Tíminn - 01.08.1995, Blaðsíða 4

4
Þri&judagur 1. ágúst 1995
Hrníiifi®
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: ]ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf.
Mánaöaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Einhliða frétta-
flutningur um
landbúnabarmál
Grundvallaratriði góðrar fréttamennsku er að
segja sannar og réttar fréttir og flytja góðar frétta-
skýringar. Það þykir ein af undirstöðum lýðræðis-
þjóðfélags að fjölmiðlar séu frjálsir og geti miðlað
upplýsingum til fólks.
Allt þetta leggur fjölmiðlum skyldur á herðar, og
ekki síst á þetta við fréttir og umfjöllun um þær.
Oft er um það rætt, að klipptar og niðursoðnar
erlendar fréttir gefi ekki rétta mynd af raunveru-
leikanum, og áreiðanlega er mikið til í því. Hitt
kemur einnig fyrir að umfjöllun um innlend mál-
efni er einhliða og gefur ekki nema takmarkaða
mynd af þeim veruleika sem fréttin á að lýsa.
Stöð 2 rekur öfluga fréttastofu með reyndu fólki,
og oftar en ekki eru fréttatímar Stöðvarinnar góðir
og líflegir. Hins vegar er eins og fréttamönnunum
fatist flugið þegar fjallað er um landbúnaðarmál,
og annars ágætir fréttamenn falla í þá gryfju að
fjalla einhliöa um málin og sleppa meginatriðum.
Nýlega birtist frétt á Stöðinni um það að ef ríkis-
styrkir til landbúnaðar yrðu felldir niður, þá
mundi vera hægt að leggja slitlag á það sem eftir
væri af hringveginum á einu ári og eiga afgang til
vegalagninga í Borgarfirði. Fréttamaðurinn kemur
þarna með viðmiðun sem er rétt út af fyrir sig, en
segir ekki nema helminginn af sögunni. Alla um-
fjöllun vantar um aðrar afleiðingar þess að fella
niður umræddan ríkisstuðning. Mundi það ein-
göngu þýða vegi með bundnu slitlagi og svo væri
skattgreiðandinn laus allra mála?
Stuðningur við landbúnað er ekki einstakt fyrir-
brigði hérlendis. Hjá þjóðum Evrópusambandsins
er svimháum upphæðum varið til stuðnings við
Iandbúnaðinn. Það fer ekki mikið fyrir umfjöllun
um það hvers vegna það er hægt að ná pólitískri
samstöðu um slíkar álögur á skattgreiðendur í ná-
grannalöndunum. Ástæðurnar eru bæði félagsleg-
ar, atvinnulegar og menningarlegar. Af þessum
ástæðum sættir almenningur og stjórnmálamenn
í þessum ríkjum sig við þennan stuðning.
Sama er upp á teningnum hér. Málið er alls ekki
svo einfalt að afnám stuðnings við landbúnað
miundi eingöngu þýða aukna vegagerð. Kostnað-
urinn myndi koma inn um bakdyrnar aftur í
auknu atvinnuleysi og margs konar félagslegum
stuðningi og vandamálum. Þaö hefur lítið verið
fjallað um þessa hlið málsins.
Fréttaflutningur eins og sá, sem hefur verið
stundaður um landbúnaðarmálin, er ekki sann-
gjarn. Það er ekkert sem mælir gegn því að fjallað
sé á gagnrýninn hátt um atvinnuvegina í landinu,
en sú umfjöllun verður að sýna sem flestar hliðar
mála, ef hún á að vera marktæk.
Helgi ársins
Nú fer aö líða ab helgi ársins, versl-
unarmannahelginni. Reyndar hefur
Garri undanfarin ár setið heima þá
helgi. Hann er hins vegar aö hugsa
um að breyta til núna og fara út á
lífið. Þaö þýðir ekki aö sitja heima
þegar þjóbin er ab skemmta sér,
horfa á auöar göturnar í Reykjavík
og fara þess á mis að fá „kikk" út úr
því að vera hluti af bílaröð, sem nær
frá Reykjavík og austur að Þjórsá.
Hvert skal halda?
Hins vegar verður Garri ab viður-
kenna að það er úr vöndu að ráða
hvert skal halda. Hann hefur beyg
af brennivínsberserkjum og hvers
konar líkamlegum átökum, og vill
sniðganga slíkt.
Hins vegar er óþarfi að hafa
áhyggjur, því að allir samkomu-
haldarar, sem auglýsa -uppákomur
sínar vítt og breitt um landsbyggð-
ina, keppast við að auglýsa sam-
komur fyrir alla fjölskylduna þar
sem allt er í einingu andans og á
bandi friðarins og líkara sunnu-
dagaskóla en róstusamri útihátíð.
