Tíminn - 19.05.1995, Blaðsíða 5

Föstudagur 19. maí 1995
5
Grátandi kem ég nú
Guð minn til þín
Leiklistaruppákoma Leikfélags Akureyrar:
CUÐ/jón. Handrit, útlit og leikstjórn: Vibar
Eggertsson. Tónlistarstjórn: Rósa Kristín
Baldursdóttir. Lýsing: Ingvar Björnsson.
Búningar: Freygerbur Magnúsdóttir og
Laufey Margrét Pálsdóttir.
Þá er nýlokiö kirkjulistaviku í
Akureyrarkirkju, sem skipar orðið
sinn fasta sess í menningarlífi Ak-
ureyringa. Á henni voru að venju í
boöi vandaðir listviöburðir og
undirritaöur var svo heppinn aö
njóta fáeinna þeirra. Þar má nefna
magnaöan flutning kirkjukórs Ak-
ureyrarkirkju á „Magnificat"
Bachs viö undirleik kammer-
hljómsveitar, flutning á haganlega
geröum sálmforleik eftir Hróðmar
I. Sigurbjörnsson við hátíðar-
messu í lok vikunnar og lítinn
ballett viö sama tækifæri. Loks
skal nefna efni þessa pistils, sem er
leiklistaruppákoma L.A. í Safnaö-
arheimili Akureyrarkirkju. Leikrit-
iö er að mestu sett saman úr verk-
um Samuels Beckett í þýöingu
Árna Ibsens. í leikskrá segir að
verkið sé um manninn og almætt-
iö. Þaö má e.t.v. til sanns vegar
færa, en verk Becketts fjalla örugg-
lega mest um manninn, eymd
hans og oft marklaust líf. Tónn al-
mættisins var eiginlega sleginn af
Tjarnarkvartettinum, sem annaö-
ist 'tónlistarflutninginn. Kvartett-
LEIKHUS
ÞÓRGNÝR DÝRFJÖRÐ
inn flutti fyrst og fremst sálma og
Hjörleifur Hjartarson, Kristjana
Arngrímsdóttir, Kristján Hjartar-
son og Rósa Kristín Baldursdóttir
sungu hárfínt og fallega.
Verk Becketts eru skrifuð undir
áhrifum tilvistarspekinnar, en
segja þó ekki nema hálfa söguna
um hana. Þaö er von, því aö spek-
in sú er marghöföa skepna. Meö
henni vildu tilvistarspekingar
setja manninn og tilvist hans í
öndvegi heimspekinnar, líf ein-
staklingsins skyldi vera það sem
máli skipti. Veruleikinn skyldi
skoöast eins og hann snýr aö
hverjum og einum, en ekki í ljósi
algildra sanninda. Samkvæmt
henni eru sameiginleg sannindi
hending, en ekki regla. Þegar líf
manna er skoðað í slíku ljósi, get-
ur niðurstaðan oröiö illskiljanleg,
eins og gerist í verkum Becketts.
Þau eru fæst auðskilin. Af ástæö-
unum, sem nefndar eru hér á und-
an, er erfitt aö rökræöa efni þeirra,
þaö er ekki efnt til þess. Auövitað
er t.a.m. verkið „Svefnþula", sem
notaö er í sýningunni, um ein-
Vibar Eggertsson.
semd gamallar konu, sára einsemd
hennar. Þaö skilja allir, en verkið
er bara „mynd" af einsemd einnar
ákveöinnar konu og ekki reynt aö
yfirfæra eöa bregöa almennu ljósi
á hana. Af þessum sökum held ég
ab flest verk Becketts séu tilraunir,
sem vissulega var þess viröi aö
gera, en eru því marki brenndar aö
enda þar sem þær enda. Leiðin frá
þeim liggur aftur til baka, til-„gam-
aldags" sjónarhorns almennra
sanninda um manninn. í þeim
búningi veröa góð leikrit vegur aö
nýjum niöurstööum og nýjum
spurningum.
Sýningin í safnaöarheimilinu
var haganlega gerö og stór-
skemmtileg. Húsnæöiö var full-
nýtt af miklu hugviti og leikurinn
barst meira aö segja yfir í kapellu
kirkjunnar, þangaö sem áhorfend-
ur eltu leikarana. Þá kom engill til
jaröar meö lyftunni og atriöiö úr
„Ohio Impromptu" var leikiö fyrir
utan stóran glugga safnaöarheim-
ilisins. Þau Aðalsteinn Bergdal,
Baröi Guömundsson, Dofri Her-
mannsson, Rósa Guöný Þórsdótt-
ir, Sigurveig Jónsdóttir og Sigurþór
Albert Heimisson stóöu sig eins og
viö var aö búast af því sem á und-
an hefur gengiö í vetur. Leikara-
hópurinn hjá L.A. hefur vaxiö
saman og áfram í allan vetur og
frammistaöan nú kórónaði gott
leikár. Þaö má líta á leiklistaruppá-
komuna GUÐ/jón sem kost á
auknum þroska leikhúsgesta norö-
an heiöa, þ.e. þroska í því aö njóta
leiksýninga almennt. Viöar Egg-
ertsson hefur sýnt að hann er hug-
vitssamur og snjall leikhúsmaöur.
