Tíminn - 14.11.1995, Qupperneq 10

10
«srr_
gllWfllll
Þri&judagur 14. nóvember 1995
UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . .. UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . . . UTLÖND . . .
Breska samveldiö sýndi tennurnar meö því ab reka Nígeríu tíma-
bundib úr hópnum:
Auckland — Reuter
Ákvörðun Breska samveldis-
ins, sem er bandalag bæði full-
valda og ófullvalda ríkja sem áð-
ur tilheyrðu Breska heimsveld-
inu, um að vísa Nígeríu tíma-
bundið úr Samveldinu vegna
mannréttindabrota, markar viss
tímamót í sögu þess. Brottvísun
Nígeríu hefur verulega aukið
trúverðugleika Samveldisins
sem samtaka sem eiga að standa
vörð um lýðræði og mannrétt-
indi í aðildarlöndunum, auk
þess sem lífslíkur þess hafa
væntanlega aukist allnokkuð. Á
hinn bóginn eru einnig líkur á
því að með þessu hafi verið sáð
fræjum ósamlyndis sem gætu
síðarmeir haft erfiðleika í för
með sér, því mælikvarði aðildar-
ríkjanna á lýðræði og mannrétt-
indi er ekki alls staðar sá sami.
Leiðtogar Samveldisríkjanna
mættu til fundar síns í Auckland
á Nýja- Sjálandi, en slíkir fundir
eru haldnir reglujega á tveggja
ára fresti, með það markmið í
huga að gera stjórnarhætti ríkj-
anna bæði betri og markvissari, í
samræmi viö stefnuyfirlýsingu
sem mótuð var á fundinum í
Harare fyrir fjómm árum.
Margir höfðu litla trú á að
neinn verulegur árangur næðist
á þessum fundi, en flestir hættu
þó að glotta eftir að leiðtogarnir
á þessum fundi sýndu óvenju-
lega röggsemi og hugdirfsku,
sem er sjaldséð í alþjóðlegum
stofnunum, þegar þeir tóku þá
ákvörbun að vísa Nígeríu úr
Samveldinu aðeins nokkrum
klukkustundum eftir að níu bar-
áttumenn fyrir málefnum
minnihlutahópa voru teknir af
lífi á föstudaginn. Nígería hefur
tveggja ára frest til að bæta
ástandið í mannréttindamálum,
að öðrum kosti verður brott-
reksturinn varanlegur. Enn-
fremur var sett á laggirnar ráö-
herranefnd átta utanríkisráb-
herra sem á að hafa eftirlit með
framkvæmd yfirlýsingarinnar
frá Harare og láta heyra frá sér ef
eitthvert Samveldislandanna er
að fara út af brautinni.
„Þessi fundur verður, trúi ég,
einn helsti áfanginn á þeirri leið
sem vib erum ab fara ... Við er-
um að marka upphafib ab nýju
Samveldi," sagði Jim Bolger, for-
sætisráðherra Nýja-Sjálands og
gestgjafi leiðtoganna að þessu
sinni.
Það haföi raunar sín áhrif á
ákvörðun leiðtoganna að Níger-
ía skyldi taka mennina af lífi á
fyrsta degi leiötogafundarins,
sem vart er hægt að líta á öðm-
vísi en sem beina ögmn, og orð
Nelsons Mandela vógu einnig
þungt, en hann lagði mikla
áherslu á að sýna yrði hörð við-
brögð. Engu ab síður lögbu leið-
togarnir áherslu á að það hafi
ekki verið sársaukalaust ab taka
slíka ákvörbun, auk þess sem
sumir þeirra töldu að með henni
hafi verið gefib fordæmi sem
gæti valdið vissum erfiðleikum í
framtíbinni. Hvöttu ýmsir
þeirra til þess að ráðherranefnd-
in sýndi aðgát og varfærni í eft-
irlitshlutverki sínu, enda aug-
ljóst að abildarlöndin væru
mjög misjafnlega á vegi stödd í
mannréttindamálum.