Það virðist vera á ferðinni margur
misskilningurinn varðandi þessar
samkomur.
Hræddir við Uxann?
Þab var upplýst í blöðum nú ný-
verið að íbúar í Skaftárhreppi hin-
um vistvæna væru skjálfandi á
beinunum vegna mikillar tónlistar-
hátíðar, sem væntanlega verbur
haldin þar um næstu helgi. Svo
mikill er viðbúnaðurinn, að hafa
verður herútboð á Bretlandseyjum
til þess ab flytja búnab til landsins
til þess að framleiða hávaða. Tím-
inn upplýsti að allir fíkniefnasalar
landsins mundu mæta á svæðið.
Forsvarsmenn hátíðarinnar full-
yrða að þama verði allir bláedrú,
brennivínsbann verði á svæðinu og
hávaðinn sé í þágu friðar. Eina
vandamálið, sem fyrirsjáanlegt er,
eru krumlumar á Friðriki Sophus-
syni, sem seilast í vasa samkomu-
haldaranna og heimta viröisauka-
skatt, sem enginn hafði reiknað
með því að borga. Uxinn sé sem
sagt fjölskylduhátíð og íbúar Skaft-
árhrepps geti andað rólega.
GARRI
Úti í Eyjum
Þjóðhátíðin í Eyjum er ein af
þeim samkomum sem Garri hefur
litið til, og reyndar finnst honum
koma sterklega til greina að fara
þangab. Veldur þar ekki síst um, að
þingmaður Vestmannaeyja er bú-
inn að tjá sig um málið og upplýsir
að drykkjuskapur sé nær óþekkt fyr-
irbrigði á þeirri hátíð, og þar aö auki
„flestir í fötum" svo notuö séu orð
Árna Johnsen í viðtali við Tímann á
föstudaginn var. Þarna er maður,
sem hefur yfirsýn yfir sitt fólk og
lætur sig ekki muna um að hafa
kontról á því hverjir eru í fötum og
hverjir bregöa sér úr á þessari miklu
hátíð.
Garri efast ekki um að eftir versl-
unarmannahelgina verður ekki
skortur á fréttum um að hún hafi
farið friðsamlega fram og allt sé í
góðu lagi.
Generalprufan ab baki
Generalprufan fyrir verslunar-
mannahelgina fór fram um síðustu
helgi, og hún var friðsamleg og ró-
leg. Einstaka maður var með derr-
ing. Maður á Hornafirði sá sjálfan
sig í spegli og gaf sjálfum sér á 'ann,
sem var hættulegt, því ab spegillinn
var á milli. Annar kavaler á þeim
stað skallaði konu, að sögn. Maður
beit mann á ísafirði. Tólf ára strákur
norður í Húnavatnssýslu tók æf-
ingu á bremsulausum rússajeppa og
lagði af stað til Reykjavíkur á hon-
um. Sautján unglingar voru hýstir
hjá lögreglunni í miðbænum eftir
að börunum hafði verið lokab þar.
Þetta er lausleg upptalning af út-
síðu DV í gær, en aðalfréttin er þó
um hina nýju atvinnugrein, sem
stunduð er af krafti hér í bæ, að
stela frá fólki og selja því svo góssið
aftur á niðursettu verði. Þetta er hin
nýja tegund af útsölum sem ryður
sér til rúms.
Hættur við að fara
Garri er að öllu þessu athugubu
að hugsa um að vera heima um
helgina og passa tölvuna sína, því
fáir verslunarmenn eru í fríi um
verslunarmannahelgina og örugg-
lega mun þessi nýja stétt þeirra ekki
taka sér frí frekar en hinir verslunar-
mennirnir. Gani
Laumuspil hinna útvöldu
Mörgum er misbobið þegar skatt-
skrá er lögð fram. Sumum mis-
býður þegar þeir sjá hvað Skatt-
mann er frekur á að taka til sín af-
lafé þeirra. Öörum er misbobið
þegar þeir sjá hve aðrir greiða lítiö
til samfélagsins og enn öðrum
þegar farið er að tíunda tekjur há-
launamanna og starfsstétta.
í eina tíð blöskraði einstaka
höfðingsmanni hve lítið var lagt á
hann og kærði að hann Jón í
næsta húsi bæri hærra útsvar og
heimtuöu að fá að borga meira en
nágranninn til að vera ekki minni
en hann í augum samborgaranna.
