Tíminn - 10.10.1995, Blaðsíða 16

Veöriö (Byggt á spá Ve&urstofu kl. 16.30 í gær)
• Suburland og Faxaflói: Austan og suöaustan gola og ab mestu
þurrt. Hiti 1 til 7 stig.
• Breiðafjör&ur: Nor&austan kaldi og stöku slydduél.
• Vestfiröir: Norðaustan stinningskaldi og éljagangur. Hiti 0 til 3 stig.
• Strandir og Nor&urland vestra: Nor&an kaldi og éljagangur.
• Nor&urland eystra: Norövestan og vestan gola eöa kaldi. Dálítil él
úti viö ströndina en þurrt í innsveitum. Hiti 1 tiÍ5 stig, en næturfrost.
• Austurland a& Glettingi og Austfir&ir: Nor&vestan gola og víðast
léttskýjaö. Hiti 6 til 9 stig.
• Su&austurland: Hæg breytileg átt, skýjab me& köflum og a& mestu
þurrt. Hiti 2 til 9 stig.
• Mi&hálendiö: Breytileg átt, gola e&a kaldi og dálítill éljagangur
norðantil. Frost 0 til 4 stig.
Hœstiréttur dœmir heitt vatn til Hitaveitu Rangœinga annarri jörö:
Rangur aöili naut
hlunninda í 15 ár
Fjáraukalög 1995:
Lánsfjár-
þörfin 18,9
milljarðar
í fjáraukalögum fyrir yfir-
standandi ár, sem lögö hafa
verið fram á Alþingi, kemur
fram a& útgjöld ríkissjó&s
ver&a 4,9 milíjörbum króna
hærri en gert var rá& fyrir í
fjárlagafrumvarpi fyrir ári&
1995. Mest er útgjaldaaukn-
ingin hjá Heilbrig&is- og
tryggingamálarábuneyti e&a
ríflega 2,3 milljar&ar króna
og rúmir 1,7 milljar&ar hjá
Fjármálará&uneyti.
í fjárlögum ársins 1995 var
gert ráb fyrir aö tekjur ríkissjóðs
yrðu 114,4 milljarðar króna á
móti gjöldum að upphæð
123.3 milljöröum þannig að
halli yrði 8,897 milljaröar
króna. Samkvæmt frumvarpi til
fjáraukalaga er gert ráð fyrir að
tekjur nemi 116.8 milljörðum
en gjöld 127.1 milljöröum
þannig að halli ríkisjóðs verði
10.3 milljarðar. Hrein lánsfjár-
þörf ríkissjóös vex því um tæpa
9.6 milljarða, þ.e. úr 9.3 millj-
örðum í rúma 18.9 milljarða.
Þl.
Heitt vatn til Hitaveitu Rangæ-
inga, sem hitar upp hús á Hellu
og Hvolsvelli, hefur um 15 ára
skeib verib sótt í virkjun í landi
Götu. Fram til þessa hefur verib
talab um að vatnib kæmi úr jör&-
um Nefsholts I og II. Hæstiréttur
er annarrar sko&unar. Fyrir dómi
var málib me&al annars byggt á
gömlum landamerkjabókum sem
lagbar voru fram í dóminum. Þar
koma landamerki skýrt fram.
Framræsluskurður, sem grafinn
var á árunum 1955 eða 1956 milli
jarðanna Götu og Nefsholts I og II í
Holta- og Landsveit, varö tilefni
langvinns málareksturs, 15 ára
þrætu, sem nú er lokið með dómi
Hæstaréttar. Þrír dómarar af fimm
töldu aö skurður þessi væri ekki
landamerkjaskurður eins og margir
töldu. Heitt vatn til Hitaveitu Ran-
gæinga hefur því dóminum sam-
kvæmt verið tekinn úr landi Götu á
þessum árum.