„Lýöræöið er af-
stætt''
Mahathir Mohamad, forsæt-
isráðherra Malasíu, hélt því til
að mynda blákalt fram að „lýð-
ræði eins manns gæti verið ein-
ræði annars. Það fer allt eftir
sjónarhorninu og stöðu stjórn-
málalegrar þróunar." Hann
sagðist reyndar fagna því að eft-
irlitsnefndin færi ofan í saum-
ana á stöðu mannréttindamála í
Malasíu, en bætti því við að
hann teldi að „flestir okkar hafi
eitthvað óhreint í pokahorninu
og við megum ekki vera of eftir-
gangsharðir um að fá ab skoða í
pokahornið hjá öðrum."
Goh Chok Tong, forsætisráð-
herra í Singapore, var heldur
ekkert að skafa ofan af því: „Við
eigum ekki að heimila það að
þessi áætlun verði notuð til þess
ab ráðast gegn fullveldi ríkja
nema því aðeins að við séum til-
búnir til að taka að okkur ab
stjórna því tiltekna ríki." Sam-
veldiö þurfi ab sýna því skilning
hverju raunhæft sé að hrinda í
framkvæmd í tilteknu ríki og
hvað sé óframkvæmanlegt.
„Það er ekki okkar mál að ráöast
á eitthvert ríki og segja því fyrir
um hvernig þar eigi að haga
stjórn," sagði hann.
Utanríkisráðherra Gambíu,
B.I. Jagne, tók einnig til máls og
vildi minna fulltrúa hinna rík-
ari aðildarríkja á að lýðræði og
þróun væru tvær hliðar á sama
peningi. „Lýðræði getur ekki
þrifist á meðan örbirgð ríkir ...
Áður en þið farið að tala um
lýðræöi ættuð þib að fullvissa
ykkur um að þið getib sent
börnin ykkar í skóla ... Þab hef-
ur ekki verið hægt hjá okkur í
Gambíu."
Bylting í ljósmyndun í absigi
Fögnubur ríkti í borginni Jenín
á Vesturbakka jórdanár í gœr eftir ab ísraelski herinn haföi yfirgefiö borgina eins og kveöiö var á um ífriöar-
samningum israels og PLO. Öryggissveitum Palestínumanna var m.a. ekiö um borgina á þaki strœtisvagns, en
þœr eiga nú aö taka viö löggæslu í borginni. Reuter
Ljósmyndir eru eitt það dýr-
mætasta sem fólk á, þaö höf-
um við séb í gegnum tíðina.
Og rétt eins og flestar aðrar
vestrænar þjóðir taka íslend-
ingar mikiö af myndum. Á
þessa venjulega 35mm filmu,
sem við skellum í vélina,
smellum og smellum og von-
umst efir aö fá góðar myndir.
En það er ýmislegt sem getur
farib úrskeiðis viö notkun
hinnar venjulegu filmu: hún
þræðist ekki og þ.a.l. koma
engar myndir, filmuhraðinn
getur verið vitlaust stilltur og
myndirnar eru annaðhvort yf-
ir eöa undirlýstar, svo tvö al-
geng dæmi séu tekin.
Nýja APS filman
boöar nýja tíma
En nú er enn ein byltingin í
aðsigi á sviði Ijósmyndunar:
meb nýrri filmutegund og einn-
ig myndavéla. Kerfið ber heitiö
APS(Ádvanced Photo System)
og er áætlað að hefja markabs-
setningu á næsta ári. Markmib-
ið með þessu kerfi er að sjálf-
sögðu að bæta myndgæðin og
koma í veg fyrir ýmis vandamál
sem fylgja gömlu filmunni. Ris-
arnir á ljósmyndamarkaðinum,
Kodak, Fuji, Nikon, Canon og
Minolta hafa þróað þetta kerfi,
en APS filmuhylkið er örlítið
minna en á venjulegri filmu og
þegar hún er sett í APS mynda-
vél þræðist hún sjálfkrafa, not-
andinn þarf ekkert ab koma viö
filmuna. Þetta á algerlega að
koma í veg fyrir slys í þræbingu,
en rannsókn á vegum Kodak
sýndi fram á að um 2 milljarðar
filma eru notabir á ári hverju. Af
þeim telja sérfræðingar Kodak
að um 100 milljónir lendi í
þræbingarvandræðum og 50
milljónir komi óáteknar úr vél-
inni. Það þýðir marga óánægða
notendur og mikil vonbrigði.