Hann hefur mikla reynslu af
óvenjulegu leikhúsi og vonandi er
aö leikhúsgestir fái aö njóta þess í
enn ríkara mæli en hingað til. ■
Hagvaxtarvon í
spíratunnu og hval
Komin er út hjá AB skáldsagan
Rekamaðurirm eftir Jens Pauli
Heinesen í þýðingu Jóns Bjarm-
an. Um bókina segir svo á kápu:
„Skáldsagan Rekamaðurirm ger-
ist í Færeyjum á tímum síðari
heimsstyrjaldar og fjallar um
hinn þrjóska og eigingjarna
Samúel Matthías. Samúel er fá-
tækur og einfaldur rekamaður,
síleitandi aö verömætum reka.
Honum veröur aö ósk sinni og
finnur stóra og mikla trétunnu
fulla af spíra. Eftir tvísýna bar-
áttu viö náttúruöflin kemur
Fréttir af bókum
hann tunnunni á land, en ekki
gengur eins vel aö hagnast á rek-
anum. Þegar gríðarstóran búr-
hval rekur á land skömmu síðar
slær Samúel eign sinni á hvalinn
og sér fyrir sér mikinn auö falla
sér i skaut. En ekki er allt sem
sýnist og atburöarásin tekur
óvænta stefnu.
Söguefnið er bæði almennt og
sérfæreyskt; almennt í skírskotun
sinni til þeirra, sem stöðugt eru í
leit aö lífsfyllingu, og sérfæreyskt
þar sem það endurspeglar fær-
eyska þjóöarsál sem einkennist af
einstaklingshyggju, þrotlausu
striti og stríöi viö náttúruna. Jens
Pauli Heinesen er mikill sagna-
meistari og ber Rekamaðurinn
glögg merki næms innsæis hans í
sálarlíf manna og mannlegt eöli,
auk þess sem honum hefur tekist
einstaklega vel að krydda sögu
sína með óborganlegri kímni.
Jens Pauli Heinesen er þekkt-
astur núlifandi færeyskra rithöf-
Bamamorð okkar í írak
Heldur eru það hrollvekjandi
upplýsingar, sem fram koma í
grein Jóhönnu Kristjónsdóttur í
Morgunblaöinu s.l. sunnudag.
Greinin fjallar um ástandið í írak
og þó einkum afleiðingar vib-
skiptabanns Sameinuðu þjóö-
anna á landið. Menn setur hljóða
viö þaö eitt aö lesa titil greinar-
innar: „HEIL KYNSLÓÐ ÍRASKRA
BARNA AÐ ÞURRKAST ÚT".
Ekki er ætlun mín að fara að
endurrita grein Jóhönnu. Þó
verö ég aö láta þess getið, aö í
henni kemur fram að varlega
áætlað deyja 400 írösk börn, frá
fæðingu til fimm ára aldurs, á
degi hverjum! Dánarorsökina
má rekja beint til þess skorts,
sem viðskiptabann S.Þ. hefur
leitt yfir þjóbina.
Allir vita aö viðskiptabann
þetta má rekja til Persaflóa-
stríösins áriö 1991. En hafi viö-
skiptabanninu veriö ætlað að
vera einhver refsivöndur á
Saddam Hússein, þá er þess aö
geta að ekki er vitað til þess að
hann hafi mátt þola húðlát.
Er ekki annað aö sjá á mynd-
um en aö hann sé hinn pattara-
legasti, eins og títt er um ein-
ræðisherra og raunar stjórn-
málamenn yfirleitt.
Þar á móti kemur aö þegnar
hans — og þá helst börn og
gamalmenni, sem og vanfærar
konur — hrynja niður eins og
flugur.
Skyldi þó aldrei vera, aö sá
hafi veriö tilgangur Bandaríkja-
manna, þegar þeir fengu Sam-
einuðu þjóðirnar til aö lýsa yfir
viðskiptabanni á írak? Eöa mis-
reiknuöu þeir sig svo herfilega,
að álykta sem svo, aö um leið og
hungrið færi að sverfa að írök-
um, mundu þeir steypa Hús-
sein?
Sé hið fyrra rétt, flokkast þaö
SPJALL
PJETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
einungis sem glæpur, og er nóg
samt. Hið síðara verður hins
vegar að telj'ast bæði glæpur og
heimska.
Hvort heldur er tilfellið, þá er
tímabært að við íslendingar
hugum ab því, ab vib erum ekki
aöeins aðilar að Sameinuðu
þjóðunum. Við greiddum við-
skiptabanninu atkvæöi okkar.
