Tíminn - 27.07.1995, Blaðsíða 4

4
Fimmtudagur 27. júlí 1995
ffMÉMIf
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: |ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerö/prentun: ísafoldarprentsmiója hf.
Mánaöaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb ílausasölu 150 kr. m/vsk.
Erfiö staba
sveitarfélaga
Nýlega kom út hjá Hagstofu íslands skýrsla um
fjármál sveitarfélaga. Þar kemur fram að halli
sveitarfélaganna hefur farið hraðvaxandi síðustu
árin. Þegar á árinu 1993 er hann orðinn 5,7 millj-
arðar króna og hafði þá tvöfaldast milli ára. Kom-
ið hefur fram að halli ársins 1994 nemur svipuð-
um upphæðum.
Eftir ný lög um verkaskiptingu ríkis og sveitarfé-
laga og tekjustofna sveitarfélaga, sem tóku gildi ár-
ið 1989, batnaði hagur sveitarfélaganna til muna.
Nú er sýnt að sigið hefur á ógæfuhliðina og er það
áhyggjuefni. Halli sveitarfélaga, ekki síður en ríkis-
sjóðs, er stærð sem hefur áhrif í efnahagslífinu.
Sveitarfélögin þurfa að leita út á lánamarkaðinn til
þess að afla sér fjár, og eftirspurn þeirrá eftir lánsfé
hefur áhrif á vaxtastigið í landinu.
Þegar litið er á ástæðurnar fyrir þessari þróun, er
ekki nokkrum vafa undirorpið að versnandi at-
vinnuástand og erfiðleikar atvinnufyrirtækja eiga
stóran þátt í því hvernig komið er. Tekjur hafa
dregist saman hjá launafólki og afleiðingin er
minni tekjur sveitarfélaga. Atvinnufyrirtæki hafa
gengið í gegnum fjárhagslega endurskipulagn-
ingu, og sveitarfélögin hafa víða verið nauðbeygð
til að koma að slíkum málum til þess að halda at-
vinnu í viðkomandi byggðarlagi. Þetta hefur gerst
þrátt fyrir að það sé ekki hlutverk sveitarfélaga að
standa í atvinnurekstri.
Þá er ótalinn sá útgjaldaþáttur sem farið hefur
mjög vaxandi hjá sveitarfélögunum, en það er
fjárhagsaðstoð þeirra við einstaklinga. Því miður
hefur sigið það mikið á ógæfuhliðina í fjármálum
heimilanna að félagsaðstoð er ört vaxandi út-
gjaldaliður. Fram kemur í skýrslu Hagstofunnar að
félagsaðstoð óx um helming milli áranna 1992 og
1993, og vitað er að engin straumhvörf urðu í
þessu máli á árinu 1994.
Þessar afkomutölur sýna í hnotskurn afleiðingar
vaxandi atvinnuleysis og hvert fjárhagsvandamál
það er fyrir ríki og sveitarfélög. Það bætist við all-
an þann mikla vanda, tilfinningalegan og fjár-
hagslegan, sem það hefur í för með sér fyrir ein-
staklingana í landinu. Þá hlið málsins er erfitt að
meta til fjár.
Það er sem fyrr forgangsverkefni stjórnvalda að
halda þannig á efnahagsmálum að skilyrði skapist
fyrir ný störf og aukna atvinnu. Það er til mikils að
vinna í því efni. Þeir milljarðar á milljarða ofan,
sem ríki og sveitarfélög kosta til vegna atvinnu-
leysisins, eru fjármunir sem betur væru komnir í
öðrum verkefnum. Hins vegar er þessum aðilum
skylt að mynda öryggisnet um þá, sem missa
grundvöllinn undan afkomu sinni. Það er gert
með atvinnuleysisbótum og félagslegri aðstoð við
þá sem verst eru settir.
„Ætli ég hafi hana ekki bara áfram"
Garri er einlægur áhugamaöur
um fréttir og er löngu búinn aö
taka sér stööu þegar fréttatímar
Stöövar 2 og Ríkissjónvarpsins
byrja. Reyndar er sagt að það sé
gúrkutíð í fréttum núna, en
gúrkutíð er þaö nefnt þegar ekki
er hægt að kreista neitt upp úr
snillingunum sem halda til á Al-
þingi niðri við Austurvöll eða í
ráðuneytum. Þegar næst ekki til
þessara manna, er róið á önnur
miö.
