Tíminn - 12.01.1995, Blaðsíða 8

8 WmÚm Fimmtudagur 12. janúar 1995
Horft á sjónvarp í Pakistan: einokun á upplýsingamiölun sögö óframkvœmanleg.
„Leynivopn" Vesturlanda gegn íslam
Madonna (t.h.): vonlítiö aö keppa viö vestrænt sjónvarp.
Spádómar um harbnandi átök
milli Vesturlanda og íslams-
heims hafa mjög verið á
kreiki síöan járntjaldiö féll og
voru raunar farnir aö sjást og
heyrast fyrr, þótt þeir eins og flest
annaö í heimsmálum hyrfu mik-
iö til á bakvið kalda stríðiö meðan
þaö var. Af fræöimönnum, sem
komiö hafa fram með slíkar spár,
er þessa stundina hvað mest í
sviðsljósinu Samuel Huntington,
stjórnskipunar- og hernaðarfræð-
ingur og prófessor viö Harvardhá-
skóla. Hann telur aö af átökum
hugmyndafræðilegra kerfa, sem
mjög hafa einkennt heimsmálin
á þessari öld, muni taka við átök
menningarheilda og þá ekki síst
Vesturlanda og íslamsheims.
Ýmsar skoöanir eru uppi um
hvernig fari í þeirri viöureign og
vantar ekki aö á margt sé minnst
sem bendi til þess aö Vesturlönd
standi í henni höllum fæti. En
sumir eru í þeim efnum bjart-
sýnni fyrir hönd Vesturlanda.
Bent er t.d. á gífurlega yfirburði
Vestur-Evrópu og Norður-Amer-
íku í efnahagsmálum og tækni. í
þeim efnum stendur þeim enginn
jafnfætis nema Japan, og eru
miklar líkur á aö svo veröi enn
um sinn.
Kassettur Khomeinis
Malise Ruthven er fræðimaður
nefndur, kominn af skoskum her-
mönnum og ensk-írskum prest-
um og hefur orö á sér sem einn af
helstu kunnáttumönnum á Vest-
urlöndum um íslam. Hann er
einn af þeim sem telja Vesturlönd
standa allvel aö vígi í viðureign-
inni viö herskáar, bókstafssinnaö-
ar íslamskar hreyfingar. Ruthven
ritaöi nýlega í breska blaöiö
Sunday Times grein undir fyrir-
sögninni: The West's secret wea-
pon against Islam („Leynivopn
Vesturlanda gegn íslam"). Á hann
þar við yfirburði Vesturlanda í
upplýsingamiölun og þá sérstak-
lega gervihnattasjónvarpi.
Ruthven er þeirrar skoöunar, aö
einokun á upplýsingamiðlun sé
forsenda þess aö hægt sé aö halda
ríkjum og byltingarhreyfingum
einsleitum og undir einræöis-
stjórn um langa hríö. Þetta tókst
t.d. þeim Stalín og Maó, enda
gátu þeir einokað upplýsinga-
miölun til almennings. „Hefðu
upplýsingar frá öörum aðilum
borist til íbúa Sovétríkjanna frá
upphafi þeirra, hefði kommún-
ismi þeirra hrunið þegar á þriöja
áratugnum," skrifar Ruthven.
íslamska byltingin í íran hafi
sýnt fram á aö nýir tímar í þess-
um efnum voru gengnir í garð. ír-
anskeisari hafði full tök á fjöl-
miðlum ríkis síns. En þaö kom
fyrir lítiö, því að meðan Kho-
meini sat útlægur í Neauple-le-
Chateau skammt frá París 1978
smygluðu lærisveinar hans kass-
ettum meö boðskap hans í þús-
undatali inn í íran. Þannig komst
Khomeini framhjá fjölmiðlaein-
okun keisarans og gróf um leið
undan írönskum menntamönn-
um, sem aö vísu voru margir and-
vígir keisara en yfirleitt veraldleg-
ir í viðhorfum, aö frátöldum
klerkum og fræðimönnum sjíta-
dóms.
