Tíminn - 04.04.1996, Qupperneq 9

Fimmtudagur 4. apríl 1996

9
,Mér
fannst ég svo
heppin a& kynnast vídeó-
inu, því ég var ekki mjög
hrifin af því sem ég var ab
gera, aö spila á fiðlu. Ég var
oröin fiöluleikari í hljóm-
sveit og heföi getað veriö
slíkur þaö sem eftir var æv-
innar/' sagöi Steina Vasulka
vídeólistakona í samtali við
Tímann, en hún er nýlega
komin til landsins til aö
halda sýningu á Kjarvals-
stööum. Hún og eiginmaöur
hennar, Woody Vasulka, eru
talin meðal helstu frum-
kvööla vídeólistar.
Steina er fædd^árið 1940 á
Suðurgötunni í Reykjavík og
bjó á íslandi næstu 17 árin.
Hún menntaðist í fiðluleik hjá
Birni Ólafssyni og það var svo
fiðlunámiö sem rak hana út í
heim, en hún segir hljómsveit-
arlífið ekki hafa átt við sig.
Sumir hafi gaman af að troða
upp, en hún taki út fyrir að
þurfa að koma fram í svörtu
dressi og setja á sig varalit. Að
því leyti henti vídeólistin bet-
ur — hún þarf ekki einu sinni
að vera til staðar, þegar verk
hennar eru sýnd.
Gift Tímóteusi
Fyrst lá leið Steinu til Dan-
merkur, þaðan til Þýskalands,
en svo hafnaði hún í fiðlu-
námi í Tékkóslóvakíu. „Þar
hitti ég Woody og kom hon-
um úr landi, sem var mjög erf-
itt þá. Hann varð faktískt ríkis-
fangslaus og þannig gerðist
hann íslenskur ríkisborgari og
heitir hér Tímóteus Péturs-
son," sagði Steina og brosti út í
annað.
Frá Tékkóslóvakíu ákváðu
þau að stefna til Bandaríkj-
anna. „Þaö var náttúrlega
ómögulegt að lifa í Tékkóslóv-
akíu og fyrir kvikmyndagerö-
armann var ómögulegt að lifa
á íslandi árið 1965. Viö ætluö-
um svo sem aldrei að ílendast í
Bandaríkjunum." En sú varð
raunin og þau hafa nú búið þar
í rúm 30 ár, undanfarin ár í
Santa Fe í Nýju Mexíkó.
Mikka mús-tæki
Steina og Woody byrjuöu
ekki strax að fást við vídeólist,
enda var sú listgrein ekki til ár-
ið 1965. Hins vegar komust
þau á skrið í henni um 1969 og
segir Steina þau aldrei hafa ef-
ast um að vídeólistin yrði viö-
urkennd listgrein. „En auðvit-
að þurfti restin af heiminum
ab íhuga þetta, enda var geysi-
leg mótspyrna til að byrja meö
meðal listamanna, myndlistar-
manna og kvikmyndagerðar-
manna. Þau kölluöu þetta
svona Mikka mús-tæki."
Þeirra málning
er spenna og tíöni
Þau bjuggu þá í New York-
fylki og voru svo heppin að
Listaráð NY-fylkis var fyrsta
listaráðið í Bandaríkjunum til
að viöurkenna vídeóið sem Iist
árið 1970. Mikil gerjun var í
kringum „Mikka mús- tækin"
á þessum tíma, sem Woody
tók þátt í vegna starfs síns.
Steina og Woody höfðu lykil
ab vinnustofu náunga, sem var
að fikta í þessum tækjum, og
þau fóru iðulega í skjóli nætur
til aö leika sér með þau. Leikur-
inn vatt upp á sig, þegar hljóð-
gervlarnir komu svo til sög-
unnar. „Fyrir okkur var þetta
alltaf sami efniviðurinn sem er
í elektrónískri tónlist og
myndlist. Spennan (voltage)
og tíðnin (frequency) var okk-
ar efniviður, nákvæmleg eins
.
Einn af helstu gúrúum vídeólistar sýnir nú á Kjarvalsstööum — og
hún er íslensk:
Leiddist svörtu kjólarair
og varaliturinn — sneri
sér því aö vídeólist
og leir, olía eða strigi eða hver
annar efniviður sem listamenn
nota."
Vídeólist þeirra Steinu og
Woodys markast mjög af
menntun þeirra og bakgrunni
og blandast því í henni tónlist
og mynd. „Við fórum strax að
blanda þessu saman, að nota
músíktæki til að búa til mynd-
ir eba taka mynd og þræða
merkið í gegnum hljóögervil
til að fá út tónlist."
Eldhúsiö
Kringum 1970 stofnuðu þau
vídeóleikhúsið The Kitchen
meö hjálp styrkja frá Listaráði
New York og ráku í tvö ár. Fá-
um árum síðar spratt upp
fjöldi slíkra vídeóleikhúsa, en
að sögn Steinu eru þau nú ab
deyja hægum dauðdaga. „Það
er ekkert fé orðið eftir í Amer-
íku fyrir neitt svona. En á sama
tíma er orðinn geysimikill
áhugi á þessari listgrein í Evr-
ópu."
— Er þetta þá eitihver bóla
fyrst hún er þegar fariti að
hjaðna í Bandaríkjunutn?
„Ameríkanar hafa alltaf haft