„Á þessum tíma var ekki hugað
að hitaveitu á þessum stað enda
þótt heitt vatn væri þekkt og notað
til að hita upp samkomuhúsið og
sundlaug sem var gerð. Menn héldu
því fram að að þarna væri grafið og
skurðurinn þá samþykktur af eig-
anda Götu sem landamerkjaskurð-
ur, landamerki heföu færst sjálf-
krafa um nokkra metra, ekki er um
að ræða nema þrjá til fimm metra
eða svo," sagði Sigrún Ingólfsdóttir
í Götu, en afi hennar var bóndi á
jörðinni þegar skurðurinn var graf-
inn.
Sigrún segir aö þau hjónin hafi
byggt 300 fermetra gróðurhús að
Götu og ætluðu aö stækka það og
byggja við. Þau hafi talið sig eiga
rétt á heitu vatni. Það hús ráku þau
í 4 ár, en síöan hefur það verið að
grotna niður. Sigrún segist telja að
einhverjar skaðabætur hljóti að fást
fyrir þann skaða sem þau urðu fyrir
af því að fá ekki að njóta gæða jarð-
arinnar.
Deilan blossaði upp strax og
heita vatnið fannst 1980. Sigrún
segist hafa bent þáverandi oddvita
og hreppsstjóra á að þetta væri ekki
samkvæmt landamerkjabréfum.
Þeirri ábendingu hafi ekki verið
sinnt.
„Þetta er búið aö vera fimmtán
ára frekar erfitt tímabil," sagði Einar
Brynjólfsson, rafverktaki og bóndi í
Götu í Landsveit. Hann segir að
þrátt fyrir allt hafi þó ríkt gott
ástand milli bæja í sveitinni sem
áttu í málarekstrinum enda þyrftu
menn að vinna mikið saman.
„Við erum ekki með neinar kröf-
ur gagnvart nágrönnunum. En
hugsanlega bitnar þetta helst á
hreppunum, sérstaklega fyrrver-
andi Holtahreppi. En það er ekkert
hægt að segja um þetta í dag. Á
miðvikudag er fyrsti fundur með
hinum aðilunum," sagði Einar
Brynjólfsson.
„Aðalatriðiö er að dómurinn þýð-
ir að þessi mannvirki og virkjun eru
á okkar landi og hafa verið síðustu
15 árin. Við höfum einskis notið
vegna þessa nema síður sé. Heldur
höfum við safnað verulegum skuld-
um af ýmsum orsökum. Það ergir
mann að þegar þessi hitaveita varð
til á landi okkar, þá skulduðum við
Stofnlánadeild bara 25 þúsund
krónur, sem er orðið að milljónum í
dag," sagði Einar í gær.
Varaformaöur landbúnabarnefndar telur aö heima-
slátrun aukist stórlega meö nýja búvörusamningnum:
Heimaslátrun er
enginn feluleik-
ur lengur
Edda G. Björgvinsdóttir, framkvœmdastjóri hjá Freyju, sést hér í vinnslusal fyrírtœkisins meb hina nýju útflutn-
ingsvöru. Tímamynd: GS
Scelgœtisrisarnir bindast saman í sameiginlegri útflutningstilraun:
Quintet-súkkulaði frá
íslandi á danskan markab
„Lengi vel trúði ég litlu um þessa
heimasölu en nú í haust eru
menn í fyrsta skipti farnir a& tala
upphátt um þessi mál í mín eyru.
Þetta er enginn feluleikur lengur,
leyndarmálib er a& koma fram í
dagsljósið. Þeir
bændur sem
eru búnir a&
koma sér upp
þessum sam-
b ö n d' u m
stökkva ekkert
út í óvissuna
núna."
Þetta sagði Eg-
ill Jónsson, þingmaður Alþýðu-
flokks og varaformaður landbúnað-
arnefndar, í samtali við Tímann í
gær, en hann gagnrýndi nýja bú-
vörusamninginn á þingi fyrir helgi
og sagði ákvæöi hans m.a. leiða til
þess að heimaslátrun færðist í vöxt.
Rök Egils eru að heimakjötsmark-
aöurinn hljóti að taka miö af búð-
arverði, því verði sem neytandan-
um stendur annars til boða. Þeir
sem keppi um þetta búðarverð séu
þeir sem standi í framhjásölu ann-
ars vegar og verslanir hins vegar.