„Enginn öruggur fyrir
Madonnu og CNN"
Ruthven heldur áfram á þessa
leið: Meðan prentaö mál var
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
Þekktur frœbimabur um
íslam segir íslamska bók-
stafssinna berjast von-
lausri baráttu gegn
menningu Vesturlanda,
sem sé óbum ab verba
menning alls heimsins
vegna yfirburba
Vesturlanda í upplýsinga-
miblun
helsti upplýsingamiöillinn, var
tiltölulega auðvelt fyrir valdhafa
og byltingarhreyfingar aö einoka
upplýsingamiðlun. Þaö gerðist æ
erfiöara eftir því sem upplýsinga-
miðlar, sem náöu einnig til þeirra
lítt læsu og ólæsu, náöu sér meira
á strik. Hljóð- og myndbönd
skipta í þessu sambandi miklu
máli og gervihnattasjónvarpið
enn frekar. „Á vídeóöld er enginn
öruggur fyrir Madonnu og CNN,"
skrifar Ruthven.
Með hliðsjón af tiltölulega
áreiðanlegum heimildum telur
hann aö um 100.000 móttöku-
diskar fyrir gervihnetti séu þegar í
Alsír og aö um milljón manna
þarlendis geti þarafleiöandi stöð-
ugt horft á erlent sjónvarpsefni,
fréttir og þætti um menningu, frá
Bandaríkjunum, Frakklandi og
öðrum Evrópulöndum. Eftir
kaupsýslumönnum í Dubai er
haft að um 10.000 móttökudisk-
um sé á mánuði smyglað inn í ír-
an.
í gervihnattasjónvarpinu horfir
fólk um allan íslamsheim á
blæjulausar og oft léttklæddar
konur, vestrænan neyslulífsstíl og
jafnvel meira eða minna klám-
fengið efni, sem Ruthven segir
einkum koma frá Hollandi, Ítalíu
og Þýskalandi. Þar er líka fjallað
um fréttir og annað frá öðrum
sjónarhornum en gert er í
íslömsku sjónvarpi og margt af
því er í beinni mótsögn við þaö
sem stjórnvöld og íslamskar bók-
stafshreyfingar flytja. Enda er
bókstafssinnuðum íslömskum
ríkisstjórnum og hreyfingum ekk-
ert vel við sjónvarpssendingar
þessar. I Saúdi-Arabíu reyndu
stjórnvöld fyrir skömmu að úti-
loka gervihnattasjónvarp. Als-
írska bókstafshreyfingin GIA
(menn frá henni rændu frönsku
farþegaflugvélinni um jólin)
reynir að fá fólk þarlendis til að
taka niður sjónvarpsdiska sína, að
„hætta aö menga hugi múslíma
með vestrænum óþverra".
Hafa ekki undan
En Ruthven efast um aö alsírsk-
um bókstafssinnum tækist að úti-
loka vestræna sjónvarpið, jafnvel
þótt þeir kæmust til valda. Hann
bendir á aö móttö.kudiskar verði
æ smærri og því sé orðið auðveld-
ara en áður að láta fara lítið fyrir
þeim og að smygla þeim. Og
hversu mjög sem múslímar sverja
á sig hollustu við trú sína, menn-
ingu og siðakerfi, virðast þeir al-
mennt mjög áfjáðir í að njóta
þess sem vestrænt sjónvarp hefur
upp á að bjóða og taka það fram-
yfir eigið sjónvarp.
Meðal „íslamista", eins og Rut-
hven kallar íslamska bókstafs-
sinna, hafa þegar komið fram til-
lögur um að líklegra til árangurs
en bann muni að koma upp
íslömsku gervihnattasjónvarpi er
keppi við það vestræna. íran kvað
hafa á prjónunum að skjóta upp
gervihnetti í þeim tilgangi. En
Ruthven telur vafasamt að íslam-
istar geti keppt við jafn leiknar og
útsmognar stofnanir og BBC og
CNN með góðum árangri. Þar að
auki muni slíkar íslamskar sjón-
varpsstöðvar neyðast til að líkja
eftir þeim vestrænu, ef þær eigi að
hafa einhverja von um að draga
frá þeim áhorfendur, og þar með
verði þær sjálfar orðnir óbeinir
miðlarar vestrænna áhrifa.
Ruthven lýkur grein sinni í
Sunday Times með eftirfarandi
orðum: „Enginn vafi er á því aö
íslamistar hafa fullan vilja til þess
að koma sér upp einokun á upp-
lýsingum, hliðstæðri þeirri sem
Hitler og Mein Kampf og helgirit
Marx og Leníns komu á." En
heimurinn þróist svo hratt fram
til þess að verða ein menningar-
heild, aö hugmyndafræðingar
íslömsku byltingarinnar hafi
ekki undan. Hið eina, sem þeir
geti, sé aö „berjast örvæntingar-
fullri, vonlausri baráttu á und-
anhaldinu". ■