Hasso
Stöð 2 er oft fundvís á frétt-
næma atburði, og stórtíðindi
þriðjudagsins voru þau að ein-
hver karlhlunkur var kominn til
landsins, sem hafði það sér til
ágætis að hafa komist yfir eitt-
hvab af peningum og þekkti
einhvern Sigurð S. Bjarnason á
íslandi. Fréttamaður var sendur
á stúfana til þess að tala við karl-
inn. í DV hafði reyndar þann
sama dag verið forsíðumynd í
litum með fyrirsögn þess efnis
að Hasso væri kominn.
Garra varð við, þegar hann sá
þessa fyrirsögn, eins og Sverri
Hermannssyni um árið þegar
honum var greint frá því að Eg-
ill Jónsson, félagi hans á Aust-
fjörðum, væri kominn á þing.
Þá sagði Sverrir: „Hvaba and-
skotans Egill?" Fyrsta hugsunin
var: „Hvaða andskotans
Hasso?" Garri hugsaði sér því
gott til glóöarinnar að kynnast
fyrirbrigðinu nánar í fréttum
Stöðvar 2.
Demantaskreytingar
Samtalið byrjaði með því að
fréttamaðurinn settist í lotn-
ingu fyrir framan viðmælanda
sinn og skoðaði á honum hring-
skreytta hendina. Lagt var sam-
an, hvab hringarnir skreyttir
demöntum mundu kosta, og
GARRI
fengnar út svimandi upphæðir.
Síðan barst talið að kvennamál-
um, og tjáöi Hasso Eiríki frétta-
manni aö hann hefbi skipt oft
um konur, væri nú með tíundu
eiginkonuna með sér og hefði
þær yfirleitt ekki gamlar.
Síban hélt milljónamæringur-
inn áfram og tjáði sig um þaö að
þessi kona væri svo hjartagóð
og góð við sig, að „líklega væri
best að hafa hana áfram". Ekki
var konan spurð neitt um
hjartagæsku auðkýfingsins, þótt
hún sæti við hliðina á honum „í
mynd" eins og sagt er.
Einhvern veginn hafði Garri á
tilfinningunni að þessi náungi
hefði ekki mikla hugmynd um
tilvist Jafnréttisráðs eða annarra
slíkra stofnana. Þegar talið barst
ab konunni, mátti frekar álykta
að ef hún heföi ekki setið við
hliðina á honum, þá væri verið
að tala um húsgagn fremur en
lifandi manneskju.
Viðmiðun vib ísland
Hasso þessi kvað reka bíla-
leigu á Mallorca með um það bil
5000 bílum og eiga þar aö auki
banka á Spáni og í Þýskalandi.
Þessar upplýsingar komu fram í
DV. Einnig kom fram í þeirri
frétt, að hann hefði í brúðkaupi
sínu, sem kostaði „aðeins 4,5
milljarða króna", sagt að íslend-
ingurinn Sigurður S. Bjarnason
hefði gert hann ríkan. Ekki
fylgdi sögunni hvaða abferðir
hann notaöi við þab,' en
kannski hefur Sigurður sagt
honum verðið á bílaleigubílum
á íslandi og um vaxtamuninn í
íslensku bönkunum til þess að
miða við í sínum bisness. Bíla-
leigubíiar hér á landi kosta jafn
mikið á dag og á viku erlendis,
og vextina þekkja allir sem
skulda.
Þjónusta sem vantar
Vonandi halda DV og Stöð 2
áfram að segja frá þessum
merka manni, og ekki hefur
Garri minni áhuga fyrir þessum
Sigurbi S. Bjarnasyni sem gerir
menn ríka. Það er vissulega
þjónusta sem er þörf fyrir hér á
Islandi, þar sem skuldir heimil-
anna og gjaldþrot fyrirtækja eru
stöbugt algengara umræðuefni.
Garri
Ný og dýr keppnisíþrótt
Miklir keppnismenn stjórna
tveim skuldugustu sveitarfélög-
um landsins. Sigurbur Geirdal,
bæjarstjóri í Kópavogi, keppti í
glímu, júdó, sundi og frjálsum á
sínum tíma og var forystumað-
ur mikillar íþróttahreyfingar.
Ingvar Viktorsson, bæjarstjóri í
Hafnarfirði, er margfaldur ís-
landsmeistari í handbolta og
hefur setið í stjórnum og ráðum
keppnisíþrótta um árabil.
Nú eru kapparnir búnir að
finna upp nýja keppnisíþrótt
sem hæfir stöðu þeirra og standi
í samfélaginu. Þeir glíma hvor
viö annan um hvort sveitarfé-
lagiö verður stærsti kaupstaður
landsins og er mjótt á munun-
um.