Nú liggi þaö fyrir aö verð til fram-
leiðenda lækki, það verði tekin upp
umboðssala. „Trúlega verður æði
mikil verölækkun á þessu venju-
lega framleiðendaverði og það er
talað um það í samningum að
stefnt skuli aö því aö borga bónd-
anum 80% fyrir áramót, ár hvert.
M.ö.o. þá batnar samkeppnisstaða
framhjásölunnar stórlega viö þetta.
Hér gilda einföld markaöslög-
mál," sagði Egill við Tímann í gær.
Gagnstætt skoðun Stefáns
Skaftasonar ráðunauts í S-þingeyj-
arsýslu sem telur aðeins 2.500-3000
tonn fara í heimaslátrun árlega,
segist Egill aðspurður vera kominn
á þá skoðun nú að heimaslátrun sé
stórfellt vandamál. Guðni Ágústs-
son er formaður landbúnaðar-
nefndar og hann segist hafa tilfinn-
ingu fyrir að heimaslátrun sé tals-
verö, þær raddir hafi heyrst að
menn hafi selt framleiðslurétt og
haldið stofninum eftir, sem séu
svik við alla að-
ila. „Ég ætla hins
vegar engu að
spá um hvort
heimaslátrun
aukist í framtíð-
inni, en ég tel að
ef framkvæmd
búvörusamn-
ingsins tekst vel
eigi menn færi á að draga stórlega
úr heimaslátrun. Þar á ég við ef
hagræðing á sláturhúsum skilar sér
og sláturkostnaður lækkar. Enn-
fremur finnst mér aö ákvæðin um
að heimilt sé að skerða eða fella
niður beingreiðslur ef sauðfjár-
bændur gefa rangar upplýsingar
um ásettan fjölda sauðfjár eða
stundi ólöglega sölu á heimaslátr-
uöu sauöfé, séu mjög mikilvæg."
Formaður landbúnaðamefndar
segir brýnt að endurskipuleggja
forðagæslu í landinu, það sé ekki
eðlilegt aö bændum sé ætlaö aö líta
eftir sveitungum sínum og ná-
grönnum. Þá sé mikilvægt aö slát-
urhúsin þróist svipað eins og í fisk-
vinnslunni, kjötvöruna veröi að
meðhöndla á nútímalegan máta.
-BÞ
Fjórir stærstu sælgætisframleið-
endur landsins, dagsdaglega
miklir keppinautar, hafa samein-
ast um átak í útflutningi á ís-
lensku sælgæti. Þetta eru Freyja,
Nói, Góa og Kólus.
Edda Björgvinsdóttir hjá Freyju
sag&i blaðinu aö þetta samstarfs-
verkefni hefði veriö í gangi frá því
fyrir áramót og væri nú að verða
staöreynd. Áður hafa menn reynt
hver í sínu horni með misgóðum
árangri. Samstillt átak er talið verða
kostnaðarminna og skila betri ár-
angri.
Fyrirtækin eru í sambandi við
markaðsfyrirtæki í Danmörku sem
byrjað er að kynna vöruna og
kanna markaðinn og smekk Dana.
„Það á að byrja smátt, taka eina
til tvær vörur frá hverjum framleið-
anda og kynna þaö undir nýjum
umbúöum og einu heiti, Quintet, á
markaöi í Danmörku", sagði Edda.
Ætlunin er að flytja út meðál
annars ríssúkkulaði Freyju, Hraun
frá Góu, Pipp og Síríuslengjur frá
Nóa og Þrist frá Kólusi.
„Allt kostar þetta mikla undir-
búningsvinnu og tekur sinn tíma,
en við erum bjartsýn á að þetta skili
árangri," sagði Edda.
Innlendur sælgætisiðnaður er
með um 40 til 45% af innanlands-
markaðnum, sem hefur reyndar
stækkað gríðarlega á undanförnum
árum. Framleiðslugeta verksmiðj-
anna er hins vegar mikil og verk-
smiðjurnar hvergi nærri fullnýttar.
Svarið við innfluttu sælgæti er því
að efla útflutning á íslensku sæl-
gæti. -JBP
Egill jónsson.