bólur. Allt í þeirra þjóöfélagi
fer inn og út aftur. Evrópa er
stöðugri. Þeir eru tortryggnari
á að meðtaka, en það hangir
nú lengur vib hjá þeim, ætla ég
að minnsta kosti að vona."
Þrátt fyrir þetta segir Steina
þau ekki ætla að flytja sig til
Evrópu, enda búi þau á svo
yndislegum stað í Santa Fe í
Nýju Mexíkó. Hins vegar sýni
þau nánast aldrei í Ameríku,
heldur eingöngu í Evrópu. Þess
vegna hafa þau hjónin verið á
ferð og flugi hin síðustu ár.
Þegar sýningunni á Kjarvals-
stöðum lýkur, er Steina á leið
til Amsterdam þar sem hún
tekur viö starfi forstöðumanns
tónlistarstofnunar og gegnir
því næsta árið.
Hvaö er vídeólist?
Ansi margir starfa sem vídeó-
listamenn nú orðið, þó þeir
hafi ekki orðið áberandi hér á
landi. Greinin tekur til ýmissa
þátta, svo sem ljósmyndunar,
myndlistar, tónlistar og kvik-
myndagerðar, en verk Steinu
spanna aballega tónlist og ljós-
myndir. Sýning hennar á Kjar-
valsstöðum greinist í þrjú verk,
sem eru tekin á járnsmíðaverk-
stæði, heimili hennar og í Jap-
an. Steina dvaldi í Japan um
tíma og tók þar mannamyndir,
en hún hefur aldrei áður notað
myndir af mönnum í verk sín.
Hvert verk er sýnt tvær vikur í
einu.
— En hvernig í ósköþunum
virkar þessi vídeólist?
„Það sem ég vonast til, er ab
fólk gangi inn í aðra veröld
þegar það gengur inn í salinn
og upplifi eitthvað óvenjulegt.
Fyrir mér er það svipað og ég
upplifi þegar ég fer á tónleika."
Eftir því sem blaðamaður
komst næst, koma gestir inn í
sal þar sem stöðugur tónlistar-
glymjandi ríkir. Síðan ganga
þeir um herbergið þar sem sex
skermum er raðað tilviljunar-
kennt á gólfið og á þeim end-
urvarpast myndir, sem á ein-
hvern hátt endurskapa aðra
Steina Vasulka.
útgáfu af heiminum en við er-
um vön.
— En hvernig er svona verk
skaþað?
„Ja, í einu verkinu setti ég
myndavél t.d. á snúð og svo
fór hún stöðugt í 360 gráðu
hringi á ýmsa vegu, til hliðar.
Svo sýni ég það sem ég sé út
um gluggann eða ég held á
henni og læt hana fara út um
allt. Neðan á myndavélinni er
ég með hljóðdós sem skiptir
um tón eftir því sem ég hreyfi
myndavélina. Ég var að sanna
það fyrir sjálfri mér og heirnin-
um að það skipti engu máli
hver myndin væri, mabur
þyrfti ekki að velja neitt. Ég er
alveg á móti því að hagræba
myndum eða hlutum fyrir
framan myndavélina."
„Fyrir mér er myndin ekki
aðalatriðið, heldur tónninn og
hreyfingin. Ég vil ekki gera
íkonska list. Ef tónninn stopp-
ar þá er þögn, þá er engin
hreyfing, þá er þab bara ljós-
mynd. Eg gæti aldrei gert stilli-
mynd. Mér finnst ógurlega
gaman að fara þarna inn og
skoða Kjarval, en það er voöa-
leg mystería fyrir mér hvernig
það er hægt að velja eina
mynd. Ég er alltaf að berjast
við að komast út úr ramman-
um."
LÓA
Myndir með íslensku
yfirbragði í London
„Falleg og sterk meö áber-
andi íslensku yfirbragöi" var
lýsing opnunargesta á sýn-
ingu á verkum Siguröar
Magnússonar í Galerie Ver-
million í London, sem opnuö
var 22. mars sl.
Galleríið var opnað fyrir um
ári og er í eigu Helgu Láru Har-
aldsdóttur, en áhersla er lögð á
að sýna þar íslenska myndlist.
Fjölmenni var á opnun sýning-
arinnar á verkum Sigurðar og
seldust strax nokkrar myndir.
Er þetta fyrsta einkasýning
Siguröar Magnússonar, en
hann mun ljúka MA-námi í
myndlist í haust frá St. Mart-
„Sjöfuglar", ein mynda Sigurðar
Magnússonar.
in's College of Art and Design.
Sigurður er fæddur árið 1948 í
Reykjavík og starfaði í mörg ár
sem rafvélavirki og rafverktaki.
Einnig var hann virkur þátttak-
andi í stjórnmálum og m.a. í
forystu fyrir Alþýðubandalagið
á ýmsum svibum.
Á sýningunni eru 10 stór ol-
íumálverk og 13 litlar myndir
með blandaðri tækni. Hvetur
galleríið íslendinga í Englandi
og ferðamenn til ab skoba sýn-
ingu Sigurðar, en hún er opin
til 20. apríl. Galleríiö er til húsa
að 120 Upper Tooting Road í
London.

luiiya
biIKl'J
.113300211193210'