Samkvæmt keppnisreglum,
sem skuldakóngarnir setja sér,
er Reykjavík ekki talin með, þar
sem hún er borg. Akureyri er
fyrir löngu fallin í bronssætið
og sér ekki lengur í hælana á
þeim sem tekið hafa forystuna í
keppninni um íbúafjöldann.
Sannur íþróttaandi
Keppnisgarparnir hafa báðir
komið fram opinber.lega og
ávarpað lið sín. Heita þeir á alla
þá íbúa bæjarfélaga sinna, sem
eru á barneignaaldri, að duga
nú sem best og draga hvergi af
sér vib að geta börn til að slá
keppinautinn út.
Enn sem komiö er fer engum
sögum af hvort liðið er bólfær-
ara og betur skapab og þjálfaö
til undaneldis. Það er ekki einu
sinni vitað hvort liðin hlýöa
fyrirliðum sínum eða búa yfir
því keppnisskapi sem þarf til ab
fylgja þeim á þann undarlega
íþróttavöll sem bæjarstjórarnir
ætla að svefnherbergi íbúa
Siguröur Ingvar
Kópavogs og Hafnarfjarðar séu.
Hinn sanni íþróttaandi bæjar-
stjóranna og einbeitti vilji til að
sigra andstæðinginn kemur
fram á mörgum sviðum og er
barneignakeppnin abeins einn
liður í þeirri fjölþraut sem þeir
heyja sín á milli.
Gríbarlegar skipulagningar og
húsbyggingar eru meðal keppn-
isgreina og allan þennan áratug
er stefnt aö því að íbúum Kópa-
vogs fjölgi um 800 á ári. Bygg-
ing íbúða og annarra mann-
virkja er miðuö við það. Eitt-
hvað fer samt úrskeiðis, því
fjölgunin er ekki nema um 250
manns árlega.
Á víbavangi
Verklegu framkvæmdirnar
bruna því áfram og er eigið ís-
landsmet slegið ár eftir ár. En
mannskapurinn til ab fylla
íbúbirnar lætur á sér standa.
Hafnfirðingar hafa lengi verið
heimsmethafar í stærð íbúðar-
húsnæöis á íbúa og verður það
sennilega aldrei frá þeim tekiö.
En nú keppa þeir vib Kópavog
um fjölda nýrra íbúða til að taka
við fólki sem enginn veit hvað-
an á að koma. I báðum kaup-
stöbunum eru miklar verslunar-
og þjónustumiðstöbvar að rísa
eða fyrirhugaðar. Er ekki nema
von ab keppnin sé tvísýn og
leikslok óráðin, nema að einu
leyti. Dýr verða þau.
Sigurlaunin
Eins og sönnum íþróttaköpp-
um sæmir eru meiri, stærri,
betri, dýrari og flottari keppnis-
mannvirki hjá margnefndum
bæjarstjórum en á öðrum stöð-
um á jarðríki. Það eru ekki nema
löngu aflögð og hrörnandi
ólympíuþorp sem þola samjöfn-
uð. Til aö mynda mun Lille-
hammer vera nálægt heimsmeti
í lengd og fyrirferð skuldahala
eftir sína rómuðu vetrarleika.
Litlum sögum fer af því hve
háar upphæðir fara í að hlaða
undir og viðhalda íþróttakeppni
í tveim stærstu og skuldugustu
sveitarfélögum landsins, en af
því að íþróttakappar fara þar
með völdin eru sigrarnir aldrei
of dýru verði keyptir né íþrótta-
æskan og þjálfarar hennar of-'
aldir.
Þar sem árlega vantar um 550
manns til að flytja inn I nýju
íbúöirnar í Kópavogi, er farib ab
telja einhvers konar utanveltu-
besefa inn á íbúaskrá, því allt
skal til vinna að hafa sigur.
í Hafnarfiröi eru byggingar
Iíka komnar langt fram úr þörf-
um, en eru í samræmi við leik-
reglur og keppnisskap stjórn-
endanna, sem eru helteknir af
sönnum íþróttaanda, þar sem
skynsamlegt vit og fyrirhyggja
er útlæg, en keppnin og sigur-
launin eru fyrir öllu.
Hitt kemur íþróttakempum
ekki við, en það er að innifalið í
keppni þeirra er hvor hreppir
fyrr hásæti skuldakóngsins, én
hver hugsar um slíkt í hita leiks-
ins?
OÓ