Því getum viö ekki skotið okkur
undan ábyrgð á ástandinu í ír-
ak.
unda og hafa bækur hans verið
þýddar á mörg tungumál. Áður
hefur komið út eítir hann á ís-
lensku smásagnasafnið Gestur
sem Almenna bókafélagib gaf út
1973." ■
Þaðan af síður getum viö
skákað í því skjólinu, að um sé
að ræða samábyrgð með öðrum
þjóðum. Ábyrgö minnkar ein-
faldlega ekki hætishót, þótt
henni sé deilt með öbrum!
Þessa dagana er þess minnst,
að fimmtíu ár eru liðin frá lok-
um síbari heimsstyrjaldarinnar
og þar meö helfarar Gyöinga.
Hvernig svo sem aðrir halda
upp á afmæliö, ættum við að
hafa manndóm í okkur til ab
gera það ekki með þátttöku í
enn einni fjöldaslátruninni á
varnarlausu fólki.
Elías Davíðsson, sem þekktur
er af mannréttindabaráttu
gegnum tíðina, tók sér um dag-
inn mótmælastöðu í utanríkis-
ráðuneytinu og krafðistjaess, að
viðskiptabanninu gegn Irak yrði
aflétt. Vonandi leiða húsbónda-
skiptin á þeim bæ til þess, að á
rödd hans verði hlýtt. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
ER REIÐHJOL BIFREIÐ
EÐA BARNAVACN?
Nú er íslenskt vor í lofti hvarvetna
um landið nema í búningsklefa
landsliðsins í Laugardalshöll. Á vor-
in skvetta kýrnar úr klaufunum og
fleiri skepnur jaröar fara að dæmi
þeirra. í þeim hópi eru börn og
unglingar í höfubborginni, sem
taka fram reiöhjólin sín á vorin.
Maður skyldi ætla aö borgaryfir-
völd gerðu sitt besta til að tryggja
krökkunum fyllsta öryggi í þungri
og vægðarlausri umferð á götum
Reykjavíkur. En þab er öbru nær.
Til skamms tíma var reiðhjólið
talið farartæki og féll undir um-
feröarreglur eins og abrir reibskjót-
ar. Þá hjóluðu menn á götunni og
stoppuöu á rauöu Ijósi. Árib 1978
skiptu kjósendur um borgarstjórn í
Reykjavík og þáverandi minnihluti
leysti Sjálfstæðisflokkinn af hólmi.
Eitt af fyrstu verkum nýja meiri-
hlutans var aö gera hjólreiðum
hærra undir höfbi en áður hafði
þekkst. Leyft var að hjóla á gang-
stéttum og göngustígum og nán-
ast hvarvetna utan lögbundins
gatnakerfis í borginni. Þetta var af-
leit breyting.
Fyrir bragðiö hjólaöi fólkið brátt
eins og því sýndist um borgarland-
ið og hlýddi hvorki umferðarregl-
um né almennri háttvísi. í dag hafa
kynslóðir hjólreiðafólks vaxið úr
grasi í algeru stjórnleysi og fríhjóla
áfram utan við lög og reglur. Al-
gengt er aö sjá hjólreibamenn
þeysast eftir gangstéttum þegar
það hentar og fara út á götu á
rauðu Ijósi, ef því er að skipta, og
loks á móti einstefnuakstri ef þeim
sýnist. Menn hjóla eins og vitlausir
upp Bankastræti og niður Hverfis-
götu á rauðu Ijósi. Þetta gengur
ekki lengur og mál aö linni.
Yfirvöld umferðarmála verða ab
setjast nibur og skera úr um hvort
reiðhjólib er farartæki í umferbinni
eöa eitthvert annab tæki. Ef reið-
hjólib er eitthvert annað tæki en
farartæki, verbur aö fást úr því
skorib hvaba tæki reiðhjólið er.
Núverandi ástand er ófært fyrir
hjólreiðafólk og aðra vegfarendur.
Ef reiðhjólið er úrskurðað farar-
tæki, verbur ab binda hjólreibar
við akbrautir og sérstaka hjólreiða-
stíga þar sem við verður komið.
Sömu viðurlög verba ab gilda við
umferbarbrotum hjólreiðafólks og
annarra ökumanna.
Ef reiðhjólið er úrskurbaö eitt-
hvert allt annað tæki en farartæki,
verður að fella notkun þess að
gildandi reglum eða semja þegar í
stab nýjar reglur. Eins verður ab
gera ráðstafanir til að leiðir reið-
hjóla og farartækja skarist ekki í
umferðinni í borgarlandinu.
Krakkarnir, sem í dag hjóla út í
vorið, eiga annab og betra skilib
en tefla lífi og limum í tvísýnu í
umferðinni. Þeir verða ab vita
hvort þeir eiga að hjóla á gang-
stéttinni eba á götunni og hvort
þeir eiga ab lúta umferðarreglum
eba venjulegri háttvísi. Hvort þeir
eiga að vera innan um bifreibar
eða barnavagna. Krakkarnir geta
ekki haldið áfram ab hjóla á báð-
um vígstöbvum, eins og tíbkast
hefur frá tímum vinstri meirihlut-
ans frá 1978. Þeir verða ab geta í
annan hvorn fótinn stigib.