Lítið fer fyrir stórmennsku af
þessu tagi nú til dags, nema helst
að ákafur athafnamaður leikur
skattakóng í skattskránni áratug-
um saman meö því að vera skrif-
aður fyrir fyrirtækjasamsteypu og
skrifa hana sem einstakling á
skattskýrslu. En algengast er að
stóreignamenn og hátekjufólk
hvers konar skammast sín ekkert
fyrir ab vera svo gott sem skatt-
laus og liggja svo uppi á samfélag-
inu og njóta allra kosta velferðar-
kerfis þess.
Þessi bónbjargalýður nýtur
furöumikillar virðingar, sé miðað
við sveitarlimi fyrri tíðar, en á
þeim er bitamunur en ekki fjár.
Jafnaöarmennska
hinna fáu
Deila má um hve smekklegt það
er að reikna út tekjur manna eftir
skattskrá og birta í fjölmiðlum. Er
þá geröur samanburbur á stéttum
og launatekjum milli manna og
atvinnugreina.
Sá hrikalegi tekjumunur, sem
þarna kemur fram, er ab vönum
umræðuefni manna á meðal í fá-
mennu þjóbfélagi, sem þar að
auki stærir sig af jöfnuði, þab er
að segja að þeir sem betur mega
og gegna háum embættum rausa
um jöfnubinn, en hinir þegja
þunnu hljóði. Enda vita þeir sem
er, að jafnaðarbulliö er helber lygi
sem borin er fram með öörum
hálfsannleika á tyllidögum.
Skattskráin er ekki endilega sá
mælikvaröi á mánaðarlaun og
tekjur yfirleitt sem fram kemur í
útreikningum fjölmiðlanna. En
gób leiðbeining samt um til
hvaða upphæða menn eru metn-
ir.
Þótt staðhæfa megi meö gildum
rökum að það sé brot á friðhelgi
einkalífs manna, að gefa upp tekj-
ur þeirra í fjölmiðlum, er sjálfsagt
Á víbavangi
að tekjur þeirra, sem þiggja laun
úr opinberum sjóðum, séu gefin
upp. Tekjurnar eru greiddar af
skattgreiðendum og þeir eiga
heimtingu á að vita hvernig út-
gjöldum er variö.
Upplýsingaskylda
lýðræðisins
í Bandaríkjunum eru laun allra
kjörinna fulltrúa opinber, hvort
sem þeir starfa á vegum alríkis eða
fylkja. Þegar skipt var um borgar-
stjórn í New York síbast, birti víö-
lesnasta blað borgarinnar myndir
af öllum æöstu embættismönn-
um sem rábnir voru eða endur-
rábnir, og meðal upplýsinga um
þá voru launatekjur hvers og eins
og fríðindi. í uppsláttarritum er
hægt að finna kaup forseta USA,
fylkisstjóma einstakra fylkja og
svona má lengi telja.
Bandaríkjamenn telja aö upp-
lýsingar um laun og risnu opin-
berta starfsmanna sé hluti af lýð-
ræbinu.
Á þetta er bent til aö minna á aö
laumuspil með tekjur er ekki alls
staðar sjálfsagt eða að litið sé á
upplýsingar um launakjör sem
brot á friöhelgi einkalífs.
Tröllvaxinn ríkisrekstur leiöir
óhjákvæmilega til þess ab lung-
inn af launþegum eru í opinberi
vinnu eöa þiggja laun hjá stofn-
unum í eigu rikis og sveitarfélaga.
Því er ekkert eðlilegra en ab launa-
greiðslur til starfsfólks séu gerð
opinber, sem og sporslur og fríð-
indi.
Það er eins sjálfsagt að gefin séu
upp laun sveitarstjóra, banka-
stjóra, þingmanna, ráðuneytis-
stjórna, spítalalækna, útvarps-
stjóra, ráðuneytisstjóra og alls
þessa fríða flokks sem fyllir eftir-
sóttar stöbur, og Sóknarkvenn-
anna sem skúra kontóra þeirra eft-
ir ab þeir eru farnir heim.
En launataxtar Sóknar, Dags-
brúnar og allra skítalaunasamtaka
landsins eru tíundaðir og opin-
berir gerðir í öllum kjarasamning-
um.
Þaö er ekki fyrr en ofar dregur í
launaskalanum að laumuspilið
hefst og nær hámarki sínu þegar
launþegar skattborgaranna og
þeirra, sem borga vaxtamun og
nefskatta, fara aö kveinka sér þeg-
ar komið er upp um hvað ísland
er óskaplega ríkt, að geta borgað
öll þessi himinháu laun til svona
margra útvaldra. OÓ