Einnig verður hægt að skipta
APS filmunni út úr vélinni t.d.
hálf-átekinni og setja aðra filmu
í vélina, en setja síðan gömlu
filmuna í. Filman sem var í
notkun vindur sig til baka inn í
hylkið og síöan aftur út þegar
hún er sett í vélina að nýju. Þá
verður á nýju filmunni segul-
rönd, þar sem hægt verður að
geyma ýmsar upplýsingar og
m.a. verbur hægt að setja hljóð
á filmuna (að vísu mjög stuttan
hljóbbút), svo og upplýsingar
um stillingu vélarinnar við
töku, upplýsingar um birtuskil-
yrbi o.s.frv.
Með hliðsjón af þessum viö-
brögðum má e.t.v. efast um ár-
angurinn af því að koma eftir-
litsnefnd ráðherranna á laggirn-
ar. Mahathir, forsætisráðherra
Malasíu, benti hins vegar á að í
samtökum, þar sem siðferðileg
hvatning og fortölur eru aðal-
vopnið, sé slík nefnd samt sem
ábur fagnaöarefni. „Jafnvel
tannlausir varðhundar geta
komið að góöu gagni," sagði
hann. ■
Rithöfundurinn Saro-Wiwa, sem tekinn varaflífi ásamt átta félögum sín-
um í Nígeríu á föstudaginn.
horn (Panorama). Þá hefur Fuji
fyrirtækið hannað myndskanna
(Scanner) fyrir APS kerfið, sem
gerir notandanum, t.d. atvinnu-
ljósmyndurum, kleift að senda
myndir í gegn um símalínu, eft-
ir að hann hefur unnið með þær
á tölvutæku formi. Fyrirtækin
sem standa að APS kerfinu hafa
gert miklar markaðskannanir,
m.a. í Evrópu. Af þeim 18.000
einstaklingum sem tóku þátt,
sögðust um 90% hafa áhuga á
að nota þetta nýja kerfi. Keith
Bowyer, markaösstjóri nýjunga
hjá Kodak í Evrópu segir að
neytendur séu mjög hrifnir af
þeim eiginleika APS kerfisins
sem komi í veg fyrir þræðingar-
vandamál. Og hann bætir við
að APS kerfiö komi ekki til með
að taka völdin á einum degi,
heldur taki það væntanlega
mörg ár.
Helsti gallinn við APS er hins-
vegar sá að ef um mikla stækk-
un er að ræða, þá tapast mynd-
gæði. Rannsóknir sýna hinsveg-
ar ab 90% ljósmyndara halda
sig vib myndstærðir undir
18x25 sentimetrum og undir
þeim stærðum er APS filman
fyllilega sambærileg við filmur
sem eru á markabinum í dag.
G.H.Á./Byggt á The Sunday Times.
Keith Bowyer, markaösstjóri hjá
Kodak viröist bjartsýnn á gengi
APS filmunnar, en hann heldur hér
á einni slíkrí.
Þetta kerfi hefur veriö í þróun
síöan 1991 og hafa nú þegar 43
framleiöendur fengið leyfi til
þess að framleiöa filmu og vélar
undir APS merkinu. Vélarnar
verða þannig búnar að notand-
inn getur valið um 3 mismun-
andi sjónarhorn þegar hann
undirbýr myndatöku: vítt horn
(Wide-angle), venjulegt (Stand-
ard) og mjög vítt 180° sjónar-
Trúverðugleiki sam-
takanna hefur aukist