsjálir menn og rangsnúnir
hafa oft uppi þá afsökun að
enginn vandi sé að vera vitur
eftir á, þegar gjörðir þeirra
mistakast gjörsamlega og allt
er komið í klessu. Undantekn-
ingalítið er svona afsökun ekki
annað en ósvífinn undanslátt-
ur. Oftast nær er vel hægt að
sjá afleiðingar gjörða sinna og
sjálfsagt er það engin tilviljun
að ríkisstjórnin núverandi tók
einstaklega vel í þá kröfu ASÍ-
forystunnar að auka ranglætið
í þjóbfélaginu með vaskrugl-
inu á matvælum.
Þar með var efnafólkinu hygl-
að á kostnaö hinna fátækari,
eins og Ríkisendurskoðun hef-
ur bent rækiiega á í nýútkom-
inni skýrslu.
En þetta var vel séð fyrir.
Halldór Ásgrímsson varaði
eindregið við lagasetningunni
á sínum tíma og benti á hvern-
ig virðisaukaskatturinn á mat-
væli mundi virka. Það þurfti
milljarða eignatilfærslu frá lít-
ilsmegandi til velferðarstétt-
anna og mikla skýrslugerö frá
Ríkisendurskoðun til að stað-
festa það sem viti bornir menn
sáu fyrir.
Velferðarkerfi, sem stendur
undir nafni, leitast við að
jafna lífskjör fólks og umfram
allt að stuðla að því að engir
þegnar þjóöfélagsins verði af-
skiptir þegar lífsgæðunum er
skipt.
Því mibur er það markmið
ekki í augsýn, þegar ráðandi
öfl samfélagsins gera sér að
góðu að efla velferð og jafn-
rétti meðal velmegunarstétt-
anna, samtímis því ab herða
lífsbaráttu atvinnu- og eigna-
lítilla með rangsleitni og skatt-
pynd. ■